Gánh núi nợ 8 tỷ USD, hãng hàng không nhà nước Ấn Độ bị rao bán

Núi nợ 8 tỷ USD

Nội các của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã phê duyệt kế hoạch bán toàn bộ hoặc một phần hãng hàng không nhà nước Ấn Độ Air India, hiện chìm trong khoản nợ 8 tỷ USD.

Bảng cân đối kế toán của hãng này bao gồm các bất động sản thương mại gần sân bay Heathrow ở London (Anh), đất ở Tokyo, Hồng Kông và Nairobi (Kenya). Tất cả đều được mua trong suốt thời kỳ cực thịnh khi hãng này đặt hàng nhiều tác phẩm hội họa của các họa sỹ trong nước và thuê họa sĩ nổi tiếng Salvador Dali trong những năm 1960 thiết kế gạt tàn.

Hãng đang gánh khoản nợ 8 tỷ USD, chuỗi vận hành không sinh lời, 5 công ty con và một liên doanh. Tổng số nhân viên lên tới 27.000 người và một công đoàn thường xuyên đình công, khiến nhiều lần máy bay không thể cất cánh.

Tuy vậy, việc bán một phần số cổ phần của hãng hàng không 85 tuổi liên tục thua lỗ này là điều không hề dễ dàng. Ít nhất một nỗ lực gần hai thập kỷ trước đã thất bại trong bối cảnh xung đột chính trị khốc liệt.

Chính phủ của ông Modi vẫn chưa quyết định việc bán cổ phần sẽ diễn ra như thế nào, số lượng máy bay đem bán là bao nhiêu và điều quan trọng hơn là phải làm gì với núi nợ khổng lồ của hãng.

Theo Bloomberg, dưới sự cạnh tranh khốc liệt với các hãng hàng không giá rẻ như IndiGo hay SpiceJet, thị phần nội địa của Air India đã giảm xuống khoảng 13% từ mức 35% cách đây một thập kỷ.

Kanu Gohain, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Hàng không dân dụng Ấn Độ, cho biết: "Để tìm người mua toàn bộ Air India, bao gồm tất cả tài sản, chi nhánh, và chịu trách nhiệm khoản nợ, sẽ rất khó. Tiền thuế của người dân đã đổ vào hãng hàng không kém hiệu quả và thiếu năng lực. Đó là trách nhiệm lớn nhất".

Người phát ngôn của Air India từ chối đưa ra bình luận. Văn phòng Bộ trưởng hàng không dân dụng Ashok Gajapathi Raju cũng từ chối yêu cầu phỏng vấn của Bloomberg.

Hồi tháng 5/2017, một tháng trước quyết định rao bán Air India được công bố, Bộ trưởng Tài chính Arun Jaitley đã chia sẻ trên đài truyền hình quốc gia rằng tiền đổ vào Air India đáng lẽ đã có thể được sử dụng cho mục đích giáo dục.

Vậy Air India có gì để hấp dẫn nhà đầu tư? Người mua có thể sẽ thấy hấp dẫn vì những đường bay quốc tế của hãng, cũng như điểm hạ cánh tại hầu hết sân bay lớn trên thế giới, cùng đội ngũ kỹ sư và dịch vụ mặt đất mà hãng sở hữu.

Jitender Bhargava, cựu CEO của Air India nói rằng chính phủ gần như chắc chắn đưa ra các ưu đãi tài chính để thu hút các nhà đầu tư.

Đã có người mua để ý

Ngày 28/6, IndiGo, hãng hàng không thương mại lớn nhất của Ấn Độ, cho biết họ đã sẵn sàng mua lại các đường bay quốc tế của Air Indi  hoặc thậm chí là toàn bộ hoạt động kinh doanh hàng không nếu chính phủ chấp thuận việc bán.

Dù vậy, các nhà đầu tư IndiGo dường như không cảm thấy phấn khích: cổ phiếu của công ty đã giảm 8% trong hai ngày, nửa tỷ USD bốc hơi khỏi thị trường.

Để trấn an nhà đầu tư, các chủ sở hữu của IndiGo, tỷ phú Rahul Bhatia và tỷ phú Rakesh Gangwal, đã tổ chức một cuộc họp báo hôm 6/7, cho biết hãng đang muốn khai thác các chuyến bay dài giá rẻ, và việc mua lại các đường bay quốc tế của Air India Sẽ đẩy nhanh kế hoạch.

Hai tỷ phú cho biết việc mua lại các đường bay của Air India sẽ cho IndiGo không chỉ đường bay mà còn cả nhân lực đã có kinh nghiệm, thay vì phải mất nhiều thời gian để nhân rộng hệ thống.

Tỷ phú Gangwal cho biết: "Chúng tôi thấy các đường bay quốc tế của Air India như một trang giấy trắng. Tài sản lớn nhất nằm ở đó chính là cấu trúc đường bay sẵn sàng để sử dụng".

Nhưng dù tiềm năng thị trường hàng không Ấn Độ rất hấp dẫn, Air India vẫn chỉ là "một mớ hỗn độn do quan liêu" và bất cứ nhà đầu tư nghiêm túc nào cũng sẽ yêu cầu cần tái cơ cấu, bao gồm cả việc cắt giảm nhân sự và toàn quyền kiểm soát tài chính, Robert Mann - Trưởng bộ phận tư vấn hàng không của R.W. Mann & Co. cho hay.

Air India đã ngừng sinh lời từ sau cuộc sát nhập năm 2007 với hãng hàng không sở hữu nhà nước Indian Airlines. Hãng có khoản lợi nhuận hoạt động khoảng 15 triệu USD trong năm 2016, chủ yếu nhờ giá dầu giảm. Tuy nhiên, theo thông tin công bố từ chính phủ, hãng vẫn lỗ ròng gần 600 triệu USD.

Air India được khởi nguồn từ ý tưởng của phi công Nevill Vincent khi ông có ý muốn vận chuyển thư tín qua những chuyến bay từ Bombay đến Colombo để kết nối với những chuyến bay từ Vương quốc Anh. Ông đã nhận được sư ủng hộ về mặt ý tưởng từ J.R.D Tata - ông trùm kinh doanh người Ấn gốc Pháp của công ty sắt thép Tata.

Vào năm 1932,Vincent cùng Tata đã có được hợp đồng vận chuyển bưu chính, và sau đó, chi nhánh hàng không Tata Sons được thành lập. Một thời gian sau, chi nhánh này trở thành Air India ngày hôm nay.