Chi phí cơ hội là gì? Ví dụ về chi phí cơ hội

Chi phí cơ hội là gì?

Chi phí cơ hội hay chi phí kinh tế (opportunity cost or economic cost) là khái niệm phản ánh chi phí sử dụng các nguồn lực khan hiếm vào việc sản xuất hàng hoá haowjc dịch vụ bằng giá trị của các cơ hội bị bỏ qua. Chẳng hạn, khi sử dụng nhiều nguồn lực hơn để sản xuất lương thực, thì người ta sẽ còn lại ít nguồn lực hơn để sản xuất đồ uống. 

Bởi vậy trong hình minh họa trên, đường giới hạn năng lực sản xuất (PPF) chỉ ra lượng lương thực và đồ uống có thể sản xuất bằng các nguồn lực khan hiếm của xã hội. Nếu xã hội quyết định tăng mức sản xuất lương thực từ OF1 lên OF2 nó sẽ có ít nguồn lực hơn để sản xuất đồ uống và vì vậy mức sản xuất đồ uống giảm từ OD1 xuống OD2.

Độ dốc của đường PPF biểu thị tỷ lệ chuyển đổi cận biên­, tức tỷ lệ giữa chi phí cận biên của việc sản xuất một hàng hoá và chi phí cận biên của việc sản xuất ra hàng hoá khác. Trong thực tế, không phải tất cả các nguồn lực đều dễ dàng chuyển từ mục đích sử dụng này sang mục đích sử dụng khác.

Các quyết định hàng ngày của chúng ta đều có chi phí cơ hội. Nếu một người có thu nhập hữu hạn quyết định mua một hàng hoá, anh ta phải bỏ qua cơ hội mua những hàng hoá khác. Sở thích về một kết hợp giữa lương thực và đồ uống được biểu thị bằng đường bàng quan I của anh ta trong hình trên.

Độ dốc của đường bàng quan cho thấy tỷ lệ thay thế cận biên của người tiêu dùng. Đại lượng này cho biết một người sẵn sàng từ bỏ bao nhiêu lương thực để có được một đơn vị đồ uống. Nếu đường bàng quan I đặc trưng cho sở thích tất cả mọi người tiêu dùng, xã hội sẽ ở trong trạng thái cân bằng tại điểm A với lượng lương thực OF1 và lượng đồ uống OD1, bởi vì chỉ có tại điểm này, chi phí cơ hội của việc sử dụng nguồn lực (độ dốc của PPF) mới bằng chi phí cơ hội của việc chi tiêu số thu nhập hữu hạn.

(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)

Ví dụ chi phí cơ hội

Bạn có 100 triệu đồng, nếu bạn gửi ngân hàng lãi 7 triệu đồng mỗi năm còn nếu bạn đầu tư vào vàng lãi 10 triệu mỗi năm. Khi bạn quyết định đầu tư vào vàng thì chi phí cơ hội là 7 triệu và lãi thực nhận của bạn là 3 triệu chứ không phải là 10 triệu.