Năm 2017, doanh nhân Hui Ka Yan (Hứa Gia Ấn) - nhà sáng lập hãng bất động sản China Evergrande Group - là người giàu nhất Trung Quốc. Chỉ một năm sau, Jack Ma - người sáng lập Alibaba - lên ngôi. Và giờ, Zhong Shanshan vươn lên dẫn đầu danh sách các tỷ phú hàng đầu Trung Quốc. Thậm chí ông Zhong còn giàu hơn nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett.
Theo Bloomberg, hiện tượng này phản ánh những thay đổi về cấu trúc của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Ngành bất động sản Trung Quốc bùng nổ thịnh vượng cho đến cuối năm 2017. Từ thời điểm này, chính quyền Bắc Kinh mở chiến dịch giảm nợ, khiến tài sản của các tỷ phú bất động sản như ông Hui lao dốc.
Quyết định của Bắc Kinh cũng mở đường cho trỗi dậy của các đại gia công nghệ như Jack Ma hay Pony Ma. Nhưng trong 3 tháng qua, gió lại đổi chiều. Chính quyền Trung Quốc thắt chặt kiểm soát các tập đoàn công nghệ. Ant Group của Jack Ma buộc phải hoãn đợt IPO 35 tỷ USD, Alibaba bị điều tra độc quyền. Giá cổ phiếu tập đoàn thương mại điện tử Trung Quốc lao dốc, tổng tài sản Jack Ma cũng giảm theo.
Giờ ở Trung Quốc, các công ty thực phẩm đang là những ngôi sao sáng. Một loạt nhà sản xuất rượu và thịt lợn chứng kiến doanh số và giá cổ phiếu tăng vọt. Việc ông Zhong vươn lên dẫn đầu danh sách các tỷ phú giàu nhất Trung Quốc cũng là một phần của hiện tượng đó.
Tuy vậy, Bloomberg nhận định sự đổi ngôi chớp nhoáng trên danh sách những người giàu nhất Trung Quốc cho thấy khối tài sản của các tỷ phú nước này khá "mỏng manh". Theo Bloomberg Billionaires Index, tỷ phú Zhong sở hữu 91,5 tỷ USD, hơn "nhà tiên tri xứ Ohama" Warren Buffett (88,9 tỷ USD).
Phần lớn tài sản của ông Zhong (khoảng 74 tỷ USD) đến từ 84% cổ phần của ông tại Nongfu Spring. Sau đợt IPO hồi tháng 9/2020 tại Hong Kong, cổ phiếu Nongfu được định giá cao gấp 88 lần P/E (hệ số giá trên lợi nhuận một cổ phiếu) dự tính.
Ông Zhong có thể kiếm được bao nhiêu tiền nếu bán số cổ phiếu Nongfu? Trên thực tế, Philip Securities Group cho biết tỷ lệ vay trên giá trị của cổ phiếu Nongfu (tỷ lệ phần trăm số tiền muốn vay trên giá trị tài sản thế chấp) chỉ đạt 50%. Để so sánh, cổ phiếu CK Hutchison Holdings của tỷ phú Hong Kong Li Ka-shing (Lý Gia Thành) có tỷ lệ vay trên giá trị tới 80%. Thậm chí cổ phiếu Alibaba cũng có tỷ lệ 80%.
Các ngân hàng quyết định tỷ lệ vay trên giá trị dựa trên tính thanh khoản của loại cổ phiếu được thế chấp, nghĩa là nhà băng có thể bán chúng nhanh hay không. Thông thường, tỷ lệ vay trên giá trị sẽ cao nếu cổ phiếu thuộc một chỉ số chứng khoán chính, ví dụ như Hang Seng tại Hong Kong. Cả CK Hutchison và Alibaba đều thuộc chỉ số Hang Seng.
Ngược lại, các cổ phiếu thanh khoản kém sẽ bị ngân hàng định giá thấp hơn nhiều. Với nhà băng, lợi nhuận chỉ tăng lên trên giấy là không đáng tin cậy.
Do đó, Bloomberg cho rằng tổng tài sản trên giấy - phần lớn đến từ cổ phần - của các tỷ phú Trung Quốc là khá "ảo". Thậm chí, nhiều chuyên gia tài chính cho rằng định giá của Nongfu Spring bị thổi phồng quá mức, bởi lượng cổ phiếu Nongfu đang được giao dịch trên thị trường là rất ít.
Thống kê của Bloomberg cho thấy khoảng 2/3 số cổ phiếu đang lưu hành của Nongfu Spring không được giao dịch trên thị trường bởi chúng nhằm trong tay các lãnh đạo công ty. Với cách tính tương tự, tỷ phú Hui Ka Yan - hiện là người giàu thứ 13 tại Trung Quốc - không thực sự sở hữu 25,9 tỷ USD.
Phần lớn tài sản của ông Hui đến từ 77% cổ phần tại Evergrande Group. Tuy nhiên, với 100 USD cổ phiếu Evergrande ký quỹ tại ngân hàng, ông Hui chỉ có thể vay được 20 USD.
Do đó, Bloomberg nhận định xét về tài sản thực, Trung Quốc vẫn chưa có tỷ phú nào đủ khả năng vượt mặt Warren Buffett.
