Tác động của giá dầu đến nền kinh tế và an ninh năng lượng quốc gia
TS. Lương Văn Hải -
04/09/2019 07:22 (GMT+7)
(VNF) - Dầu thô là một mặt hàng chiến lược, được giao dịch hằng ngày trên thị trường tài chính quốc tế với hai nghiệp vụ chủ yếu là giao ngay và giao dịch kỳ hạn. Giá dầu biến động, tác động đến kinh tế toàn cầu, đến an ninh năng lượng của hàng loạt quốc gia, trong đó có Việt Nam. Dưới đây là một số đánh giá tác động hai chiều của biến động giá dầu thô trên thị trường thế giới đến nền kinh tế Việt Nam và điều hành chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước (NHNN).
Tác động của giá dầu đến nền kinh tế và an ninh năng lượng quốc gia.
Tác động tích cực
Thứ nhất: Giá dầu giảm tác động tích cực đối với tiêu dùng của người dân và hoạt động của DN. Nhờ giá dầu giảm, tạo điều kiện cho số đông người dân cơ điều kiện tiết kiệm được chi phí cho giao thông, từ đó tăng tiêu dùng cho nền kinh tế. Về phía doanh nghiệp các hộ gia đình có sản xuất, kinh doanh, làm dịch vụ, kể cả đánh bắt thủy hải sản, nuôi trồng thủy sản, các lĩnh vực sản xuất và dịch vụ sử dụng nhiều xăng dầu, khi giá dầu giảm giúp giảm chi phí đầu vào, tăng lợi nhuận từ đó giúp tăng khả năng chi tiêu, tái đầu tư của doanh nghiệp của hộ sản xuất kinh doanh, của ngư dân, chủ trang trại… Nhu cầu vay vốn tín dụng ngân hàng và khả năng trả nợ đúng hạn cũng cao hơn. Theo đó mục tiêu tăng trưởng tín dụng, mục tiêu điều hành lãi suất và tỷ giá của NHNN cũng thuận lợi hơn theo các Nghị quyết của Chính phủ.
Thứ hai: Hiệu quả kinh doanh của số đông doanh nghiệp được cải thiện góp phần thu nội địa từ thuế tăng mạnh đóng góp tích cực cho NSNN. Điều hành chính sách tài khóa thuận lợi hơn cũng tạo điều kiện cho điều hành chính sách tiền tệ thuận lợi, nhất là trong phát hành trái phiếu chính phủ, cân đối ngoại tệ cho các mục tiêu quốc gia…
Thứ ba: Lạm phát được kiểm soát thấp, kinh tế vĩ mô ổn định hấp dẫn hoạt động đầu tư. Cùng với chi phí lao động thấp, triển vọng thị trường nội địa sáng sủa và tăng cường ký kết FTA, giá dầu giảm làm tăng tính hấp dẫn của Việt Nam trong thu hút vốn FDI, góp phần tạo thuận lợi cho hoạt động tín dụng ngân hàng. Đây là cơ hội cho Việt Nam trong trung và dài hạn trong việc thu hút vốn, công nghệ của nước ngoài, đồng thời đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế. Như vậy, rõ ràng là điều hành chính sách tiền tệ thực hiện mục tiêu kiểm soát lạm phát cũng thuận lợi hơn trong điều kiện giá dầu giảm và ở mức thấp, đồng thời giá dầu tăng cũng tác động rất rõ rệt lên CPI.
Thứ tư: Giá dầu giảm và dao động quanh mức thấp, tác động đến các chủ thể nói trên của nền kinh tế, CPI ở mức thấp, tạo tiền đề cho ổn định và giảm nhẹ lãi suất. Bên cạnh đó, USD giảm giá, góp phần ổn định tỷ giá VND/USD. Diễn biến đó tạo tâm lý người dân an tâm gửi nội tệ vào ngân hàng và các doanh nghiệp, hộ gia đình an tâm vay vốn đầu tư, tiêu dùng. Giá dầu thấp và giảm mạnh, việc chi ngoại tệ cho nhập khẩu xăng dầu, gas và các sản phẩm khác từ hóa dầu cũng giảm, tạo cơ hội tăng dự trữ ngoại tệ của NHNN, của quốc gia.
Tác động tiêu cực
Thứ nhất: Làm giảm nguồn thu NSNN từ dầu thô. Năm 2019, Chính phủ đã quyết định trình Quốc hội dự toán giá dầu ở mức 65 USD/thùng, tăng 15 USD/thùng so với năm 2017. Với kịch bản giá dầu mà PVN đang xây dựng là 65 USD/thùng giá kế hoạch. Song hiện nay giá dầu thô giảm và chỉ còn dao động quanh mức 62 USD/thùng, thấp hơn mức phê duyệt của Chính phủ và kế hoạch của Tập đoàn dầu khí Việt Nam. Nếu tình hình này kéo dài và nếu giá dầu thô giảm xuống quanh mức 58 - 60 USD/thùng, thì nguồn thu và khả năng đóng góp cho NSNN của Tập đoàn Dầu khí sẽ bị sụt giảm so với kế hoạch và ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các dự án năng lượng quốc gia. Tính toán là nếu giá dầu trong năm 2019 giảm về 50 USD/thùng, thấp hơn dự toán 15 USD/thùng thì ngân sách bị hụt khoảng 10.000 đến 12.000 tỷ đồng.
Thứ hai: Tác động tiêu cực đến thị trường chứng khoán Việt Nam thông qua ảnh hưởng của nhóm cổ phiếu doanh nghiệp ngành dầu khí. Doanh thu của hầu hết các doanh nghiệp dầu khí niêm yết trong năm 2015 đều giảm mạnh; tổng doanh thu các doanh nghiệp này giảm 16,5% và lợi nhuận sau thuế giảm 15,4% so với cùng kỳ và đã ảnh hưởng trực tiếp đến giá của nhóm cổ phiếu dầu khí. Sang năm 2016, nhờ những tín hiệu lạc quan về một thỏa thuận cắt giảm sản lượng của OPEC, giá dầu đã phục hồi hơn 50%, có thời điểm tăng lên 54 USD/thùng. Nhóm cổ phiếu dầu khí nhờ vậy cũng bật tăng trở lại một cách rất ấn tượng. GAS có mức tăng gần 100% còn PVT, PVS, PVX, PVD đều tăng giá hàng chục phần trăm. Năm 2017, giá dầu vẫn ở mức thấp trong những tháng đầu năm và phục hồi từ tháng 9/2017 cho đến cuối tháng 11/2017, không chỉ ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của các công ty thượng nguồn của ngành liên quan đến khoan và dịch vụ khoan dầu khí, mà còn có cả một số doanh nghiệp trong ngành dầu khí, giá cổ phiếu vẫn ở mức thấp, mặc dù có tăng nhẹ so với năm 2016.
Thứ ba: Hoạt động thu hút đầu tư bị ảnh hưởng, nhất là ngành dầu khí và các ngành liên quan, nhiều dự án đầu tư đã và đang giãn tiến độ, dừng triển khai do giá dầu xuống thấp. Nhiều dự án lọc hóa dầu đang triển khai chậm cũng như phải hoãn, giản tiến độ; thậm chí có dự án đứng trước nguy cơ bị thu hồi giấy phép. Tình hình đó ảnh hưởng lớn đến các doanh nghiệp có liên quan đến dầu khí trong việc trả nợ vốn vay, triển khai thi công. nhận thầu, thực hiện dự án… cũng như thực hiện các hợp đồng tín dụng đã ký kết.
Thứ tư: Thúc đẩy hoạt động buôn lậu xăng dầu. Giá xăng dầu trên thị trường thế giới thường xuyên biến động tăng hay giảm, giá bán lẻ xăng dầu thị trường trong nước không điều chỉnh kịp thời, có những lúc cao hơn hay thấp hơn giá thị trường thế giới, kích thích các hoạt động buôn lậu xăng dầu trên biển, qua biên giới, ảnh hưởng đến an ninh năng lượng quốc gia. Tình hình đó cũng ảnh hưởng lớn đến kiểm soát ngoại tệ, đến các giao dịch ngầm, giao dịch lậu về ngoại tệ.
Thứ năm: Tác động đến lượng khách du lịch đến từ các quốc gia xuất khẩu lớn dầu mỏ và khí đốt. Trường hợp này thấy rõ nhất là đối với Nga và các quốc gia khác thuộc Liên bang Xô Viết trước đây. Những năm giá dầu mỏ và khí đốt tăng cao, nền kinh tế phát triển, thu nhập của người dân tăng, khách du lịch từ các nước đó đến Việt Nam tăng cao, đặc biệt là khu vực Mũi Né của tỉnh Bình Thuận, Đà Nẵng, Nha Trang… kéo theo nhiều dự án phát triển du lịch, khách sạn, nhà hàng, resort,… dịch vụ hàng không cũng phát triển, nhiều chuyến bay thuê bao đưa thẳng khách đến Việt Nam. Nhưng đến khi giá dầu mỏ và khí đốt giảm, nền kinh tế bị cô lập, đồng Rúp mất giá, lượng khách du lịch giảm sẽ gây ra nợ xấu đối với các ngân hàng thương mại và ảnh hưởng đến thu hút khách du lịch nước ngoài.
Thứ sáu: Tác động lớn đến ngành cao su. Do giá dầu thô trên thị trường thế giới không tăng và dao động quanh mức thấp, làm cho giá cao su tự nhiên không tăng, giá xuất khẩu mủ cao su tự nhiên cũng không tăng, tác động lớn đến các DN, hộ gia đình trồng cao su, thu mua và chế biến mủ cao su; theo đó ảnh hưởng đến việc làm và thu nhập của số đông hộ gia đình, người dân ở các tỉnh miền Đông Nam Bộ, Tây Nguyên và miền Trung.
Thứ bảy: tác động đến các ngành khác liên quan đến dầu mỏ. Hàng loạt dự án đầu tư của các doanh nghiệp liên quan trực tiếp đến đầu mỏ, như tơ sợi nhân tạo, nhựa, phân bón hóa học… bị ảnh hưởng lớn. Điển hình là dự án xơ sợi Đình Vũ (Hải Phòng) có lý do khách quan là bởi biến động lớn của giá dầu. Bởi vì ngành xơ sợi gắn với thị trường dầu mỏ, ở thời điểm khi xây dựng và phê duyệt dự án, giá dầu thô thị trường thế giới đang ở đỉnh cao, sau đó xuống chỉ còn 50 USD/thùng, có thời điểm xuống dưới 40 USD/thùng nên dự án lỗ. Tuy nhiên, cần phải thực sự thẳng thắn thừa nhận rằng, có nguyên nhân chủ quan khiến dự án nhanh chóng bị thua lỗ đó là do hạn chế về nhận thức, sai lầm trong dự báo thị trường dầu thô và thị trường xơ sợi thế giới, yếu kém và tiêu cực trong quản lý triển khai dự án.
(VNF) - Sáng 30/11/2025, Hội nghị Tổng kết Đề án Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2017 – 2025 (Đề án 939) và triển khai Đề án Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2026 – 2035 (Đề án 2415) và biểu dương các điển hình hợp tác xã do phụ nữ quản lý năm 2025 đã diễn ra tại Hà Nội với sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và trực tuyến với 34 điểm cầu khắp cả nước.
(VNF) - Kết thúc tháng 11, giá vàng trong nước vẫn neo ở mức cao nhất từ trước đến nay. Tính từ đầu năm đến nay, giá vàng trong nước đã tăng tới hơn 70 triệu đồng/lượng.
(VNF) - Đánh giá tổng kim ngạch thương mại của Ấn Độ chỉ cao hơn Việt Nam không đáng kể, chuyên gia xuất khẩu cho rằng nếu đà tăng trưởng tiếp tục được duy trì, Việt Nam hoàn toàn có thể vượt Ấn Độ trong vòng 1-2 năm tới.
(VNF) - Trong bối cảnh nguồn cung chịu áp lực, giá APT, nguyên liệu đầu vào quan trọng nhất trong chuỗi sản xuất vonfram, tiếp tục tăng mạnh. Fastmarkets hiện ghi nhận giá quanh mức 735 – 780 USD/mtu (CIF Rotterdam/Baltimore), gần gấp 2,3 lần bình quân năm 2024 (318 USD/mtu) và vượt xa đỉnh lịch sử năm 2011 (430 USD/mtu).
(VNF) - Trong lĩnh vực xây dựng, chất lượng sản phẩm là điều kiện cần, nhưng cung ứng vật liệu kịp thời mới là điều kiện đủ để đảm bảo tiến độ thi công. Với sứ mệnh trở thành người đồng hành thông suốt mạch sống của mọi công trình, Ströman không chỉ tập trung vào việc sản xuất các dòng ống nhựa bền bỉ chất Đức; mà còn phát triển một mạng lưới phân phối rộng khắp, đảm bảo Ströman có thể đến tay nhà thầu và người tiêu dùng một cách nhanh chóng, hiệu quả nhất.
(VNF) - Biên bản ghi nhớ hợp tác được ký kết giữa Tập đoàn T&T Group và Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam sẽ tạo động lực cho việc tăng cường kết nối, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, hội nhập và nâng cao năng lực cạnh tranh cho cộng đồng doanh nghiệp trẻ trên phạm vi toàn quốc.
(VNF) - Vietravel Airlines sẽ đổi sang tên thương hiệu mới, độc lập với hệ sinh thái Tập đoàn Du lịch Vietravel sau khi thương hiệu này thoái sạch vốn tại hãng bay.
(VNF) - Chi phí thay pin từng là rào cản tài chính hàng đầu với người dùng và cũng là bài toán khó đối với nhiều nhà sản xuất xe điện. Tuy nhiên, thương hiệu xe máy điện Dat Bike mới đây đã có công bố đáng chú ý về độ bền pin xe điện của hãng.
(VNF) - Các thị trường chiến lược như Mỹ, EU, Nhật Bản hay Trung Đông vẫn còn nhiều dư địa xuất khẩu chưa được khai thác hiệu quả, là nhận định chung tại Diễn đàn Xúc tiến xuất khẩu Việt Nam 2025 với chủ đề “Go Global – Chinh phục thị trường quốc tế”, diễn ra ngày 26/11 tại Hà Nội.
(VNF) - Thỏa thuận kéo dài 10 năm giữa Thaco và Fresh Del Monte không chỉ mở ra thị trường ổn định cho nông sản Việt, đồng thời tạo kỳ vọng phục hồi cho HAGL Agrico (HNG) sau nhiều năm khó khăn.
(VNF) - Từ ngày 1/7/2026, Hà Nội thí điểm thực hiện vùng phát thải thấp tại một số khu vực trong Vành đai 1 gồm 9 phường: Hai Bà Trưng, Cửa Nam, Hoàn Kiếm, Ô Chợ Dừa, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Ba Đình, Giảng Võ, Ngọc Hà, Tây Hồ.
(VNF) - Trong tháng 11/2025, ông Nguyễn Thanh Bình, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐQT PV GAS đã chủ trì các buổi làm việc với các đơn vị của PV GAS thuộc Khối Kinh doanh, Khối Sản xuất – Vận hành và Khối Dự án - Dịch vụ.
(VNF) - Cuối năm là lúc lòng người muốn đặt xuống bộn bề để dành một chuyến đi cho tâm hồn: tìm lại sự bình an, nuôi dưỡng niềm tin, khơi lại năng lượng sống. Vietravel giới thiệu ba hành trình đặc biệt – Bhutan, Sri Lanka và Tây Tạng – những miền đất nơi tiếng chuông chùa hòa cùng mây núi, nơi mỗi bước chân là một lời cầu an lặng lẽ mà sâu xa.
(VNF) - Hàng nghìn lồng tôm hùm tại vịnh Xuân Đài (tỉnh Đắk Lắk) bị chết hàng loạt trong trận mưa lũ vừa qua, đẩy nhiều hộ nuôi tôm rơi vào cảnh trắng tay.
(VNF) - Giữa sa mạc mênh mông và ánh nắng rực lửa, Ai Cập hiện ra như một bản giao hưởng kỳ vĩ của thời gian. Nơi đây, lịch sử ngàn năm vẫn còn vang vọng qua từng khối đá của kim tự tháp Giza, qua ánh vàng của sa mạc Sahara và qua dòng chảy êm đềm của sông Nile – mạch nguồn nuôi sống nền văn minh cổ đại huy hoàng.
(VNF) - Ngày 22/11, Hội Vi sinh lâm sàng Việt Nam chính thức được thành lập, giữ cương vị Chủ tịch là PGS.TS.BS Đoàn Mai Phương, Trưởng chuyên khoa Vi sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City, Hà Nội.
(VNF) - Khi mùa đông đang về, bốn mái ấm mới được dựng lên giữa vùng cao Lào Cai, mang theo hơi ấm yêu thương từ chương trình ROX Share - Chia sẻ yêu thương tới các gia đình khó khăn ở xã Hưng Khánh, tỉnh Lào Cai. Đây là món quà do ROX Group, ROX Key và Popplife đồng hành cùng chính quyền địa phương trao tặng.
(VNF) - Sáng 30/11/2025, Hội nghị Tổng kết Đề án Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2017 – 2025 (Đề án 939) và triển khai Đề án Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2026 – 2035 (Đề án 2415) và biểu dương các điển hình hợp tác xã do phụ nữ quản lý năm 2025 đã diễn ra tại Hà Nội với sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và trực tuyến với 34 điểm cầu khắp cả nước.
(VNF) - Gần 3ha đất nông nghiệp của Tân Á Đại Thành ở quận Hoàng Mai cũ (Hà Nội) được chuyển đổi mục đích sử dụng để thực hiện tổ hợp nhà ở, văn phòng.