Soi 'tài sản bí ẩn' trong báo cáo tài chính của ngân hàng Việt

Các khoản phải thu và Các khoản lãi và phí phải thu có thể coi là tài sản bí ẩn nhất của các ngân hàng. Theo nhiều chuyên gia trong lĩnh vực ngân hàng thì đây là một trong những nơi lý tưởng để "giấu" nợ xấu và cũng là nơi "tiếp tay" cho việc hạch toán lãi ảo.

Các khoản phải thu và Các khoản lãi và phí phải thu (sau đây gọi chung là "Các khoản phải thu và lãi, phí phải thu") được thuyết minh khá sơ sài trong các báo cáo tài chính, thậm chí là không thuyết minh. Vì vậy, nếu không phải người nội bộ hay lãnh đạo cấp cao thì khó lòng biết được các khoản phải thu và lãi, phí phải thu này là gồm những khoản nào, của những ai, đã trở thành khoản phải thu và lãi, phí phải thu trong thời gian bao lâu?

Thống kê tại 12 ngân hàng tiêu biểu tính đến hết thời điểm 30/06/2016 gồm: BIDV, VietinBank, Vietcombank, SCB, Sacombank, MBBank, ACB, Techcombank, SHB, VPBank, Eximbank, NCB cho thấy, Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) đang là ngân hàng có các khoản phải thu và lãi, phí phải thu cao nhất, lên đến 51.321 tỷ đồng.

Vị trí thứ 2 thuộc về Sacombank với 43.001 tỷ đồng các khoản phải thu và lãi, phí phải thu, tương đương gần 2 tỷ USD.

Các khoản phải thu và lãi, phí phải thu của SCB và Sacombank hiện nay đều có nguồn gốc từ các ngân hàng thuộc diện yếu kém trước kia. Cách đây vài năm, SCB từng thuộc diện ngân hàng yếu kém và buộc phải hợp nhất với 2 ngân hàng yếu kém khác là Ficombank và TinNghia Bank để tái cơ cấu.

Trong khi đó, Sacombank cũng mới sáp nhập Southern Bank trong năm 2015. Nên nhớ, năm 2014, các khoản phải thu và lãi, phí phải thu của Sacombank chỉ ở mức 10.013 tỷ đồng, bằng chưa đầy 1/4 con số 43.001 tỷ đồng ở thời điểm hiện tại.

Ngân hàng đứng ở vị trí thứ 3 là VietinBank với các khoản phải thu và lãi, phí phải thu ở mức 25.494 tỷ đồng. Xếp sau là BIDV với 16.433 tỷ đồng và Techcombank với 11.334 tỷ đồng.

Thống kê tình hình các khoản phải thu và lãi, phí phải thu của 12 ngân hàng tính đến hết ngày 30/06/2016

Tất nhiên nếu chỉ xem xét con số tuyệt đối của các khoản phải thu và lãi, phí phải thu là không đủ, vì quy mô mỗi ngân hàng một khác, vì vậy cần thiết phải xem xét các khoản phải thu và lãi, phí phải thu chiếm bao nhiêu phần trăm tổng tài sản của ngân hàng.

Thống kê cho thấy, SCB và Sacombank tiếp tục là 2 ngân hàng có tỷ lệ các khoản phải thu và lãi, phí phải thu/tổng tài sản cao nhất với tỷ lệ lần lượt là 15,1% và 13,8%.

Xếp ở vị trí thứ 3 là Ngân hàng TMCP Quốc Dân (NCB) với con số 11,2%. NCB cũng là ngân hàng trước đây thuộc diện ngân hàng yếu kém phải tái cơ cấu.

Tỷ lệ các khoản phải thu và lãi, phí phải thu/tổng tài sản thấp nhất thuộc về Vietcombank với chỉ 1,2%. Con số này ở BIDV và VietinBank lần lượt là 1,8% và 3%, nghĩa là đều ở mức thấp và không có gì đáng ngại. Các ngân hàng khác cũng đều ở mức tương đối thấp, dưới 6%.

Đương nhiên việc các ngân hàng có tỷ lệ các khoản phải thu và lãi, phí phải thu/tổng tài sản lớn không có nghĩa là khẳng định các ngân hàng này đang "giấu" nợ xấu hay báo lãi ảo.

Tuy nhiên, việc minh bạch hóa những khoản phải thu và lãi, phí phải thu này là gồm những khoản nào, của những ai, thời gian trở thành khoản phải thu hoặc lãi, phí phải thu đã được bao lâu là điều hết sức cần thiết. Đây là việc cần làm của tất cả các ngân hàng chứ không riêng gì các ngân hàng có tỷ lệ phải thu cao.