Phó bí thư Tỉnh uỷ Quảng Ngãi: ‘Có nhiều doanh nghiệp là đại gia đứng sau ngân hàng’

Tại buổi thảo thảo luận tại tổ về Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) chiều 5/6, Đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) đánh giá tình trạng sở hữu chéo, thao túng, lợi ích nhóm, cho vay sân sau... trong lĩnh vực ngân hàng đang diễn biến phức tạp và đáng lo ngại.

Theo ông Đồng, nhiều ngân hàng thương mại cổ phần không hề mang đúng bản chất là “công ty đại chúng và niêm yết chứng khoán” như quy định pháp luật hiện hành, nhưng cơ quan quản lý chuyên ngành vẫn rất khó vạch tên, chỉ mặt. Việc xử lý các tổ chức tín dụng yếu kém, “có vấn đề”, diễn ra chậm chạp, không đạt mục tiêu dự tính, dù ngành Ngân hàng đã trải qua nhiều giai đoạn tái cơ cấu kéo dài suốt từ năm 2011 tới nay.

"Vụ việc Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB) “bục” ra tháng 10/2022 là một hệ lụy nặng nề nhưng tất yếu của tình trạng trên", ông Đồng dẫn chứng.

Ông Đồng cũng cho rằng, những vấn đề cụ thể như sở hữu chéo trong hệ thống ngân hàng cho thấy tính chất rất phức tạp, luôn tiềm ẩn rủi ro hệ thống do làm gia tăng một số rủi ro. Rủi ro tăng vốn ảo thông qua việc đi vay để đầu tư, góp vốn lẫn nhau (trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua công ty con/cháu). Ngoài ra, rủi ro thâu tóm, chi phối của nhóm cổ đông lớn và người có liên quan: việc ngân hàng mẹ, các công ty con, công ty liên kết cùng đầu tư vào một doanh nghiệp, sở hữu cổ phần chi phối hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại.

Dù có quy định các ngân hàng không được phép cho cổ đông của mình vay vốn, nhưng trên thực tế chủ sở hữu lại có thể cho vay các công ty, doanh nghiệp con của những cổ đông này.

ĐB Đồng lo ngại, một khi giám sát không chặt chẽ, các chủ sở hữu có thể chi phối để dòng tiền chảy vào các dự án sân sau của mình. Do mạng lưới phức tạp trong mỗi quan hệ sở hữu giữa các ngân hàng, khi xuất hiện rủi ro, rất dễ xảy ra "hiệu ứng domino" không chỉ trong hoạt động ngân hàng. Ban đầu rủi ro xảy ra với một hoặc một vài tổ chức riêng lẻ, sau đó sẽ nhanh chóng lan ra các tổ chức, doanh nghiệp bởi quan hệ giữa dòng vốn đầu tư, cho vay...

"Điều này sẽ tạo ra rủi ro lan truyền giữa các khu vực trong thị trường tài chính và tới các khu vực của nền kinh tế thực", ông Đồng cảnh báo.

Về vấn đề này, ông Đặng Ngọc Huy, Phó bí thư thường trực tỉnh ủy Quảng Ngãi, cũng chỉ ra, ngoài câu chuyện của SCB hay Vạn Thịnh Phát, có nhiều doanh nghiệp là đại gia đứng sau ngân hàng. Tình trạng sở hữu chéo chưa giải quyết dứt điểm song luật tổ chức tín dụng chưa đề ra được quy định phòng ngừa, khắc phục các hạn chế.

“Giám sát không chặt chẽ, các chủ sở hữu có thể chi phối dòng tiền chảy vào những dự án sân sau của mình. Do mạng lưới phức tạp trong mối quan hệ sở hữu giữa các nhà băng, khi xuất hiện rủi ro, rất dễ xảy ra hiệu ứng domino không chỉ trong hoạt động ngân hàng”, ông Huy nhận xét.

Theo các đại biểu, cần thiết phải rà soát đồng bộ hệ thống pháp luật để thắt chặt/hạn chế những vụ việc qui mô lớn, gây ra tổn thất nghiêm trọng cho hệ thống tài chính, đặc biệt sau sự việc SCB - Vạn Thịnh Phát gần đây.

Đề xuất các vấn đề cụ thể, ông Đồng cho rằng, dự thảo luật cần tập trung rà soát quy định pháp luật người có liên quan và quy định về tỷ lệ sở hữu cổ phần của các cổ đông và người có liên quan cho phù hợp, tránh việc một số trường hợp "thuê", "nhờ" người không có quan hệ gia đình đứng tên sở hữu cổ phần để gián tiếp gia tăng tỷ lệ sở hữu chi phối tại một tổ chức tín dụng.