Các yêu cầu đầy tham vọng của Chính phủ, thể hiện qua chỉ đạo của Phó thủ tướng Vương Đình Huệ, mà nghị định mới phải bảo đảm, đó là bảo vệ được quyền lợi và tài sản nhà nước, hướng tới đa sở hữu doanh nghiệp (DN), nâng cao hiệu quả quản trị của DN; bảo vệ quyền lợi của Nhà nước và người lao động dôi dư sau cổ phần hóa.
Vấn đề nóng nhất được quan tâm vẫn là tránh thất thoát tài sản nhà nước - nhất là đất đai. Việc rất nhiều DNNN sở hữu "đất vàng", nhưng trong tiến trình cổ phần hóa, định giá đất đai rẻ hơn rất nhiều so với giá trị thị trường, gây thất thoát lớn cho Nhà nước là vấn đề quan trọng nhất mà Chính phủ đang tìm giải pháp đối phó. Tuy nhiên, đất đai chỉ là phần nổi của vấn đề. Để cổ phần hóa hiệu quả, nghị định cần giải quyết những vấn đề căn bản hơn.
Với nhiều DNNN làm ăn thua lỗ, các tài sản khác hầu như không có mấy phần giá trị, chỉ còn đất đai, tính theo giá thị trường, là tài sản giá trị nhất. Thất thoát đến từ chỗ, đất đai thường bị cố ý định giá rất thấp trong khi giá thị trường lại rất cao, đặc biệt ở những vị trí đắc địa nằm ở trung tâm các đô thị hiện nay. Để xử lý vấn đề đó, dự thảo đề xuất phương án sử dụng đất phải được ban hành trước khi phê duyệt phương án cổ phần hóa, với mục tiêu kiểm soát được việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất, định giá được đúng giá trị, từ đó bảo vệ được lợi ích nhà nước.
Cách tiếp cận này không hoàn toàn hợp lý và chỉ giải quyết được phần ngọn. Nó hạn chế bớt sự trục lợi trong ngắn hạn, nhưng dài hạn có thể gây bất lợi cho tốc độ cổ phần hóa.
Cổ phần hóa muốn nhanh và hiệu quả, cần thu hút được các nhà đầu tư tư nhân, đặc biệt là các nhà đầu tư lớn. Nhưng nếu tăng cường kiểm soát kế hoạch sử dụng tài sản của các nhà đầu tư, những người đã mua DN, và trở thành chủ sở hữu, liệu họ có mặn mà tham gia mua cổ phần? Đáng lẽ ra, cổ phần hóa xong, tài sản thuộc về tay tư nhân rồi thì cần tôn trọng quyền quyết định của chủ sở hữu mới. Chủ sở hữu muốn kinh doanh gì có lợi: làm siêu thị, cao ốc, hoặc có để không đi chăng nữa, hoàn toàn là quyền của DN.
Kinh nghiệm cho thấy Nhà nước chắc chắn không thể "giỏi hơn" DN trong kinh doanh. Tự bản thân DN biết sử dụng tài sản vào đâu để sinh lãi nhiều nhất. Vì vậy, liên quan đến kế hoạch kinh doanh của DN, không thể quy định cứng là người mua phải có kế hoạch kinh doanh ngay khi người ta còn chưa sở hữu nó. Và khi mua rồi, tùy theo thực tế thị trường, DN cần được linh hoạt, không thể bắt "ôm cứng" lấy kế hoạch cũ nếu thị trường thay đổi.
Vì những hạn chế nêu trên, Chính phủ cần tính đến giải pháp căn bản hơn để xử lý tài sản đất đai. Về ngắn hạn, các vấn đề cần cân nhắc nên là:
Thứ nhất, nên phân loại DN để có phương án giải thể hay cổ phần hóa. DN nào làm ăn thua lỗ hoặc kinh doanh kém hiệu quả kéo dài, cần kiên quyết giải thể. Sau khi giải thể, đất đai đó có thể giao lại cho chính quyền địa phương và địa phương bán đấu giá công khai. Kinh nghiệm ở TP. HCM cho thấy, công khai đấu giá tài sản đất đai bao giờ cũng đưa giá trị khu đất về sát giá thị trường nhất, do đó làm lợi cho ngân sách nhiều nhất. Các tài sản khác của những DNNN thua lỗ thực chất thường không có nhiều giá trị, những tài sản này có thể bán thanh lý, hoặc đấu giá để thu hồi lại một phần.
Bộ Tài chính đã đề nghị thanh tra 60 dự án bất động sản chuyển đổi tại các DNNN cổ phần hóa. Trong ảnh: Dự án Madison (Công ty cổ phần Nova Bắc Nam 79 thuộc NovaLand làm chủ đầu tư) tại 15 Thi Sách, P. Bến Nghé, Q.1. Dự án gồm 20 tầng. Ảnh: TL
Thứ hai, đối với DNNN sở hữu đất đai vốn có nguồn gốc là Nhà nước giao để thực hiện nhiệm vụ sản xuất kinh doanh nhưng không sử dụng, sử dụng sai mục đích cũng cần kiên quyết thu hồi. Sau thu hồi có thể bán đấu giá để nộp số tiền thu được vào ngân sách.
Thứ ba, đối với DNNN làm ăn hiệu quả, tự phát triển được tài sản bất động sản của mình từ nguồn vốn và tài sản tích lũy được; thì tài sản đất đai cần được tính đúng, tính đủ trong kế hoạch cổ phần giá. Việc định giá cần tiến hành độc lập, cần triệt để ngăn cấm DN tự lên kế hoạch cổ phần hóa, tự thuê đơn vị định giá như hiện nay (vốn mang tiếng độc lập nhưng thực chất lại phụ thuộc và phục vụ cho lợi ích của lãnh đạo DN hiện hành và các bên liên quan chứ không giúp ích gì cho bảo vệ tài sản nhà nước).
Trong dài hạn, cổ phần hóa không nên đặt ra các mục tiêu quá tham vọng và đối lập như hiện nay Chính phủ đang làm. Cổ phần hóa thực chất là tư nhân hóa, bán tài sản Nhà nước cho tư nhân. Vậy nên ba mục tiêu: vừa bán nhanh nhưng lại bán đắt (để không thất thoát); đồng thời lại bảo vệ quyền lợi cán bộ công nhân viên hiện tại của DN - là trái ngược nhau, không thể đồng thời đáp ứng.
Cổ phần hóa do vậy cần đặt trên hai nguyên tắc. Thứ nhất, căn bản của "cổ phần hóa" là việc Nhà nước từ bỏ vai trò kinh doanh ở những lĩnh vực không cần kiểm soát bởi kinh tế nhà nước bằng cách bán tài sản cho tư nhân. Bởi vậy, cần xác định kiên quyết, cái nào Nhà nước cần giữ thì giữ DN 100% vốn nhà nước. Nhóm còn lại nên cổ phần hóa 100%, bán dứt điểm toàn bộ tài sản cho tư nhân.
Cách làm như quyết định 58 năm 2016 của Thủ tướng Chính phủ về phân loại DNNN phục vụ cổ phần hóa, với các loại 100% Nhà nước giữ cổ phần, 50 - 60%, dưới 50% Nhà nước giữ cổ phần, vẫn là cách làm thể hiện sự dùng dằng, chứ chưa quyết liệt theo đuổi cổ phần hóa triệt để. Tốc độ cổ phần hóa không thể nhanh nếu cứ duy trì tư duy như vậy.
Nguyên tắc thứ hai là cổ phần hóa càng nhanh thì nền kinh tế và đất nước càng có lợi. Cần chấp nhận bán rẻ một số DN kém hiệu quả, để tư nhân tham gia. Muốn như vậy, quay lại nguyên tắc nêu trên, cần bán 100% DN và không kiểm soát DN sau cổ phần hóa thì tư nhân, các nhà đầu tư lớn mới có thể tham gia.
Ngoài các vấn đề chính nêu trên, hai nhóm công việc cần làm nữa để xử lý các vấn đề phát sinh là:
Ngăn được xung đột lợi ích trong cổ phần hóa. Từng ngành, từng DN không "tự mình" xây dựng và thực hiện cổ phần hóa DN như hiện nay. Cần một cơ quan thống nhất làm đầu mối. Cơ quan này có thể hợp đồng với các công ty tư vấn độc lập để định giá DN. Sau đó tiến hành thủ tục đấu giá công khai DN. Lãnh đạo hiện tại của DNNN cần bị cấm mua lại cổ phần của DN mình đang lãnh đạo.
Thứ hai, việc đảm bảo đồng thời mục tiêu "xã hội" hỗ trợ cán bộ công nhân viên của DN với mục tiêu bán nhanh, bán hiệu quả tài sản nhà nước là mâu thuẫn nhau. Cần lựa chọn ưu tiên là bán nhanh, bán hiệu quả tài sản nhà nước. Đối với việc hỗ trợ công nhân viên cũ, dôi dư từ việc giải thể DN hoặc bị mất việc sau khi cổ phần hóa, nên quy định dành lại % nhất định từ tổng số tiền thu được từ "cổ phần hóa" làm trợ cấp trong ngắn hạn, cộng với đào tạo, hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp nếu cần.
Chủ trương cổ phần hóa, cũng như việc tăng tốc cổ phần hóa là đúng đắn. Để làm được điều đó, thay đổi tư duy và quyết liệt trong cách làm là những yếu tố căn bản để công việc quan trọng này có thể thành công.
Tags:
(VNF) - Đề cập tới mối quan hệ giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty luật ANVI cho rằng, hiện nay chúng ta đang yêu cầu các hộ kinh doanh quy mô lớn phải thực hiện sổ sách, kê khai thuế phức tạp như doanh nghiệp. Nếu đã phải làm y hệt như vậy thì chuyển thành doanh nghiệp còn hơn. Do đó, cần sửa luật để tạo ra một mô hình trung gian, tạm gọi là “doanh nghiệp hộ kinh doanh”.
(VNF) - Theo các chuyên gia, muốn đạt tăng trưởng 10%/năm, Việt Nam cần một hệ thống tín dụng tăng tốc chưa từng có, với quy mô tín dụng dự kiến tăng gấp đôi trong 5 năm.
(VNF) - Theo TS Lê Xuân Nghĩa, nói người dân tích trữ vàng gây hại cho nền kinh tế là thiếu cơ sở. Đồng thời, không thể yêu cầu người dân “đừng mua vàng” bằng những khẩu hiệu suông.
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng, nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Ngô Bình An, sinh năm 2009 tại Cà Mau, hiện là một trong những gương mặt trẻ được quan tâm trong lĩnh vực an ninh mạng tại Việt Nam.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Đề cập tới mối quan hệ giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty luật ANVI cho rằng, hiện nay chúng ta đang yêu cầu các hộ kinh doanh quy mô lớn phải thực hiện sổ sách, kê khai thuế phức tạp như doanh nghiệp. Nếu đã phải làm y hệt như vậy thì chuyển thành doanh nghiệp còn hơn. Do đó, cần sửa luật để tạo ra một mô hình trung gian, tạm gọi là “doanh nghiệp hộ kinh doanh”.
(VNF) - Dự án cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng có tổng mức đầu tư lên đến 11.029 tỷ đồng dự kiến sẽ chính thức thông tuyến vào ngày 19/12.
