Theo báo cáo, ngay từ đầu, việc ra đời của VFA đã không phản ánh đúng nguyên tắc cơ bản là dựa trên sự tự nguyện, vì mục đích hoạt động của các hội viên.
"VFA đã ra đời dựa trên ý chí của một bộ phận các cơ quan quản lý nhà nước, với kỳ vọng sẽ trở thành cánh tay nối dài của Chính phủ để quản lý ngành gạo", báo cáo nhấn mạnh.
Báo cáo cũng cho biết bộ máy quản lý, điều hành của VFA được xây dựng với đầy đủ các vị trí, ban bệ và bộ phận giúp việc nhưng thực tế hoạt động rất kém hiệu qua và kém minh bạch.
Theo điều lệ thì VFA được thành lập trên nguyên tắc tự nguyện, nhưng vị trí chủ tịch hiệp hội lại vẫn do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phê chuẩn. Vị trí này cũng thường do lãnh đạo của Vinafood 1 và Vinafood 2 thay nhau đảm nhận. Nhiều mâu thuẫn nội bộ bùng phát từ đây, khi liên tục có sự thiếu minh bạch và tự nguyện trong bầu cử lãnh đạo.
VEPR đánh giá VFA chỉ là hiệp hội của doanh nghiệp và chỉ đại diện cho quyền lợi của doanh nghiệp lớn. Một trong những rào cản lớn nhất đối với việc gia nhập VFA hiện nay đó là điều kiện "phải có giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo theo quy định của Chính phủ".
"Nhiều doanh nghiệp quy mô nhỏ, đang phát triển các sản phẩm giá trị gia tăng cao nhưng lại không thể trở thành thành viên của hiệp hội. Như vậy dù có tên là Hiệp hội Lương thực Việt Nam nhưng VFA không bao phủ tới nông dân, thương nhân trung gian và cũng không đại diện cho quảng đại cộng đồng doanh nghiệp đang hoạt động trong ngành gạo".
Thực tế hoạt động, VFA cũng không làm tròn vai trò bảo vệ hội viên và bị chỉ trích rất mạnh mẽ khi trực tiếp tham gia vào thực thi Nghị định 109 – được cho là đang cản trở sự phát triển của các hội viên.
Thực tế VFA đang thực thi vai trò bảo vệ lợi ích cho các doanh nghiệp nhà nước, thay vì đông đảo doanh nghiệp tư nhân. Điều này được thể hiện rõ qua việc triển khai hợp đồng tập trung (G2G). Các quyết định phân bổ của VFA dựa trên cách tiếp cận từ phía quản lý, không dựa trên sự đồng thuận và tự nguyện của hội viên từ trước. Giá gạo theo hợp đồng tập trung trong nhiều nhiều trường hợp thấp, gây thua lỗ cho doanh nghiệp được phân theo chỉ tiêu và trực tiếp đẩy giá thu mua cho nông dân giảm.
VFA cũng không có giá trị định hướng trong chiến lược phát triển thị trường và liên kết năng động của khối doanh nghiệp tư nhân, đồng thời thất bại trong vai trò dẫn dắt khối doanh nghiệp nhà nước thu hẹp khoảng cách về năng lực phát triển thị trường và kết nối với khối doanh nghiệp tư nhân.
Tư duy thị trường của VFA xuất phát tù việc lãnh đạo doanh nghiệp nhà nước kiêm nhiệm lãnh đạo VFA, trong khi khối doanh nghiệp nhà nước đang tụt hậu so với khối tư nhân cả về năng lực phát triển thị trường và năng lực liên kết sản xuất.
Với bản chất là hiệp hội của doanh nghiệp xuất khẩu, VFA thiếu quan tâm đến thị trường nội địa, mặc dù doanh nghiệp hội viên liên tục phản ánh về cơ hội thị trường nội địa, khiến quyền lợi của hội viên không được đảm bảo.
VFA đã thất bại trong việc triển khai chính các nhiệm vụ trong điều lệ, lẫn nhu cầu thực tế của doanh nghiệp hội viên. Các hoạt động xúc tiến thương mại của VFA rất kém hiệu quả. VFA cũng chưa có bất cứ hoạt động cụ thể nào liên quan đến nghiên cứu đề xuất các dự án đầu tư phát triển sản xuất, chế biến và kinh doanh lương thực, hỗ trợ tạo điều kiện thuận lợi cho các hội viên tiếp cận nguồn vốn.
Theo VEPR, mối quan hệ của VFA với nhà nước ở hai cấp độ trung ương và địa phương về các khía cạnh trao quyền và phân quyền. Chính quyền trung ương đã dần trao quyền lực ngày càng lớn cho VFA, đặc biệt khi lúa gạo nội địa dư thừa lớn và xuất khẩu gạo trở nên quan trọng.
Xung đột về mặt lợi ích giữa chính quyền địa phương và VFA thể hiện rõ thông qua chính sách thu mua tạm trữ thóc gạo: VFA nắm quyền phân bổ hạn ngạch xuất khẩu gạo theo hợp đồng G2G nhưng trách nhiệm thu mua, tạm trữ lại giao cho doanh nghiệp và địa phương.
Như vậy, doanh nghiệp và chính quyền địa phương không được chủ động đầu ra, nắm toàn bộ rủi ro của quá trình thu mua – tạm trữ, gánh hết trách nhiệm đối với sinh kế của nông dân nhưng lợi ích và lợi thế kinh tế thị trường lại thuộc về VFA.
Hai vấn đề nổi bật nhất trong mối quan hệ của VFA với thị trường là giá sàn xuất khẩu gạo và sự nổi lên của thị trường Trung Quốc.
Theo Nghị định 109, VFA được giao nhiệm vụ công bố giá sàn gạo xuất khẩu từng thời kỳ để làm cơ sở cho việc ký kết và đăng ký hợp đồng xuất khẩu. Quyền lực xác định và công bố giá sàn của VFA "tình cờ" có tác động đặc biệt lớn khi Vinafood 1 và Vinafood 2 ký kết các hợp đồng tập trung và cạnh tranh giá khốc liệt trên thị trường quốc tế.
"Kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn cho thấy chính sách giá sàn là một thất bại của Chính phủ để giải quyết thất bại của thị trường", VEPR nhấn manh.
Vai trò xã hội của VFA cũng bị đánh giá là kém tích cực và không mang tính bao trùm. Điều này thể hiện trong chính sách mua, tạm trữ thóc gạo và chính sách liên kết nông dân – doanh nghiệp. Ưu đãi lãi suất trong chính sách mua, tạm trữ thóc gạo thực chất là một hình thức trợ cấp, nhưng VFA và các doanh nghiệp nhà nước là thành phần được hưởng lợi nhiều nhất.
Mục tiêu của chính sách này vốn hướng đến nông dân, đã bị thất bại. Và VFA, với bản chất là hiệp hội của các doanh nghiệp xuất khẩu, đã không có trách nhiệm bảo vệ lợi ích của nông dân.
Với các phân tích trên, VEPR khuyến nghị trong ngắn hạn, hiệp hội này nên giới hạn tên gọi trong phạm vi doanh nghiệp xuất khẩu, có thể là Hiệp hội Xuất khẩu gạo Việt Nam, thay vì tên gọi bao trùm cả ngành Lương thực như cũ.
Dựa trên tên gọi mới này, các vai trò hàng đầu của hiệp hội được VEPR đề xuất là: bảo vệ lợi ích của hội viên là chủ yếu trên thị trường quốc tế (như VASEP hiện nay); dẫn dắt/định hướng phát triển thị trường lúa gạo theo đúng mục tiêu tăng chất lượng, tăng giá trị và xây dựng gạo Việt Nam trên trường quốc tế; cung cấp các dịch vụ công từ nhu cầu của doanh nghiệp xuất khẩu.
Trong dài hạn, VEPR cho rằng hiệp hội cần phải cải tổ và thay đổi một cách triệt để đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc: tự nguyện, tự quản, tự chủ và tự trang trải, tự chịu trách nhiệm. Tiêu chuẩn của hội viên cũng cần được mở rộng nhằm tối đa hóa tiềm năng phát triển của thị trường gạo Việt Nam.
Đối với nhà nước, VEPR khuyến nghị Chính phủ cần chấm dứt can thiệp hành chính vào tổ chức thể chế của hiệp hội; lãnh đạo VFA không nên là cán bộ do nhà nước bổ nhiệm và trả lương. Đồng thời Chính phủ cần thay thế chính sách thu mua, tạm trữ lúa gạo trước đây bằng kỷ luật xuất khẩu gắn với các điều khoản ưu đãi tín dụng vào chính sách hỗ trợ liên kết ngang, liên kết dọc trong chuỗi giá trị lúa gạo và các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng, công nghệ cao.
Tags:
(VNF) - Giải pháp trước mắt để giảm ùn tắc được Hà Nội áp dụng là hạn chế phương tiện trên Vành đai 3, cấm xe tải trong giờ cao điểm tại Quốc lộ 32, đường Láng - Hòa Lạc ở chiều vào (chiều ra vẫn hoạt động bình thường). Thời điểm dự kiến thực hiện từ 1/1/2026.
(VNF) - Nhờ đa dạng hóa sinh kế kết hợp với tín dụng chính sách, các xã Ea Ning và Dray Bhăng (Đắk Lắk) đã tạo điều kiện cho người dân nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống và từng bước thoát nghèo, hướng tới phát triển kinh tế – xã hội bền vững.
(VNF) - Những ngày cuối năm, miền Tây Nghệ An bừng sáng với một cảnh tượng khiến bất cứ ai đi qua cũng phải ngỡ ngàng: cánh đồng hoa hướng dương bạt ngàn, vàng rực như biển nắng trải dài bất tận. Không chỉ là điểm đến, nơi đây đã trở thành hiện tượng trên mạng xã hội, thu hút hàng nghìn lượt check-in và chia sẻ mỗi ngày.
(VNF) - Giá vàng miếng SJC bất ngờ tăng 1,5 triệu/lượng chỉ sau vài giờ, lên mốc cao chưa từng có trong lịch sử.
(VNF) - Những con bò giống, nguồn vốn mồi và niềm tin đang trở thành nền tảng giúp người dân Xuân Mai xây dựng sinh kế bền vững. Giải pháp này không chỉ hỗ trợ thoát nghèo mà còn tạo “đê mềm” bảo vệ họ trước nguy cơ tái nghèo sau thiên tai.
(VNF) - Sáng 22/12/2025, Giải Cờ Tướng Các Danh Thủ Quốc Tế, Cúp Phương Trang lần VII đã chính thức khai mạc tại FUTA Residence – Đà Nẵng Times Square, mở màn cho mùa giải năm 2025 với sự tham dự của các danh kỳ hàng đầu khu vực châu Á.
(VNF) - Dù có lộ trình hạn chế xe xăng, Yamaha Việt Nam vẫn tích cực ra mắt sản phẩm mới để giữ thị phần, tạo "cú hích" cho dịp mua sắm cao điểm cuối năm.
(VNF) - Giá bạc trong nước sáng nay tăng mạnh theo diễn biến trên thị trường thế giới. Giá bạc miếng lập kỷ lục mới ở mức gần 2,7 triệu đồng/lượng.
(VNF) - Trong khuôn khổ Diễn đàn Phát triển bền vững ngành xây dựng Việt Nam (VSCF) diễn ra ngày 19/12 vừa qua, Flamingo Maison 108 - giai đoạn đầu của đại dự án Flamingo World Islands Ho Nui Coc do Flamingo Holdings phát triển tại Thái Nguyên - đã vinh dự đón nhận Chứng chỉ Công trình Xanh EDGE từ Tổ chức Tài chính quốc tế (IFC), thuộc nhóm Ngân hàng Thế giới.
(VNF) - Giá vàng miếng SJC bất ngờ được điều chỉnh tăng mạnh trong phiên sáng 22/12, lên mức 157,1 triệu đồng/lượng
(VNF) - PNJ định hướng chiến lược CSR trên nền tảng 'Sống Đẹp', với mục tiêu lan tỏa tinh thần này đến từng cá nhân, gia đình, các cặp đôi cũng như toàn xã hội.
(VNF) - Tuần qua, hàng loạt vụ án kinh tế nghiêm trọng gây chấn động dư luận: Chủ tịch Z Holding bị truy tố sản xuất sữa giả 2.400 tỷ, Chủ tịch Thuận An nộp thêm 47 tỷ khắc phục hậu quả vụ đấu thầu gây thất thoát 120 tỷ. Cùng lúc, Shark Bình, Mr Hunter và hệ thống Thẩm mỹ viện Mailisa cũng bị xử lý vì lừa đảo, trốn thuế.
(VNF) - Giảm nghèo bền vững không dừng ở hỗ trợ trước mắt, mà là trao cho người nghèo “cần câu” để tự vươn lên. Thông qua đào tạo nghề, tạo việc làm và sinh kế ổn định, nhiều địa phương đang chuyển từ cách làm “cho con cá” sang trao cơ hội thoát nghèo lâu dài, đúng với mục tiêu không để ai bị bỏ lại phía sau.
(VNF) - Năm 2025, Việt Nam vào top 10 nước tăng trưởng thương mại điện tử nhanh nhất thế giới, bình quân mỗi người dành 400 USD (khoảng 10,5 triệu đồng) cho mua sắm online.
(VNF) - Sự kiện dự kiến diễn ra vào Thứ Bảy, ngày 10/01/2026 (tức 22/11 năm Ất Tỵ) tại Khách sạn Mường Thanh – Linh Đàm – Hà Nội. Ngày hội Kết nối giao thương dòng họ Hoàng – Huỳnh lần thứ II được kỳ vọng sẽ trở thành sự kiện kết nối doanh nhân quy mô lớn, đánh dấu bước phát triển mới trong hành trình xây dựng cộng đồng doanh nhân Gia tộc Hoàng – Huỳnh vững mạnh và thịnh vượng.
(VNF) - Việc triển khai thị trường điện cạnh tranh tại Việt Nam sau gần 20 năm vẫn chưa đạt như kỳ vọng. TS Nguyễn Quốc Thập – Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam cảnh báo, cải cách chậm sẽ khiến thị trường khó thu hút đầu tư vào nguồn, hạ tầng và truyền tải điện.
(VNF) - Giá vàng trong nước trải qua một tuần nhiều biến động khi tăng mạnh vào đầu tuần và chững lại trong cuối tuần.
(VNF) - Hiện tượng túi hiệu giả nổi lên như một vấn đề đáng chú ý của ngành thời trang năm 2025. Các sản phẩm bị nghi là hàng fake xuất hiện rộng rãi, từ các “phú bà” trên mạng xã hội cho tới cả những nhà thiết kế nội thất cao cấp.
(VNF) - Theo Bộ Công Thương, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025 ước đạt khoảng 920 tỷ USD – mức cao kỷ lục, qua đó đưa Việt Nam gia nhập top 15 cường quốc thương mại toàn cầu và mở ra dư địa tăng trưởng mới cho nền kinh tế.
(VNF) - Giá vàng miếng SJC vẫn giữ ở mức 154,4 - 156,4 triệu đồng/lượng chiều mua vào - bán ra trong khi giá vàng nhẫn không có nhiều biến động tại các nhà vàng.
(VNF) - Sở hữu quy mô vốn chủ sở hữu trên 9.700 tỷ đồng và tổng tài sản hơn 70.000 tỷ đồng nhưng chỉ vận hành với chưa đến 300 nhân sự, Công ty Tài chính Tổng hợp Cổ phần Điện lực (EVF) đang trở thành ví dụ điển hình về mô hình doanh nghiệp tài chính tinh gọn, hiệu quả và dựa trên nền tảng công nghệ số.
(VNF) - Tận dụng lợi thế khí hậu, thổ nhưỡng vùng cao phía Tây Quảng Ngãi, cây cà phê xứ lạnh đang trở thành sinh kế bền vững của người dân nơi đây. Sự chuyển biến này không chỉ nằm ở hiệu quả kinh tế mà còn ở việc người dân chủ động thay đổi tư duy sản xuất, áp dụng kỹ thuật và liên kết thị trường để vươn lên thoát nghèo lâu dài.
(VNF) - Tập đoàn BIM và các công ty thành viên đã tổ chức Lễ khởi công 3 dự án trọng điểm trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, với tổng mức đầu tư gần 10.500 tỷ đồng.
(VNF) - Trong buổi sáng khánh thành cảng hàng không quốc tế Long Thành, tàu bay của 3 hãng hàng không Vietnam Airlines, Vietjet và Bamboo Airways lần lượt hạ cánh thành công xuống công trình hạ tầng hàng không trọng điểm của quốc gia này.
(VNF) - Chiều 17/12/2025, tại Hà Nội, Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba) tổ chức Hội nghị Triển khai công tác xây dựng Đảng và nhiệm vụ sản xuất kinh doanh năm 2026.
(VNF) - Giải pháp trước mắt để giảm ùn tắc được Hà Nội áp dụng là hạn chế phương tiện trên Vành đai 3, cấm xe tải trong giờ cao điểm tại Quốc lộ 32, đường Láng - Hòa Lạc ở chiều vào (chiều ra vẫn hoạt động bình thường). Thời điểm dự kiến thực hiện từ 1/1/2026.
(VNF) - Cầu Tứ Liên không chỉ là một công trình giao thông đơn thuần mà còn được xác định là mắt xích quan trọng trong quy hoạch mở rộng không gian đô thị Hà Nội về phía Bắc sông Hồng.
