Tâm sự của CEO công ty sản xuất drone HERA xuất Mỹ làm dậy sóng giới công nghệ

Cạnh tranh với nước ngoài bằng… rủi ro

Nhận thấy drone trở thành xu hướng phát triển chung trên thế giới, được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, năm 2014, ông Lương Việt Quốc thành lập startup về drone tại San Francisco (Mỹ).

Năm 2017, Lương Việt Quốc mở thêm Công ty RealTime Robotics Inc (RtR) ở Việt Nam, trở thành người Việt đầu tiên được cấp phép sản xuất drone.

Tháng 8/2022, RtR hoàn tất hợp đồng đầu tiên xuất khẩu 3 chiếc drone HERA cho đối tác là đại học Michigan ở thị trường Mỹ, là nơi công nghệ cạnh tranh khốc liệt và khắt khe.

Sau đó, công ty đã ký được hợp đồng với một nhà phân phối lớn drone ở Mỹ và Canada. Đối tác RtR là công ty RMUS mua HERA để phân phối cho 2 thị trường là dầu khí (sẽ dùng phát hiện, dò tìm rò rĩ khí ga do Hera có OGI camera) và an toàn nơi công cộng (do Hera có mang cùng lúc camera màu và camera nhiệt, hệ thống thả vật dụng cứu hộ và có loa công suất lớn).

HERA cũng được mua để huấn luyện các lực lượng thực thi pháp luật ở California và Texas. Giá của HERA hiện tại là 25.000 - 30.000 USD/chiếc, cao hơn 20 - 30% so với thị trường chung, nhưng lại có được sự nhỏ gọn (bỏ vừa gọn ba lô đeo vai) cùng khả năng mang tải độc đáo.

RtR đã phát triển được đội ngũ kỹ sư người Việt, chịu trách nhiệm từ thiết kế thân máy bay đến vật liệu, điện tử, lập trình điều khiển… RtR có thể chủ động chế tạo mọi bộ phận và phần mềm của drone.

Nhìn lại chặng đường 7 năm startup với 3 lần đứng trước "lằn ranh sinh tử", đến độ suýt phải đóng cửa công ty, ông Quốc thấu cảm được vì sao có ít, thậm chí rất ít nhà đầu tư chọn đi cùng với đơn vị khởi nghiệp trong ngành công nghệ cao. Dù với xu hướng của toàn cầu thì sự thành công của các ngành công nghệ cao có thể mang lại lợi nhuận gấp cả trăm lần vốn đầu tư ban đầu.

Theo ông Lương Việt Quốc, nếu không cạnh tranh về giá với công xưởng thế giới là Trung Quốc, thì có thể tạo ra sự khác biệt để người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cho giá trị đó. Tuy nhiên đây là con đường chông gai nhiều rủi ro. Không chỉ ở Việt Nam, mà trên thế giới có ít người thực hiện vì khó và rất ít người thành công.

Ông kể, xem các chương trình trên truyền hình tại Việt Nam có thể thấy, nhà đầu tư, cụ thể là các shark vẫn thường hay hỏi các startup khách hàng là ai, có doanh thu chưa, có thị trường tiêu thụ chưa, dự kiến sắp tới sẽ thế nào… Trên thị trường gần như không có nhà đầu tư nào chấp nhận chi tiền cho dự án mà chưa biết nó sẽ như thế nào, ngắn hạn sau 2-3 năm nữa có thể có kết quả mà cũng có thể không có gì, còn nếu đầu tư dài hạn 5 - 10 năm mà chưa thể chắc có thành công hay không thì chẳng có đơn vị tài chính nào dám liều.

Bài toán càng khó, lợi nhuận càng cao

Trong ngành công nghệ nói chung, hay ngành công nghệ cao riêng, người khởi nghiệp cần có tầm nhìn, hiểu biết vừa đủ để biết mình có thể sáng tạo ra cái gì hay hơn thế giới. Chẳng hạn ngành drone chỉ là 1 phần nhỏ của công nghệ cao, nhưng drone cũng có hệ sinh thái, người tham gia phải đủ kiến thức để chọn chỉ sản xuất phần mềm, chỉ sản xuất động cơ, chỉ làm pin, chỉ làm chong chóng… chọn cái nào mình có lợi thế tạo nên sự khác biệt và đem lại doanh thu cao, lợi nhuận tốt.

Theo ông Lương Việt Quốc, đầu tư kinh doanh trong ngành công nghệ cao là giải những bài toán khó. Bài toán càng khó, rủi ro càng cao thì lợi nhuận càng cao.

Đáng chú ý ở đây, các startup công nghệ có tỉ lệ thất bại khá cao, con số thống kê tới 90- 95% trong năm đầu. Bởi lẽ các kỹ sư khi sáng tạo luôn nghĩ ra cái độc đáo, cảm thấy hào hứng và hưng phấn với các ý tưởng mà chưa quan tâm đến yếu tố người dùng có cần, có sẵn sàng móc ví trả tiền?

Ở chiều ngược lại, những người có đầu óc kinh doanh có thể nhìn thấy nhu cầu thị trường, nhìn ra cái người tiêu dùng đang cần, nhưng họ lại loay hoay không biết làm sao để thực hiện công nghệ cho nhu cầu này. Đây chính là thách thức trong đầu tư công nghệ, nhất là các ngành công nghệ cao càng hiếm và càng ít thành công.

Từ kinh nghiệm của RtR, ông Lương Việt Quốc cho rằng, để đầu tư cho công nghệ cao đạt hiệu quả, cần có sự kết hợp nhần nhuyễn giữa kiếm thức công nghệ của chuyên gia lĩnh vực với kiến thức kinh doanh của chuyên gia am hiểu thị trường, am hiểu cách kinh doanh, am hiểu người dùng. ‘Sáng tạo ra cái khác biệt, và cái khác biệt này chỉ được xem là thành công khi người dùng sẵn sàng chi tiền mua nó’, ông nói.

Ở góc độ khác, cần có nhà đầu tư đủ liều chấp nhận các rủi ro. Việc nhà đầu tư không kiên trì đi đường dài cũng là thách thức của giới công nghệ. Các startup bị ‘khô máu’, lâm vào giây phút cậm kề sinh tử, đối tác rút lui đột ngột, thiếu tiền thì người có tâm huyết với công nghệ cũng bị dồn vào đường cùng.

Trên thế giới gần như không có các chuyên gia công nghệ đủ am hiểu về kinh doanh, đủ vốn liếng để tự mình khởi nghiệp. Do đó luôn cần sự kết hợp để ‘đi cùng nhau’. Giai đoạn đầu của các dự án công nghệ khó tìm quỹ đầu tư. Nhà đầu tư lúc này thường là nhóm bạn bè, các mối quan hệ cá nhân, đầu tư công nghệ lúc này thực chất là đầu tư cho niềm tin và sẵn sàng chấp nhận rủi ro.

Tuy nhiên, theo ông Lương Việt Quốc, có công nghệ, có đầu tư, có kế hoạch kinh doanh…mới chỉ là điều kiện cần cho startup khởi sự. Để giải tiếp bài toán, tiến đến thành công cho doanh nghiệp phải tính toán việc thực hiện kết quả nghiên cứu thế nào, xây dựng đội ngũ đủ mạnh, làm việc hiệu quả.

Từ kinh nghiệm RtR, ông Quốc nhìn ra, trở ngại lớn nhất trong phát triển đầu tư công nghệ ở Việt Nam, cũng như trên toàn cầu, là giai đoạn chuyển mình từ nghiên cứu sang sản xuất công nghiệp hàng loạt. Drone cũng vậy, mà sản xuất xe điện là ví dụ điển hình. Sản xuất số lượng lớn phải tính toán kiểm soát chất lượng.