Chủ tịch HoREA: Chống sốt đất ảo, người tham gia đấu giá đất ở phải là người địa phương

Thời gian qua, tình trạng tách thửa đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp không phải đất ở để phân lô bán nền tràn lan trên phạm vi cả nước gây nhiễu loạn thị trường bất động sản.

Bên lề hội thảo góp ý kiến Luật Đất đai (sửa đổi) tại TP. HCM diễn ra mới đây, VietnamFinance đã có cuộc trao đổi với Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP. HCM Lê Hoàng Châu về vấn đề này:

- Thời gian qua tình trạng tách thửa để phân lô bán nền diễn ra ở nhiều địa phương trong cả nước; có tình trạng “đầu nậu”, “cò đất”, “doanh nghiệp bất lương” nhiều lần gây ra các cơn “sốt đất ảo”, tác động tiêu cực đến thị trường. Theo ông, nguyên nhân cơ bản nào dẫn đến thực trạng trên?

Ông Lê Hoàng Châu: Một trong nguyên nhân là bất cập của một số quy định dưới luật cho phép tách thửa đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp không phải là đất ở.

Điều 143, 144 Luật Đất đai 2013 không cho phép tách thửa đất đối với đất nông nghiệp nằm xen kẽ với đất ở trong cùng thửa hoặc thửa đất độc lập nằm xen kẽ trong đô thị, điểm dân cư nông thôn, trên cơ sở xem xét từng trường hợp cụ thể để giải quyết chuyển mục đích sử dụng toàn bộ hoặc một phần thửa đất sang đất ở, đồng thời với việc tách thửa là thực hiện nghĩa vụ tài chính, nộp tiền sử dụng đất, để vừa đảm bảo quyền lợi của người sử dụng, vừa đảm bảo kết nối hạ tầng đồng bộ, phù hợp với quy hoạch.

Trong khi đó, Điều 43d, 75a Nghị định 43/2014/NĐ-CP và khoản 3 Điều 2 Nghị định 01/2017/NĐ-CP bổ sung Điều 43d Nghị định 43/2014/NĐ-CP lại cho phép các địa phương thực hiện tách thửa đối với từng loại đất, kể cả đất nông nghiệp và các loại đất khác không phải đất ở, nên từ năm 2017 đến nay xảy ra tình trạng lợi dụng quy định để tách thửa, phân lô bán nền tràn lan, gây ra các cơn “sốt ảo”.

Sau đó, khoản 23 Điều 1 Nghị định số 148/2021/NĐ-CP bổ sung Điều 75a Nghị định số 43/2014/NĐ-CP tiếp tục khẳng định chủ trương cho “tách thửa đối với từng loại đất” là không phù hợp với Điều 143 và Điều 144 Luật Đất đai 2013. Nếu các địa phương cho phép tách thửa đối với đất nông nghiệp mà vẫn giữ được mục đích sử dụng là đất nông nghiệp thì không phá vỡ quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp tại khu vực nông thôn.

- Luật Đất đai 2013 quy định đối với các trường hợp giao đất ở khác thì phải thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất khi giao đất ở tại đô thị, nông thôn cho hộ gia đình, cá nhân. Vậy đã đầy đủ để ngăn chặn đầu cơ chưa, thưa ông?

Quy định như vậy là đúng nhưng xảy ra tình trạng, khi thực hiện quy định đấu giá công khai các lô đất ở, nhiều người trúng đấu giá không phải là người dân tại xã đó mà là người từ đô thị hoặc các địa phương khác tranh mua, nhưng không có nhu cầu thực mua đất cất nhà để ở mà chỉ nhằm mục đích bán lại kiếm lời. Từ đó, giới đầu nậu, cò đất gây ra các cơn sốt ảo giá đất tại địa phương. Do vậy, cần bổ sung quy định đối tượng tham gia đấu giá các lô đất ở phải là người trong xã. Nếu người dân trong xã không tham gia mới cho phép người ngoài xã tham gia đấu giá đất.

- Theo ông, giải pháp toàn diện nào để kiểm soát tình trạng phân lô bán nền tràn lan?

Pháp luật về đất đai cần quy định cơ chế, điều kiện để giải quyết nhu cầu của người dân muốn được tách thửa đất đối với đất nông nghiệp nằm xen kẽ với đất ở trong cùng thửa đất, hoặc là thửa đất độc lập tại đô thị, điểm dân cư nông thôn. Việc quy định rõ để vừa đảm bảo quyền lợi của người sử dụng đất, vừa đảm bảo kết nối hạ tầng đồng bộ và phù hợp với quy hoạch.

Từ thực trạng trên, chúng tôi kiến nghị sửa đổi, bổ sung Điều 43d Nghị định 43/2014/NĐ-CP, như sau: UBND cấp tỉnh quy định diện tích tối thiểu được tách thửa đối với đất ở tại nông thôn, đô thị phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương. Trường hợp có phần diện tích đất nông nghiệp, phi nông nghiệp không nằm xen kẽ trong cùng thửa đất ở hoặc trong đất đô thị, điểm dân cư nông thôn thì xem xét từng trường hợp cụ thể để giải quyết chuyển mục đích sử dụng toàn bộ hoặc một phần sang đất ở, đồng thời với việc tách thửa là thực hiện nghĩa vụ tài chính, nộp tiền sử dụng đất.

Cần sửa đổi, bổ sung Điều 75a Nghị định số 43/2014/NĐ-CP như sau: UBND cấp tỉnh căn cứ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch chi tiết xây dựng và điều kiện cụ thể tại địa phương để quy định cụ thể điều kiện tách, hợp thửa đất, diện tích tối thiểu được tách thửa đối với đất ở tại nông thôn hoặc đô thị.

Bên cạnh đó, đề nghị bổ sung người sử dụng đất nông nghiệp, phi nông nghiệp không phải đất ở có nhu cầu tách thửa thì thực hiện thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét phê duyệt phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch phát triển nhà ở và thực hiện nghĩa vụ tài chính, nộp tiền sử dụng đất.

- Ông từng chia sẻ, công tác quản lý nhà nước chưa thật chặt chẽ, hiệu quả, nhất là ở cấp cơ sở nên dẫn đến tình trạng bị lợi dụng để kinh doanh trái phép, hô biến các lô đất nông nghiệp diện tích 500 - 1.000m2 vừa vặn với diện tích của 1 lô biệt thự, nhà vườn, làm phá vỡ quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng. Vậy các địa phương cần phải làm gì để ngăn chặn tình trạng này?

Vẫn cần nhắc lại, việc thực thi chính sách pháp luật vốn là điểm bất cập của địa phương. Bởi vậy, đối với công tác quản lý, sử dụng đất, cụ thể là kiểm soát việc phân lô bán nền, cần tích cực chỉ đạo, kiểm tra, ngăn chặn, xử lý triệt để tình trạng và xử lý nghiêm các trường hợp san ủi đồi núi, san lấp hồ ao, bờ sông, bờ suối... để phân lô, bán nền; xây dựng trên đất nông nghiệp trái quy định của pháp luật.

Cần tập trung thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các dự án không đưa đất vào sử dụng, các dự án chậm làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho người mua nhà ở.

Các vi phạm đối với việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ở các cấp, việc chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng, các công trình dự án đã được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận việc chuyển mục đích cũng cần xử lý nghiêm.

Nhanh chóng hoàn thiện Luật Đất đai sửa đổi nhất là quy định rõ, cụ thể và đổi mới công tác xác định giá đất, công tác thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất tại địa phương.