Bùng phát đổ bể mô hình ủy thác đầu tư

Mờ mắt vì cam kết lãi khủng

Còn nhớ giữa tháng 8/2015, một tờ báo của ngành luật chạy tiêu đề: "Công ty TNHH tư vấn và quản lý đầu tư 5F Capital - Điểm sáng từ mô hình kinh doanh tiên tiến, phát triển cộng đồng". Nội dung bài báo hết mực giới thiệu mô hình kinh doanh mới của 5F Capital với những lời tán dương tích cực và không có dòng nào cảnh báo rủi ro.

Bẵng đi hơn 2 năm, cuối tháng 11/2017 vừa qua, hàng loạt cơ quan truyền thông đồng thời đăng tải thông tin 5F Capital là một công ty lừa đảo. Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã tống đạt cáo trạng truy tố các bị can là lãnh đạo doanh nghiệp này. Theo đó gần 600 người dân bỗng dưng đối diện nguy cơ mất trắng số tiền hơn 153 tỷ đồng đã đầu tư vào 5F Capital bằng những hợp đồng "góp vốn" và "hợp tác đầu tư".

Sự việc chưa bớt nóng thì tuần qua gần 200 người dân khác tại TP. Vũng Tàu cũng nộp đơn chính thức tố cáo CTCP Tư vấn đầu tư Sao Vàng. Theo những gì người dân trình bày thì Công ty Sao Vàng kể trên có dấu hiệu lừa đảo, chiếm đoạt tài sản với số tiền lên tới 180 tỷ đồng, hoặc thậm chí nhiều hơn bởi nhóm công ty này đã huy động vốn từ người dân lên tới 744 tỷ đồng.

Với những cam kết lợi nhuận cao các doanh nghiệp nhận ủy thác đầu tư luôn kêu gọi được nhiều người dân tham gia góp vốn.

Hai trường hợp đổ bể của các công ty tư vấn đầu tư kể trên chỉ là phần nổi của tảng băng chìm mang tên mô hình ủy thác đầu tư. Thực tế, cho thấy từ năm 2010 trở lại đây, khi các sàn vàng bị cấm hoạt động thì các công ty tư vấn đầu tư tài chính mọc lên như nấm. 

Hiện trên địa bàn cả nước đã có hàng trăm doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tư vấn đầu tư vươn cánh tay của mình đến khắp các địa phương để thực hiện huy động vốn. Hầu hết các doanh nghiệp này đánh vào tâm lý hám lợi của người dân, đưa ra các cam kết lợi nhuận cao hơn 4-5 lần so với lãi suất tiền gửi tại các NHTM và các TCTD có chức năng huy động vốn.

Thông thường, khi các doanh nghiệp tư vấn đầu tư tài chính thực hiện huy động vốn góp, đa phần NĐT an tâm vì "công ty đã có kinh nghiệm đầu tư tài chính (bao gồm đầu tư vàng, ngoại hối, cổ phiếu...) nên mức sinh lời sẽ đảm bảo". 

Thế nhưng, rất ít người dân để ý rằng với mức lãi 30%, khó có kênh đầu tư chính thống nào hiện nay như vàng, chứng khoán, bất động sản có thể đạt được. Đó là chưa kể nếu cộng luôn chi phí hoạt động hàng tháng của các công ty đầu tư thì để có thể trả NĐT mức lãi suất 20%, công ty phải kinh doanh đạt lợi nhuận từ các khoản đầu tư từ 50 - 60%/năm.

Cấp bách hoàn thiện khung pháp lý

Theo phân tích của một số chuyên gia luật, hiện nay hành lang pháp lý cho việc quản lý hoạt động huy động vốn đầu tư của các doanh nghiệp tư vấn đầu tư tài chính đang có nhiều lỗ hổng. 

Việc thành lập các doanh nghiệp tư vấn được cấp phép quá dễ dàng, trong khi đó những dấu hiệu nhập nhèm trong danh mục, đối tượng đầu tư hoặc các quy định ràng buộc trong hợp đồng ủy thác đầu tư không được kiểm soát chặt chẽ. Chính điều này khiến cho các công ty tư vấn đầu tư dễ dàng thực hiện các hành vi lừa đảo, chiếm dụng vốn, chiếm đoạt tài sản.

Luật gia Vương Công Đức (Công ty TNHH Tư vấn Đức & Partners) cho rằng các quy định hiện nay chỉ có các NHTM, công ty tài chính, cho thuê tài chính, công ty chứng khoán, quỹ đầu tư, công ty đầu tư chứng khoán và công ty quản lý quỹ là những định chế tài chính trung gian được nhận ủy thác vốn của tổ chức, cá nhân để thực hiện các hoạt động đầu tư. Tuy nhiên, thực tế vẫn có những doanh nghiệp tiến hành nhận ủy thác đầu tư khi chưa đáp ứng các điều kiện hoặc không được tổ chức và hoạt động theo những mô hình nêu trên.

Thông thường, các dấu hiệu để nhận biết các công ty dạng này phổ biến ở 3 biểu hiện: Thứ nhất, không có giấy phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Thứ hai, tỷ suất lợi nhuận cao hơn bất thường. Thứ ba, doanh nghiệp nhận tiền đầu tư của người tham gia nhưng không cung cấp hóa đơn hay biên lai được đăng ký tại cơ quan thuế. 

Vì vậy khi quyết định đầu tư vào các doanh nghiệp dạng này người dân phải yêu cầu doanh nghiệp cung cấp đầy đủ các giấy tờ và làm rõ các chỉ số kinh doanh.

Ở mức độ an toàn hơn, LS. Trần Minh Hải, Công ty Luật Basico cho rằng, trong bối cảnh khung pháp lý về quan hệ ủy thác nói chung, ủy thác đầu tư nói riêng chưa hoàn thiện, thông thường các bên ký kết các điều khoản trong hợp đồng do bên nhận ủy thác soạn sẵn. Khi xảy ra tranh chấp thì sẽ căn cứ các quy định của hợp đồng để giải quyết. 

Trong những trường hợp bên ủy thác không nhận lại được tiền, có thể khởi kiện khẩn cấp ra tòa. Khi đó có thể yêu cầu tòa án phong tỏa tài sản của công ty để sau đó phân định trách nhiệm và trả lại tiền cho người ủy thác. Tuy nhiên, nếu công ty đã bị mất khả năng thanh khoản thì khả năng mất trắng của người ủy thác là hoàn toàn có thể xảy ra.

"Vì vậy, trong tình hình hiện nay việc đưa tiền cho các công ty nhận ủy thác là không nên. Bởi trong bất cứ trường hợp đổ bể nào, người dân bỏ tiền ủy thác đầu tư cũng sẽ là bên chịu thiệt vì "nắm dao đằng lưỡi", ông Hải nói.

Trong khi đó, đứng từ góc độ thị trường, các luật sư từ Công ty Luật Thái An cho rằng hiện nay, xu hướng đầu tư vào các dạng tiền kỹ thuật số trở nên ngày càng sôi động. Số lượng người dân tham gia đầu cơ vào các sàn tiền ảo ngày càng lớn, hiện nay đã lên đến con số hàng triệu tài khoản. Trong khi đó các doanh nghiệp mở kinh doanh sàn tiền ảo nhiều khi không có tài sản đáng kể. Nên một khi xảy ra đổ bể, gần như người đầu tư không thể lấy lại được vốn dù có khởi kiện ra tòa. 

Chính vì vậy, thời điểm hiện nay ngoài việc nhanh chóng hoàn thiện nghị định về quản lý tiền ảo, tiền điện tử, Chính phủ cần nhanh chóng bổ sung các quy định về hình thức ủy thác đầu tư nhằm hạn chế tối đa những vụ đổ bể tương tự như các vụ của Công ty Sao Vàng, Công ty 5F Capital, Công ty Khải Thái và hàng loạt các doanh nghiệp khác thời gian qua.