Theo báo cáo của Bộ Công Thương, có khoảng hơn 200 cửa hàng xăng dầu đóng cửa, đã gây ảnh hưởng lớn đến tâm lý và đời sống sinh hoạt của người dân. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến đời sống người dân mà còn ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh.
Lý giải nguyên nhân của tình trạng này, PGS. TS Nguyễn Xuân Huy - Giảng viên Khoa Kỹ thuật Địa chất và Dầu khí, Đại học Bách Khoa - ĐHQG TP. HCM cho rằng, thị trường xăng dầu chưa có chính sách giá ổn định cho doanh nghiệp an tâm vận hành, khiến nảy sinh thiếu xăng dầu cục bộ chứ không phải do thiếu nguồn cung ứng.
Theo PGS TS Nguyễn Xuân Huy, Việt Nam có thể huy động, nhập khẩu nguồn cung xăng dầu từ các thị trường trong khu vực như Singapore, Hàn Quốc, Trung Đông, Trung Quốc và Campuchia.
“Nguồn cung không hề thiếu, vấn đề là do chính sách áp giá cho doanh nghiệp bán lẻ, làm thế nào để hài hòa lợi ích giữa các bên tham gia trong chuỗi cung ứng”, ông Huy nhấn mạnh.
PGS. TS Nguyễn Xuân Huy chia sẻ, có 2 nguồn cung cấp chính gồm trong nước và nhập khẩu (trong nước chiếm 20% và nhập khẩu chiếm 80%). Trong đó, nguồn cung ứng xăng dầu nội địa chiếm khoảng 20% từ 2 nhà máy lọc dầu Dung Quất (Quảng Ngãi) và Nghi Sơn (Thanh Hóa), còn lại phần lớn là nhập khẩu.
“Sản lượng khai thác dầu và khí ở thềm lục địa Việt Nam giảm mạnh, đặc biệt các mỏ dầu khí ở bể Cửu Long từ năm 2014 đến nay có sự suy giảm nhanh chóng về sản lượng khai thác. Đây là một trong những nguyên nhân cho thấy chúng ta vừa giảm nguồn cung cấp dầu thô cho nhà máy lọc dầu trong nước, lại vừa phụ thuộc nhập khẩu nên Việt Nam rất khó kiểm soát giá cả xăng dầu trong nước nếu như thế giới có biến động bất thường hoặc rủi ro đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu”, ông Huy nói.
Để giải quyết được vấn đề này, ông Huy cho rằng trước mắt Chính phủ cần có giải pháp hỗ trợ về thuế, chính sách cắt giảm thuế tạm thời cho doanh nghiệp để họ yên tâm vận hành.
“Thời điểm này, phía quản lý nhà nước có thể ghi nhận doanh nghiệp lỗ, sau đó sẽ có cơ chế để doanh nghiệp có lãi trở lại, bù vào phần lỗ hiện nay”, ông Huy nói.
Bên cạnh đó, ông Huy cho rằng cần có chiến lược xây dựng kho dự trữ xăng dầu quốc gia theo từng giai đoạn nhằm đảm bảo an ninh năng lượng cho Việt Nam trong những thập niên tới.
Ông Huy đưa ra mô hình cung ứng xăng dầu hiện nay của Việt Nam đang chia làm 3 phần. Thứ nhất là phần thượng nguồn, khai thác dầu khí tại thềm lục địa. Thứ hai là trung nguồn như đường ống, bồn bể chứa. Thứ ba là hạ nguồn, gồm hệ thống vận chuyển phân phối bán lẻ.
Về giải pháp bể chứa, ông Huy đề xuất, cần xây dựng bể chứa ngầm lớn và tích trữ dự phòng lúc xăng dầu còn giá rẻ, để đến lúc khan hiểm hoặc thị trường gián đoạn thì mang ra sử dụng để bình ổn giá cả trong nước. Chẳng hạn phần trung nguồn, hiện nay 80% lượng xăng dầu nhập khẩu bơm vào các bồn chứa, đường ống. Các bồn chứa xăng dầu trên cả nước hiện nay có sức chứa ước tính chỉ sử dụng trong vòng 7-10 ngày.
"Việt Nam cần học tập kinh nghiệm của các quốc gia khác như Hàn Quốc đã cho xây dựng nhiều kho dữ trữ ngầm dưới lòng đất trong một thời gian dài, khi nguồn cung thế giới ảnh hưởng hoặc có chiến tranh, họ có thể tự cung cấp tới 3-4 tháng cho các nhà máy lọc dầu trong nước để duy trì sản xuất ổn định trong thị trường nội địa. Hoặc Thái Lan có bể chứa xăng dầu dự trữ lên đến 60 ngày để cung ứng ra thị trường. Để ổn định chuổi cung ứng sản xuất toàn cầu, mới đây, tập đoàn Hyosung của Hàn Quốc đã hoàn thành và đưa vào vận hành kho chứa ngầm sâu 200m với công suất 240.000 tấn LPG ở cảng Cái Mép", ông Huy nêu dẫn chứng.
Trước đó, cách đây 1 tuần, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành cũng đã họp về tình hình quản lý và điều hành xăng dầu cho thị trường trong nước.
Thông tin tại cuộc họp cho thấy, trong bối cảnh thị trường xăng dầu thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, nguồn cung không ổn định, giá biến động với biên độ lớn và thường xuyên, vừa qua có hiện tượng một số doanh nghiệp kinh doanh bán lẻ xăng dầu đóng cửa hoặc tạm ngừng kinh doanh tập trung tại một số tỉnh, thành phố phía Nam như TP. HCM, Cần Thơ, An Giang, Bình Phước, Đắk Lắk….
Trước tình trạng trên, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương với vai trò là cơ quan được Chính phủ giao thẩm quyền quản lý nhà nước đối với mặt hàng xăng dầu cần chủ động bám sát tình hình thực tiễn, diễn biến thị trường, khẩn trương triển khai các biện pháp kiểm tra, giám sát, kịp thời ngăn chặn, xử lý nghiêm theo quy định pháp luật đối với các hành vi đầu cơ găm hàng, buôn lậu xăng dầu và các hành vi vi phạm khác trong kinh doanh xăng dầu.
Đồng thời khuyến khích, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, bảo đảm nguồn cung xăng dầu và an ninh năng lượng quốc gia.
