Đánh giá nền kinh tế Việt Nam năm 2019, VEPR cho rằng chính phủ đã có không ít thành tựu như: tăng trưởng GDP hơn 7%, lạm phát bình quân là 2,79%, thương mại và đầu tư quốc tế tăng cao, thị trường tiền tệ, vốn và tỷ giá đều có sự ổn định, thâm hụt ngân sách và nợ công được cải thiện…
Tuy nhiên, VEPR nhận xét các thành tựu nói trên đang dựa trên một nền tảng vĩ mô còn thiếu chắc chắn và tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Cụ thể: tăng trưởng kinh tế, xuất khẩu hay việc làm ngày càng phụ thuộc vào khu vực – thậm chí là một số doanh nghiệp FDI; khối doanh nghiệp tư nhân còn dưới mức tiềm năng và phải chịu nhiều rào cản từ môi trường thể chế và kinh doanh trong nước.
Măt khác, không gian chính sách cho chính sách tiền tệ dần bị thu hẹp bởi sức ép lạm phát gia tăng cũng như bởi những cam kết đối với tỷ giá.
Và chính sách tài khóa lại không tạo nên những thay đổi tích cực trong cơ cấu thu ngân sách, trong khi nợ công cao, thâm hụt ngân sách không nhiều chuyển biến và khối tài sản nhà nước ngày càng thu hẹp. Điều này đồng nghĩa với việc Việt Nam đang thiếu đệm tài khóa để đối phó với các cú sốc bên ngoài.
Khuyến nghị với chính phủ, VEPR cảnh báo: “Việt Nam nên thận trọng để không trở thành sân sau của Trung Quốc và Hàn Quốc để xuất khẩu sang Mỹ”.
Bên cạnh đó, VEPR cũng cho rằng chính phủ cần rà soát lại các chính sách ưu đãi về thuế khóa hay đất đai đối với FDI nhàm tạo ra môi trường bình đẳng hơn với các doanh nghiệp trong nước.
Đặc biệt, chính phủ cần rất thận trọng đối với quyết định gia tăng vay nợ mới để trả nợ cũ và bù đắp chi tiêu, đặc biệt trước tình hình quy mô GDP được tính lại năm 2020 khiến trần nợ công có thể được nới lỏng.
VEPR khuyến nghị chính phủ nên tập trung vào các chính sách về tài khóa, tiền tệ, tỷ giá để đối mặt với bất ổn kinh tế thế giới như: điều chinh tỷ giá linh hoạt, giữ lãi suất ổn định, hạ thấp đòn bẩy và lành mạnh hóa hệ thống ngân hàng, từng bước xây dựng “đệm tài khóa” thông qua việc tinh giản bộ máy nhà nước, cắt giảm chi tiêu thường xuyên…
Đánh giá về triển vọng kinh tế Việt Nam năm 2020, VEPR cho rằng triển vọng năm 2020 hay xa hơn phụ thuộc vào khả năng khống chế dịch bệnh không chỉ trong nước và còn trên thế giới.
Với việc chính phủ dỡ lệnh giãn cách xã hội từ cuối tháng Tư, VEPR đã nâng mức dự báo về tăng trưởng. Kịch bản lạc quan nhất được xây dựng dựa trên giả định dịch bệnh trong nước được khống chế hoàn toàn vào cuối tháng Tư và hoạt động kinh tế trở lại bình thường. Trong khi đó, thế giới cũng bắt đầu nới dần các biện pháp phong tỏa từ đầu tháng Sáu, giúp các ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam tăng trưởng tốt trong nửa cuối năm. Tuy nhiên, các hoạt động kinh tế trong lĩnh vực du lịch, lưu trú, vận tải hành khách vẫn còn dè dặt và chỉ dần hồi phục. Tác động xấu nhất của Covid-19 sẽ rơi vào quý II.
Với kịch bản lạc quan này, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam được dự báo đạt 5,3% trong cả năm 2020. Với các kịch bản trung tính và bi quan, mức tăng trưởng của Việt Nam có thể chỉ là 3,9% và 1,7%.
VEPR nhận xét: Việt Nam có lợi thế rất lớn là đã kiểm soát dịch bệnh hoàn toàn, tuy nhiên việc phục hồi kinh tế là không dễ dàng khi các đối tác của Việt Nam vẫn đang chịu tác động nặng nề của dịch.
"Hiện tại, bên cạnh các nỗ lực hỗ trợ doanh nghiệp và người dân, điều cần thiết nhất mà Việt Nam nên làm là sắp lại cấu trúc của nền kinh tế nội địa, cải thiện môi trường kinh doanh theo hướng minh bạch và công bằng để tạo nền tảng bền vững cho tăng trưởng dài hạn", VEPR khuyến nghị.
