Sở hữu tài sản công và tài sản tư là vấn đề cực kỳ nhạy cảm trong đời sống chính trị - kinh tế - xã hội của mọi quốc gia. Chủ nghĩa tư bản đã tuyệt đối hóa sở hữu tư nhân, còn chủ nghĩa cộng sản với tên gọi của mình đã chủ trương về sở hữu công cộng, sở hữu toàn dân.
Tuy nhiên, để đi tới chủ nghĩa cộng sản, phải trải qua nhiều chặng quá độ lên chủ nghĩa xã hội (CNXH), không thể nóng vội. Sau giải phóng miền Bắc, Việt Nam đã ban hành Hiến pháp năm 1959 với mục tiêu đưa miền Bắc tiến lên CNXH.
Mặc dù hừng hực khí thế cách mạng, hiến pháp này, trong khi khẳng định chế độ sở hữu XHCN là sở hữu toàn dân, nhưng đã thận trọng và kỹ lưỡng xác lập những hình thức đa dạng của chế độ này, trong đó có sở hữu nhà nước, có sở hữu tập thể, có sở hữu gia đình, có sở hữu của tư sản dân tộc.
Cụ thể hơn, Hiến pháp năm 1959 xác định rằng “các hầm mỏ, sông ngòi, và những rừng cây, đất hoang, tài nguyên khác mà pháp luật qui định là của nhà nước, đều thuộc sở hữu toàn dân” (điều 12).
Như vậy, theo hiến pháp này, không phải toàn bộ đất đai đều thuộc sở hữu toàn dân, và sở hữu toàn dân không phủ định hình thức sở hữu nhà nước. Hiến định này đã được thực hiện xuôi chèo mát mái trong suốt 20 năm (1959-1980) mà không cần có sự sửa đổi, bổ sung đáng kể nào.
Tài sản và sở hữu tài sản là một lĩnh vực thuộc đối tượng điều chỉnh của Bộ luật Dân sự. Việt Nam đã có 3 bộ luật này được ban hành năm 1995, 2005, và 2015. Bộ luật đầu tiên và thứ hai đều có những điều khoản về sở hữu nhà nước. Đến bộ luật năm 2015, sở hữu nhà nước đã không còn hiện diện trong luật này.
Vậy là, nhà nước Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám, đến nay đã sang tuổi 77, trong đó 67 năm (1946-2013) thực hiện định chế về sở hữu nhà nước, 10 năm (2013-2022) không còn định chế này và cũng chưa có luật về Nhà nước đại diện chủ sở hữu toàn dân đối với tài sản công.
Trong khoảng trống quyền lực đó, Luật Đất đai đầu tiên năm 1987 không đề cập gì đến thị trường đất đai. Đến năm 2003, luật tách Quyền sử dụng đất vốn là 1 trong 3 cấu phần của quyền sở hữu đất (gồm quyền chiếm hữu đất, quyền sử dụng đất, và quyền định đoạt đất) để thiết lập một loại thị trường hoàn toàn mới, đó là “thị trường quyền sử dụng đất”, và không đề cập gì đến việc có hay không có “thị trường quyền chiếm hữu đất” và “thị trường quyền định đoạt đất”.
Có thể nói, trong toàn bộ thời lượng của thời kỳ Đổi Mới từ năm 1986 đến nay, chẳng những Việt Nam đã không có thị trường đất, mà còn thả nổi “quyền chiếm hữu đất” và “quyền định đoạt đất”, điển hình là ở định chế về “thu hồi quyền sử dụng đất” và tiến hành “đấu giá quyền sử dụng đất”.
Hệ thống chính trị đã chưa nhốt được quyền chiếm hữu và quyền định đoạt về đất vào “lồng thể chế” nên đã để những phần tử thoái hóa, biến chất trong “Nhà nước là đại diện, thực hiện quyền của chủ sở hữu toàn dân về tài sản công” tạo những lũng đoạn nhằm lợi ích riêng, cá biệt, gây nguy hại tới lợi ích quốc gia, dân tộc.
Từ năm 2003 đến nay, việc thả nổi trên đây đã cho phép thực hiện việc thu hồi quyền sử dụng đất, đấu thầu quyền sử dụng đất với sự chênh lệch giữa giá thu hồi với giá đấu thầu không dưới 10 lần, và tại Thủ Thiêm ngày 10/12/2021 chênh lệch đó đã lên tới 100 lần (2,4 tỷ đồng so với 24 triệu đồng/m2).
Với thực tiễn đó, kinh tế đất đai từ năm 2003 đã vận động theo 2 phân khúc, trong đó đấu giá đất thì vận động theo cơ chế thị trường, còn thu hồi đất thì hoàn toàn đối lập với cơ chế này.
Như vậy, trên một thửa đất cụ thể, giá thấp (thu hồi đất) dành cho người dân, giá cao (đấu thầu) dành cho người đại diện chủ sở hữu toàn dân và người kinh doanh bất động sản. Sự cao thấp mênh mông này vừa về giá, vừa về thể chế đã tạo cơ hội có một không hai để những kẻ thoái hóa biến chất trong bộ máy nhà nước chia chác lợi ích nhóm trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản. Đây là 2 loại người đã giàu to và thần tốc từ năm 2003 đến nay.
Tân Hoàng Minh dự thầu lô đất 3-12 tại Thủ Thiêm đã làm dậy sóng dư luận những ngày qua có phần vì tập đoàn này thắng thầu với giá quá cao, có phần vì bỏ cọc lại quá bất ngờ. Chắc chắn rằng các cơ quan bảo vệ pháp luật và bảo vệ lợi ích chính đáng của công dân sẽ vào cuộc.
Sự việc này, về phần nổi sẽ dễ dàng được phán quyết, nhưng về phần chìm, phần căn cơ lại không hề xuôi chèo mát mái, đó là làm sao khắc phục được những khiếm khuyết liên tiếp của Luật Đất đai năm 1987, 1993, 2003, và dồn cục lại tại luật năm 2013, trong đó:
Làm sao kế thừa và phát triển được hệ thống hiến định về sở hữu đất đai của Việt Nam qua các thời kỳ, mà trong chặng đầu của thời kỳ quá độ hiện nay, toàn bộ đất đai đều thuộc chế độ sở hữu toàn dân, nhưng phải được thực hiện dưới các hình thức sở hữu cụ thể gồm: sở hữu nhà nước, sở hữu do nhà nước làm đại diện chủ sở hữu toàn dân, sở hữu tập thể, sở hữu tư nhân?
Làm sao vẫn duy trì thị trường quyền sử dụng đất, nhưng phải nhốt được “quyền chiếm hữu đất, “quyền định đoạt đất” vào “lồng thể chế”? Nếu không nhốt được 2 quyền đó thì không gì hơn là nâng cấp thị trường quyền sử dụng đất lên thị trường đất.
Làm sao, trong xây dựng nông thôn mới và đô thị hóa, việc chuyển đất nông nghiệp thành đất phi nông nghiệp thì người nông dân không phải là bên thua thiệt với giá thấp đạt đỉnh tới 100 lần so với giá đất kinh doanh trên thị trường bất động sản?
Tags:
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng, nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Ngô Bình An, sinh năm 2009 tại Cà Mau, hiện là một trong những gương mặt trẻ được quan tâm trong lĩnh vực an ninh mạng tại Việt Nam.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng, chiến lược phát triển AI của Việt Nam là “vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn”. AI phải phục vụ con người, là trợ lý cho con người, không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người với tầm nhìn tầm nhìn AI sẽ trở thành “hạ tầng trí tuệ” của quốc gia.
(VNF) - Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng vào các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, gây bất ổn xã hội, hoặc dẫn tới các dạng chiến tranh phi truyền thống trong không gian mạng, thông tin và dư luận
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - Gần 3ha đất nông nghiệp của Tân Á Đại Thành ở quận Hoàng Mai cũ (Hà Nội) được chuyển đổi mục đích sử dụng để thực hiện tổ hợp nhà ở, văn phòng.
