Báo cáo tình hình tài khóa - ngân sách Việt Nam tháng 9/2018 vừa được Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia công bố cho biết bội chi ngân sách nhà nước 9 tháng đầu năm 2018 ở mức thấp nhất trong ba năm gần đây, do tiến độ thu đạt khá so với chi.
Theo thống kê của Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, lũy kế đến 30/9/2018, thu ngân sách nhà nước ước đạt 962,5 nghìn tỷ đồng, bằng 73% dự toán, tăng 13,7% so cùng kỳ trong khi chi ngân sách nhà nước ước đạt 989,275 nghìn tỷ đồng, bằng 64,9% dự toán, tăng 9,8% so cùng kỳ.
Cũng theo số liệu từ cơ quan này, tính đến 30/9/2018, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 352,4 tỷ USD, xuất siêu 5,39 tỷ USD. Ước tính cả năm 2018, kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 475 tỷ USD, xuất siêu 1 tỷ USD sẽ tiếp tục là nhân tố hỗ trợ tích cực tới thu hoạt động xuất nhập khẩu những tháng cuối năm.
Tuy nhiên, Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cho rằng cấu trúc thu ngân sách nhà nước chưa thực sự bền vững, với ba nguyên do chính.
Thứ nhất, thu ngân sách nhà nước còn phụ thuộc ở những mức độ nhất định vào khoản thu không bền vững như thu từ dầu thô. Cụ thể, trong ngắn hạn, thu từ dầu thô bị ảnh hưởng bởi giá dầu thế giới và sản lượng khai thác, do đó, sự biến động giá dầu thế giới đã ảnh hưởng trực tiếp tới thu từ dầu thô trong những năm qua, từ đó gây tác động không nhỏ lên thu ngân sách nhà nước. Trong dài hạn, thu dầu thô cũng không bền vững do giới hạn về trữ lượng khai thác.
Thứ hai, tăng thu nội địa chủ yếu đến từ các khoản thu có tính bền vững không cao như thu từ nhà, đất trong khi các khoản thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh đạt thấp so dự toán.
Cụ thể, tính đến hết tháng 9/2018, các khoản thu về nhà, đất đạt 104,4% dự toán; Thu từ khu vực doanh nghiệp nhà nước đạt 65,3% dự toán, thu từ khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đạt 58,8% dự toán, thu từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh đạt 68,7% dự toán; Thu ngân sách nhà nước ở nhiều địa phương còn phụ thuộc vào việc bán tài sản công, trong đó đặc biệt là bán quyền sử dụng đất.
Nguyên nhân thứ ba được cơ quan này đưa ra là do giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản đạt mức dự toán thấp (50,2% dự toán).
Với những phân tích trên, Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cho rằng cần đẩy mạnh thực hiện các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp thông qua nghiên cứu cắt giảm thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp vừa và nhỏ, kết hợp mở rộng cơ sở thuế để từ đó tăng cường nguồn thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh, giảm dần sự phụ thuộc vào các khoản thu kém bền vững.
Ngoài ra, cơ quan này cho rằng cần đẩy mạnh công tác cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp; quyết liệt thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công…
