Kỳ vọng vào các câu lạc bộ 10 tỷ USD

Tổng cục Thống kê công bố: kim ngạch hàng hóa xuất khẩu năm 2018 ước tính đạt 244,7 tỷ USD, tăng 13,8% so với năm 2017. Con số này vượt mục tiêu Quốc hội đề ra là tăng 7 - 8% và Nghị quyết 01 của Chính phủ là tăng 8 - 10%. Ước tính cả năm 2018, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa thiết lập mức kỷ lục mới với 482 tỷ USD.

Cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu 7,2 tỷ USD, là năm có giá trị xuất siêu lớn nhất từ trước đến nay, cao hơn rất nhiều mức xuất siêu 2,1 tỷ USD của năm 2017, vượt xa mục tiêu Quốc hội đề ra là tỷ lệ nhập siêu dưới 3%.

Doanh nghiệp nội lấy lại 0,6% của FDI

Trong cơ cấu xuất khẩu, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) vẫn chiếm ưu thế với 71,7%. Tuy nhiên đây là năm ghi nhận sự vươn lên khá mạnh của thành phần kinh tế nội địa. Cụ thể khu vực kinh tế trong nước năm 2018 chiếm 28,3% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước, lấy lại 0,6 điểm phần trăm từ khối doanh nghiệp FDI so với năm 2017. Khu vực kinh tế trong nước xuất khẩu đạt 69,2 tỷ USD, tăng 15,9% so với năm 2017, doanh nghiệp FDI (kể cả dầu thô) đạt 175,5 tỷ USD, tăng 12,9%. Đây là lần đầu tiên khu vực kinh tế trong nước có tốc độ tăng trưởng “vượt mặt” FDI và con số tuyệt đối lên đến 3 điểm phần trăm.

Nhận định về xuất khẩu tăng mạnh và đặc biệt là kết quả xuất siêu kỷ lục, đại diện lãnh đạo Bộ Công Thương nhận định: Trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ lên cao, thương mại nhiều nước trên thế giới suy giảm thì kết quả tăng trưởng xuất khẩu mà Việt Nam đạt được rất đáng khích lệ. Nó góp phần tạo thuận lợi cho nền kinh tế, dự trữ ngoại hối tăng, tỷ giá ổn định hơn. Bất chấp khó khăn chung của thương mại toàn cầu, xuất khẩu của Việt Nam sang các thị trường chính như: Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN… vẫn tăng mạnh. Điều này cho thấy sự linh hoạt, chủ động ứng phó với một môi trường kinh doanh nhiều bất định của doanh nghiệp Việt. Bằng chứng là các nhóm mặt hàng xuất khẩu chủ lực cũng tăng khá mạnh, thể hiện năng lực cạnh tranh tốt để vượt qua những rào cản, nhất là ảnh hưởng của chủ nghĩa bảo hộ để đạt được kết quả khả quan.

Theo các chuyên gia, con số trên cho thấy định hướng phát triển và các chính sách thúc đẩy kinh tế, đặc biệt là khu vực kinh tế tư nhân, của nhà nước bước đầu đã phát huy hiệu quả khả quan. Tăng trưởng xuất khẩu của khối các doanh nghiệp trong nước một lần nữa khẳng định, các doanh nghiệp nhỏ và vừa đã trở thành động lực cho sự phát triển của nền kinh tế. Trong năm vừa qua, khối này đã có đóng góp tích cực cho nền kinh tế, đặc biệt là lĩnh vực xuất khẩu. Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng nhà nước cần tiếp tục ban hành những chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp nội địa, đặc biệt là kinh tế tư nhân, tạo môi trường đầu tư công bằng giữa các thành phần kinh tế để tiếp tục giảm phụ thuộc vào các doanh nghiệp FDI.

Câu lạc bộ 10 tỷ USD chuẩn bị đón 2 thành viên mới

Năm 2018, ghi nhận nhiều con số kỷ lục của nhiều mặt hàng xuất khẩu như dệt may, gỗ, cá tra, lúa gạo... Xuất khẩu dệt may đạt trên 36 tỷ USD, tăng trưởng trên 16% so với cùng kỳ năm 2017. Con số tăng trưởng tuyệt đối trên 5 tỷ USD của xuất khẩu năm 2018 gần bằng cả ngành này xuất khẩu trong cả năm 2007.

Ông Lê Tiến Trường, Phó chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam nhận xét: Trong tốp 10 nước xuất khẩu dệt may thế giới không nước nào đạt tốc độ tăng trưởng 2 con số như Việt Nam, hầu hết dưới 5%. Cá biệt như Ấn Độ và Bangladesh còn suy giảm. Việt Nam trở thành nước xuất khẩu dệt may lớn thứ 3 thế giới sau Trung Quốc và Ấn Độ.

Cũng có con số tăng trưởng xuất khẩu khoảng 16% như dệt may là lâm sản. Ngành này đạt gần 9,4 tỷ USD, tăng 15,9% so với năm 2017; chiếm hơn 23% giá trị xuất khẩu và chiếm tới 85% giá trị xuất siêu của nhóm ngành nông nghiệp.

Theo Bộ Nông nghiệp - Phát triển nông thôn, tổng số doanh nghiệp chế biến gỗ và lâm sản hiện có khoảng 4.500, với 1.863 doanh nghiệp trực tiếp tham gia vào xuất khẩu đã hình thành ngành công nghiệp chế biến gỗ lớn mạnh về quy mô và trình độ công nghệ. Xuất khẩu sản phẩm cá tra và gạo cũng tạo ra những kỷ lục mới cho riêng mình. Xuất khẩu cá tra tăng trưởng ngoạn mục, gần 26,4% và đạt kim ngạch cao nhất từ trước tới nay với 2,26 tỷ USD, trong khi suốt 5 năm qua, ngành này chỉ xuất khẩu trong khoảng 1,5 - 1,8 tỷ USD. Tương tự, xuất khẩu gạo ước đạt 6,1 triệu tấn với kim ngạch 3,1 tỷ USD, tăng 5,7% về lượng nhưng giá trị tăng đến 19,6% so với năm 2017.

Trong năm 2018 có đến 29 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, chiếm tới 91,7% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.

Trong đó có 5 mặt hàng đạt trên 10 tỷ USD, chiếm 58,3% gồm điện thoại và linh kiện, hàng dệt may, máy vi tính sản phẩm điện tử và linh kiện, máy móc thiết bị dụng cụ và phụ tùng khác, giày dép các loại. Ngành gỗ và thủy sản cũng đã đặt mục tiêu xuất khẩu đến 10 tỷ USD trong năm 2019. Đây là mục tiêu có cơ sở vì đây là những lĩnh vực doanh nghiệp nội nắm ưu thế. Với thủy sản, xuất khẩu cá tra được dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng khá trong năm mới vì Việt Nam vẫn nắm nhiều lợi thế cạnh tranh về chất lượng và không ngừng mở rộng thị trường. Bên cạnh đó, mặt hàng quan trọng nhất trong nhóm này là tôm đang phục hồi, giá tăng trở lại.

Trên thị trường thế giới, nguồn khai thác tôm nước lạnh ở các nước đang giảm, nhu cầu tiêu thụ tăng. Đối với Việt Nam, Mỹ giảm thuế chống bán phá giá; còn các thị trường quan trọng khác như EU, Nhật, Úc... Việt Nam đang chuẩn bị ký các hiệp định thương mại tự do nên cơ hội tăng xuất khẩu trong thời gian tới là rất lớn.

Theo ông Nguyễn Hoài Nam, Phó tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), nếu xây dựng hình ảnh “đẹp” và quan trọng nhất là gỡ được thẻ vàng IUU của EU, xuất khẩu trong năm mới sẽ rất thuận lợi. Mục tiêu vào câu lạc bộ 10 tỷ USD của ngành gỗ còn sáng hơn vì ngành này được đánh giá “hưởng lợi” nhiều nhất khi Việt Nam trở thành thành viên của CPTPP (có hiệu lực từ 30.12.2018) và ký Hiệp định thương mại tự do với EU (dự kiến trong quý 1/2019). Bên cạnh đó là cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung sẽ mở đường cho cả đơn hàng và đầu tư của ngành này vào Việt Nam.

Có thể thấy, dù có một năm xuất khẩu đột phá nhưng dư địa và tiềm năng tăng trưởng xuất khẩu cho năm tới vẫn hết sức lớn.