Trao đổi cùng Tạp chí Đầu tư Tài chính, ông Toni Kristian Eliasz, chuyên gia cao cấp về phát triển số của Ngân hàng Thế giới (World Bank) tại Việt Nam, nhìn nhận dù đã có nhiều bước phát triển trong kinh tế số và đang ở một vị trí tốt nhưng con đường trở thành một cường quốc kỹ thuật số của Việt Nam không bằng phẳng.
Ông Toni Kristian Eliasz cho hay các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa hiện nay, đa phần đều chưa có đủ năng lực và nguồn lực để tiếp nhận công nghệ mới.
- Ngay từ khi kinh tế số bắt đầu manh nha, Việt Nam đã có nhiều chính sách đón đầu xu hướng này. Ông có đánh giá như thế nào về điều này?
Ông Toni Kristian Eliasz: Việt Nam đang đặt nhiều tham vọng trong tiến trình chuyển đổi số. Chính phủ đã đặt ra mục tiêu rõ ràng, xác định đây là trụ cột để quốc gia phát triển, nâng tầm kinh tế.
Nhờ sự phát triển của kinh tế số, cũng như nhiều nơi trên thế giới, công nghệ tài chính (Fintech) đã chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc theo cấp số nhân tại Việt Nam. Xu hướng này dường như đang phát triển với môi trường thuận lợi từ sự phát triển không ngừng của các công dân số và số lượng ngày càng tăng của các công ty sáng tạo tham gia vào lĩnh vực này, nhiều công ty trong số đó đã có thể huy động đầu tư. Nhưng vấn đề nào cũng có hai mặt, chuyển đổi số và kinh tế số sẽ không phải là bức tranh toàn màu hồng.
- Ông có thể nói rõ hơn về điều này không?
Trong báo cáo “Kinh tế số: Con đường dẫn đến Ngày mai”, chúng tôi đã nhấn mạnh “Việt Nam đang ở một vị trí tốt nhưng không bằng phẳng để trở thành một cường quốc kỹ thuật số”.
Do sự phức tạp của nền kinh tế kỹ thuật số nên sẽ tồn tại một số thách thức, tôi sẽ chỉ đề cập tới một vài trong số chúng. Đầu tiên là giải phóng tiềm năng của dữ liệu để nó có thể trở thành động lực phát triển kinh tế số. Việt Nam có một khuôn khổ thể chế phức tạp và việc điều phối chương trình chuyển đổi kỹ thuật số còn khá rời rạc, thiếu các kỹ năng kỹ thuật số. Cùng với đó, thực tế cho thấy bản thân tiến trình chuyển đổi số tồn tại nhiều rủi ro, đặc biệt vấn đề an toàn, quyền riêng tư dữ liệu và an ninh mạng. Những vấn đề này nên được hiểu một cách đúng đắn để quá trình chuyển đổi số diễn ra bền vững và hiệu quả.
Kinh nghiệm khi tư vấn và làm việc trên khắp thế giới của World Bank cho thấy trong quá trình chuyển đổi số, nhiều quốc gia thường chỉ tập trung vào việc thu thập, xử lý dữ liệu mà quên vấn đề luật định. Cần có pháp luật rõ ràng để vừa giúp cộng đồng tiếp cận kho dữ liệu chung dễ dàng vừa tránh rủi ro về an ninh. Đây là một trong những tiền đề đầu tiên để tiến hành chuyển đổi số.
- Nhưng không thể không thừa nhận rằng, kinh tế số của Việt Nam có những bước phát triển đáng kể, chẳng hạn Việt Nam đang có xếp hạng cao về việc tiếp cận công nghệ, Internet, hay khung pháp lý để giao dịch số cũng đang phát triển, kỹ năng số có những thay đổi nhanh chóng…, thưa ông?
Tôi không phủ nhận thực tế này nhưng cần phải thẳng thắn nhìn nhận rằng nền kinh tế số của Việt Nam vẫn còn những điểm yếu như trong vấn đề đầu tư hạ tầng số, cơ sở dữ liệu còn đang phân mảnh cả chiều ngang lẫn chiều dọc, chuyển đổi số vẫn còn phân tán, tách biệt giữa các cơ quan, bộ ngành, địa phương…
Về khung pháp lý, đâu đó vẫn có đỗ trễ nhất định tới 5-10 năm so với thực tế, dẫn đến những quy định chồng chéo, làm cho tiến độ có thể đi nhanh hơn thì đang bị “mắc” lại.
Kinh tế số phát triển tại Việt Nam chủ yếu vẫn là nền tảng giao dịch được phát triển dựa trên các nền tảng sáng tạo đã có sẵn của thế giới như: Facebook, Google, Youtube, Grab, Gojek, Lazada, Shopee... Những nền tảng phát triển bởi Việt Nam còn hạn chế, tập trung chủ yếu ở các nền tảng thương mại điện tử. Nói chung, khả năng cạnh tranh so với các nền tảng thương mại lớn của các tập đoàn/công ty đa quốc gia chưa thực sự cao.
Cùng với đó, mức độ chủ động tham gia phát triển nền tảng kinh doanh tại Việt Nam cũng còn nhiều yếu kém và có phần tự phát. Thể chế, chính sách còn nhiều bất cập. Cơ cấu và chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu cầu. Khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo chưa thực sự là động lực phát triển kinh tế - xã hội. Hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia chỉ mới được hình thành, chưa đồng bộ và hiệu quả.
Ngoài ra, quá trình chuyển đổi số quốc gia còn chậm, thiếu chủ động do hạ tầng phục vụ quá trình chuyển đổi số còn nhiều hạn chế. Nhiều doanh nghiệp còn bị động, năng lực tiếp cận, ứng dụng, phát triển công nghệ hiện đại còn thấp. Việc đấu tranh với tội phạm, bảo đảm an ninh mạng còn nhiều thách thức.
- Vậy đâu sẽ là mấu chốt để kinh tế số tại Việt Nam phát triển trong thời gian tới, thưa ông?
Theo tôi, dữ liệu là mấu chốt để thúc đẩy sự phát triển của kinh tế số trong những năm tới.
- Ông có đề xuất gì để kinh tế số trở thành động lực quan trọng của kinh tế Việt Nam, thưa ông?
Ở góc độ chính sách, tôi cho rằng, Việt Nam cần tái cân bằng các chính sách đổi mới. Tôi hiểu rằng hiện nay Việt Nam đang khuyến khích những hoạt động nghiên cứu phát triển song cũng cần phải khuyến khích ứng dụng công nghệ có sẵn. Để làm được điều này, cần xem xét, có giải pháp khắc phục các rào cản, trong đó có rào cản liên quan tới những quy định trong lĩnh vực công nghệ tài chính, tăng cường huy động vốn cho hoạt động đổi mới sáng tạo, tiếp cận thị trường. Trong đó, cần có giải pháp huy động vốn từ khu vực tư nhân và có những chương trình hỗ trợ để có thể gia tăng sự hấp dẫn của doanh nghiệp đối với các nhà đầu tư.
Cùng với đó, cần có chính sách hỗ trợ cho các “vườn ươm” hiện có để gia tăng chất lượng và đầu ra. Theo kinh nghiệm thành công tại Kenya, nước này đã có chính sách kêu gọi đầu tư cho một số ngành nghề quan trọng, khuyến khích khởi nghiệp. Việt Nam nên nghiên cứu kinh nghiệm trên để gia tăng lợi ích vì số lượng công ty khởi nghiệp tại Việt Nam rất nhiều. Ngoài ra, Việt Nam cần đầu tư phát triển các tài sản cần thiết và quan trọng như hạ tầng cơ sở dữ liệu số, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn để có thể thúc đẩy sự phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.
>>> Đón đọc Đặc san "Tương lai Tài chính số" của Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance
Tags:
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Ngô Bình An, sinh năm 2009 tại Cà Mau, hiện là một trong những gương mặt trẻ được quan tâm trong lĩnh vực an ninh mạng tại Việt Nam.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng, chiến lược phát triển AI của Việt Nam là “vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn”. AI phải phục vụ con người, là trợ lý cho con người, không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người với tầm nhìn tầm nhìn AI sẽ trở thành “hạ tầng trí tuệ” của quốc gia.
(VNF) - Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng vào các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, gây bất ổn xã hội, hoặc dẫn tới các dạng chiến tranh phi truyền thống trong không gian mạng, thông tin và dư luận
(VNF) - Theo ông Nguyễn Văn Hậu - CEO NetVietTV, Chủ tịch VSBC, AI đang bùng nổ toàn cầu, nhưng tại Việt Nam, tỷ lệ người dùng AI đúng cách chưa tới 5%. Nguyên nhân không nằm ở “prompt chưa hay” mà ở chỗ chưa có tư duy hệ thống, thiếu chiến lược dữ liệu và dễ sa vào trào lưu FOMO.
(VNF) - Các chaebol Hàn Quốc sử dụng đòn bẩy tài chính rất cao trong thời kỳ phát triển công nghiệp và cao hơn đáng kể Vingroup của Việt Nam hiện nay - vốn cũng đang dồn lực phát triển mảng công nghiệp.
(VNF) - Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, việc đánh giá khu vực kinh tế tư nhân hiện nay còn nhiều bất cập khi “gộp chung” doanh nghiệp lớn, nhỏ và hộ kinh doanh để tính toán, từ đó đưa ra kết luận năng suất và hiệu quả thấp.
(VNF) - GS.TS Lê Anh Tuấn – Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Bách khoa Hà Nội nhấn mạnh, để phát triển công nghệ chiến lược và thương mại hóa kết quả nghiên cứu, Việt Nam cần một mô hình hợp tác chặt chẽ giữa nhà nước, viện – trường và doanh nghiệp, trong đó đào tạo nhân lực chất lượng cao là nền tảng then chốt, tạo ra đội ngũ đủ năng lực triển khai chính sách, vận hành công nghệ, và đưa sản phẩm nghiên cứu ra thị trường.
(VNF) - Theo các chuyên gia, Việt Nam cần xây dựng một “sandbox” đủ lớn và thể chế tài chính chuẩn quốc tế để thu hút nhà đầu tư chiến lược, củng cố năng lực pháp lý và thúc đẩy hội nhập tài chính toàn cầu.
(VNF) - 80 năm qua, nông nghiệp Việt Nam đã chứng minh chân lý “phi nông bất ổn” khi vừa là trụ đỡ kinh tế, vừa tạo nên những bước ngoặt đưa kinh tế Việt Nam vươn ra thế giới.
(VNF) - Việt Nam đang chứng kiến sự bùng nổ đầu tư vào lĩnh vực giáo dục. Với quy mô hơn 25 triệu học sinh, sinh viên trên toàn quốc trong năm học 2024 - 2025 và tỷ lệ trường mầm non ngoài công lập vượt trội hơn công lập. Lĩnh vực này không chỉ thu hút dòng vốn trong nước mà còn luồng vốn quốc tế lớn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục quốc dân.
(VNF) - PGS.TS Nguyễn Hồng Sơn - Phó Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương cho rằng: "Đây có thể coi là thời điểm không thể chậm trễ hơn phải khắc phục những thiếu hụt kể trên, khơi dậy sức mạnh của khu vực kinh tế tư nhân, góp phần thực hiện thành công mục tiêu chiến lược phát triển đất nước đến năm 2030 và 2045 đã được đề ra"
(VNF) - Để kinh tế tư nhân thực sự phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới, PGS.TS Trần Đình Thiên cho rằng: Việt Nam cần một “cuộc đổi mới lần hai”. Theo đó, chỉ với một thể chế minh bạch, môi trường bình đẳng và cơ chế khuyến khích đổi mới sáng tạo, khu vực tư nhân mới có thể phát huy đầy đủ vai trò “động lực quan trọng nhất” của nền kinh tế.
(VNF) - Dù đóng góp gần nửa GDP và tạo việc làm cho hơn 8/10 lao động cả nước, nhiều doanh nghiệp tư nhân Việt Nam lại chọn “đứng yên” hoặc thu nhỏ quy mô. Tại tọa đàm do Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức sáng 15/8, các chuyên gia đã chỉ rõ nguyên nhân khiến khu vực này “ngại lớn” và đề xuất loạt giải pháp để biến kinh tế tư nhân thành đầu kéo tăng trưởng.
(VNF) - Chuyên gia Bùi Kiến Thành đã chia sẻ nhiều góc nhìn, nhiều định hướng cho Việt Nam trên con đường vươn tầm kinh tế toàn cầu trong giai đoạn tới, như trung tâm trung chuyển hàng không ở Chu Lai, trung tâm hàng hải ở Vân Phong, trung tâm tài chính quốc tế tại TP. HCM, hay trung tâm dữ liệu tại Lâm Đồng.
(VNF) - Việc TP. HCM sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu không chỉ là một bước đi hành chính, mà còn mở ra kỳ vọng đưa thành phố trở thành trung tâm logistics hàng đầu khu vực. Trong cấu trúc kinh tế mới, vai trò của chuỗi cung ứng, hạ tầng cảng biển, và sự liên kết vùng đang trở thành động lực then chốt để Việt Nam cạnh tranh trên bản đồ logistics quốc tế.
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Mưa lớn kéo dài trong nhiều giờ đồng hồ khiến khu vực trung tâm TP. Đà Nẵng ngập sâu, người dân đi làm đầu buổi sáng gặp nhiều khó khăn.
