Ông Brian là người đã dành hơn 15 năm để khảo sát từ thượng nguồn đến hạ lưu của sông Mekong. Nhà nghiên cứu này xem Mekong không chỉ là một con sông mang các giá trị về mặt kinh tế đơn thuần mà là một thực thể sinh động với nhiều giá trị cần được bảo tồn.
Trong cuốn sách có tiêu đề “Những ngày cuối của dòng Mekong hùng vĩ” (Last Days of the Mighty Mekong) được xuất bản năm 2019, ông Brian viết: “Sự hào phóng của dòng sông là điều làm nó vĩ đại, và địa lý cùng sản vật tự nhiên của nó mang lại những trải nghiệm sống không nơi nào trên thế giới có được”. Tuy nhiên, trước những yếu tổ khách quan và chủ quan tác động tới sông Mekong trong những năm qua, nhà nghiên cứu này đã đưa ra cảnh báo rằng “các kho báu độc đáo của sông Mekong đang gặp nguy hiểm”.
Đòn giáng kép
Hệ thống sông Mekong là ngư trường nước ngọt lớn nhất thế giới và gần 50 triệu người dân Thái Lan, Lào, Campuchia và Việt Nam dựa vào đó để kiếm sống. Theo ông Brian, những điều làm cho sông Mekong trở nên độc đáo, từ nguồn thủy sản nước ngọt khổng lồ đến sản lượng nông nghiệp dồi dào và sự đa dạng sinh học đáng kinh ngạc, đều phụ thuộc vào nhịp lũ hàng năm. Khi nhịp lũ ở mức cao thì ngư nghiệp có năng suất cao và sản lượng nông nghiệp cao.
Tuy nhiên, ông Brian cho hay hai yếu tố là biến đổi khí hậu và việc vận hành các con đập đã tác động đến nhịp lũ và giáng một đòn kép vào nguồn tài nguyên của sông Mekong. Báo cáo của Ủy hội Sông Mekong (MRC) cho thấy những tác động của biến đổi khí hậu đến sông Mekong ngày càng trở nên rõ ràng hơn trong thời gian gần đây.
Lượng mưa trên lưu vực sông Mekong vào mùa mưa trong những năm gần đây ít hơn nhiều so với những năm trước, trong đó mùa mưa 2019-2021 được MRC đánh giá là khô hạn bất thường. Vào tháng 9/2021, dòng chảy của sông tại Stung Treng, Campuchia thấp hơn 26% so với mức bình thường do thiếu mưa. Thậm chí, con số đó đã giảm xuống mức 39% khi tình hình trở nên trầm trọng hơn do hoạt động của 55 đập ở thượng nguồn.
Mặc dù lượng cá trung bình từ dữ liệu đánh bắt tăng hoặc ổn định ở hầu hết các khu vực, nhưng lại giảm đáng kể ở khu vực thác Khone (khu vực biên giới giữa Lào và Campuchia) và Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam.
Kể từ khi ra mắt vào tháng 12/2020, Cơ quan Giám sát Đập thủy điện Mekong đã liên tục công bố bằng chứng cho thấy các đập trữ nước lớn nhất ở lưu vực sông Mekong sẽ nạp nước vào các hồ chứa trong mùa mưa và xả nước từ các hồ chứa trong mùa khô để sản xuất thủy điện. Đây là phương pháp vận hành nhằm hạn chế nước tại các điểm có nhu cầu điện thấp để phát điện và xả nước khi nhu cầu cao. Điều này làm giảm lợi ích do nhịp lũ mang lại, khiến mực nước sông dao động thất thường, gây tổn hại nghiêm trọng đến môi trường sống dưới nước và hệ sinh thái ven sông.
Ông Brian cho rằng theo thời gian, nhịp lũ giảm dần sẽ làm giảm đáng kể số lượng cá ở sông Mekong và giảm sản lượng nông nghiệp trên khắp lưu vực sông Mekong. Nhà nghiên cứu này nhấn mạnh rằng để bảo vệ nghề cá, hệ thống sông Mekong (chi lưu và phụ lưu) cần được kết nối. Tuy nhiên, các con đập chặn và cắt đứt các con sông nối liền với sông Mekong và làm giảm nghiêm trọng quần thể cá.
Các đập ở thượng nguồn làm giảm đỉnh lũ và làm thay đổi thời gian của nhịp lũ, điều này có ảnh hưởng rất lớn và lâu dài đến sinh kế của người dân khu vực này. Việt Nam và Campuchia là hai quốc gia bị ảnh hưởng tiêu cực nhất ở khu vực tiểu vùng sông Mekong do tác động của các con đập. Tại vùng đồng bằng, mực nước sông hạ thấp do tác động của các con đập và biến đổi khí hậu cùng với mực nước biển dâng cao đang đẩy độ mặn vào sâu hơn ở Đồng bằng sông Cửu Long với tốc độ nhanh hơn dự đoán. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng tới sinh kế và sản xuất nông nghiệp ở khu vực này.
| Với chiều dài khoảng 4.880km, Mekong là một trong những con sông lớn của thế giới và là thủy lộ dài nhất Đông Nam Á. Sông bắt nguồn từ cao nguyên Tây Tạng (Trung Quốc), chảy qua Myanmar, Lào, Thái Lan, Campuchia và đổ ra biển Đông ở Việt Nam. Dòng sông có vai trò quan trọng với sự kiến tạo các nước Đông Nam Á. Hạ lưu sông Mekong tạo ra cơ hội thương mại, giao thông, an ninh lương thực, thu nhập và đồng thời là nguồn thủy sản nội địa lớn nhất thế giới, hằng năm đem lại hơn 4 triệu tấn cá và các loài thủy sản khác. Đối với Việt Nam, sông Mekong có một vai trò đặc biệt, nuôi dưỡng hai vùng kinh tế trọng điểm là Đồng bằng sông Cửu Long và Tây Nguyên. |
Đâu là giải pháp?
Ông Brian khuyến cáo rằng chính phủ các nước mà sông Mekong chảy qua (gồm Trung Quốc, Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam) cần hiểu rõ hơn việc xây dựng đập và các cơ sở hạ tầng khác ở thượng nguồn tác động như thế nào đến nguồn tài nguyên sẵn có và sinh kế của người dân ở khu vực hạ lưu.
Theo đó, không có nhiều giải pháp để hạn chế những tác động của khí hậu, nhưng có thể làm được nhiều việc để giảm thiểu tác động của việc vận hành các con đập. Vì vậy, chính phủ các nước cần có các chính sách phù hợp hơn trong việc xây dựng và vận hành các đập thuỷ điện trước tình trạng biến đổi khí hậu. Để duy trì lợi ích của dòng sông, cần ít đập hơn (không xây thêm mới) và cách thức vận hành các con đập hiện tại cần thay đổi để bảo vệ nhịp lũ. Các con đập có tác động lớn nhất đến nhịp lũ là ở Trung Quốc, vì vậy việc thay đổi cách Trung Quốc vận hành các con đập là nhu cầu cấp thiết.
Nhà nghiên cứu cho rằng Việt Nam và Campuchia cần hợp tác để thuyết phục các nước xây ít đập hơn và cùng thống nhất với các nước khác để thúc đẩy tính minh bạch trong hoạt động vận hành đập. Nếu tác động của các con đập được hiểu rõ thì các nước có thể cùng nhau xây dựng một kế hoạch giảm thiểu tác động tiêu cực của chúng. Theo ông Brian, việc chia sẻ dữ liệu chính thức sẽ là “hành động thay đổi cuộc chơi” mà khu vực cần để thúc đẩy một tương lai chung và bền vững hơn.
Về phía Việt Nam, ông Brian nhấn mạnh việc cần thiết trong quản lý hoạt động khai thác cát trong phạm vi biên giới để giữ cho Đồng bằng sông Cửu Long không bị chìm xuống biển và cải thiện sản lượng nông nghiệp.
Tags:
(VNF) - Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ ngày 31/5 đã cảnh báo rằng Mỹ đã chuẩn bị “chiến đấu và giành chiến thắng” trước Trung Quốc nếu các nỗ lực răn đe thất bại, đồng thời kêu gọi các đồng minh châu Á tăng cường phối hợp quân sự và tăng chi tiêu quốc phòng.
(VNF) - Cuộc đàm phán thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đang gặp nhiều khó khăn khi tiến trình đàm phán đang bị “đình trệ”. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho rằng để phá vỡ bế tắc, sự can thiệp trực tiếp từ Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình là cần thiết.
(VNF) - Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh Việt Nam đặt mục tiêu trở thành một trung tâm của ngành công nghiệp bán dẫn, một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu, theo đó đang ưu tiên hoàn thiện thể chế, cơ sở hạ tầng, xây dựng các cơ chế ưu đãi, đào tạo nguồn nhân lực, hình thành hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn.
(VNF) - Bitcoin đang nổi lên như một quân bài chiến lược trong cạnh tranh Mỹ - Trung. Chính quyền Tổng thống Trump kêu gọi người ủng hộ mua và nắm giữ loại tiền mã hóa này như một cách để "vượt mặt" Trung Quốc.
(VNF) - Trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump tiếp tục gây sức ép lên Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) nhằm yêu cầu hạ lãi suất, Chủ tịch Fed Jerome Powell đã lên tiếng bảo vệ sự độc lập của cơ quan này. Nhấn mạnh mọi quyết định về chính sách tiền tệ của Fed sẽ chỉ được đưa ra dựa trên phân tích “cẩn trọng, khách quan và phi chính trị”.
(VNF) - Một tòa phúc thẩm liên bang Mỹ ngày 29/5 đã tạm thời khôi phục mức thuế quan sâu rộng nhất mà cựu Tổng thống Donald Trump từng áp đặt. Quyết định được đưa ra chỉ một ngày sau khi Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ ra phán quyết rằng Tổng thống Trump đã vượt quá thẩm quyền khi ban hành các mức thuế này và yêu cầu ngừng thi hành ngay lập tức.
Đất hiếm Trung Quốc trong thương chiến với Mỹ, Mỹ phụ thuộc vào nguồn cung đất hiếm từ Bắc Kinh.
(VNF) - Theo phân tích của Reuters, cuộc chiến thương mại do Tổng thống Mỹ Donald Trump khởi xướng đã khiến các công ty trên toàn cầu thiệt hại hơn 34 tỷ USD do doanh thu sụt giảm và chi phí gia tăng. Con số này được cho là tối thiểu khi tình trạng bất ổn kéo dài liên quan đến thuế quan tiếp tục làm tê liệt quá trình ra quyết định tại nhiều tập đoàn lớn nhất thế giới.
(VNF) - Quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc lại "căng như dây đàn" khi Mỹ bất ngờ siết chặt xuất khẩu công nghệ hàng không và bán dẫn, đồng thời thu hồi thị thực sinh viên Trung Quốc với lý do an ninh quốc gia. Động thái này không chỉ đe dọa phá vỡ những nỗ lực tạm hạ nhiệt gần đây mà còn khoét sâu thêm hố sâu ngăn cách giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
(VNF) - Trước thông tin kế hoạch áp thuế đối ứng của Tổng thống Trump bị chặn lại, thị trường chứng khoán và vàng toàn cầu đã có những phản ứng trái ngược.
(VNF) - Tỷ phú Elon Musk sẽ rút lui khỏi vai trò cố vấn hàng đầu cho Tổng thống Mỹ Donald Trump sau khi tiên phong trong chiến dịch tinh giản và cải tổ bộ máy quan liêu của chính phủ liên bang. Thông tin này được công bố vào tối 28/5, đánh dấu sự kết thúc của một chương đầy biến động trong sự nghiệp chính trị ngắn ngủi của vị tỷ phú công nghệ.
(VNF) - Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ ngày 28/5 đã ra phán quyết đóng băng hàng loạt mức thuế quan quy mô lớn do Tổng thống Donald Trump áp đặt lên gần như tất cả các quốc gia nước ngoài, cho rằng các mức thuế này vượt quá thẩm quyền hợp pháp của tổng thống.
(VNF) - Liên hợp quốc cảnh báo 7 triệu việc làm tiềm năng có thể biến mất trong năm nay do sự suy thoái kinh tế toàn cầu, bắt nguồn từ cuộc chiến thuế quan đang leo thang thời gian gần đây.
(VNF) - Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa chỉ đạo các cơ quan ngoại giao Mỹ trên toàn thế giới tạm ngưng lên lịch hẹn mới cho các đơn xin visa du học và trao đổi văn hóa, trong bối cảnh nước này chuẩn bị mở rộng việc kiểm tra mạng xã hội đối với sinh viên nước ngoài. Động thái này lập tức vấp phải sự phản đối từ nhiều trường đại học, tổ chức nhân quyền, cũng như cộng đồng sinh viên quốc tế tại Mỹ.
(VNF) - Bộ trưởng Bộ Sinh thái Ukraine cho biết nước này đang tiến hành cải tổ toàn diện ngành khoáng sản, lĩnh vực đã bị tàn phá nặng nề sau ba năm chiến sự, với hy vọng khai thác tiềm năng to lớn và thu hút hàng tỷ USD đầu tư từ một thỏa thuận khoáng sản quan trọng với Mỹ.
(VNF) - Singapore đang nổi lên như một “thiên đường lưu trữ vàng” mới trong bối cảnh giới siêu giàu trên thế giới đang có xu hướng chuyển tài sản đến những nơi được xem là an toàn tuyệt đối khi thị trường tài chính toàn cầu chao đảo vì căng thẳng kinh tế và địa chính trị.
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố giành “chiến thắng” trong cuộc chiến thuế quan với Liên minh châu Âu (EU) sau khi tiến độ thương lượng giữa hai bên được đẩy nhanh. Trước đó, ông đe dọa áp mức thuế 50% với hàng hóa châu Âu, buộc EU phải nhượng bộ rồi ông lại tạm hoãn thời hạn áp thuế đến tháng 7.
(VNF) - Giữa lúc căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc bước vào giai đoạn mới trong nhiệm kỳ hai của Tổng thống Donald Trump, nền kinh tế Trung Quốc bộc lộ nhiều điểm yếu nghiêm trọng. Khủng hoảng bất động sản kéo dài, tỷ lệ thất nghiệp cao kỷ lục trong giới trẻ, cùng thị trường lao động bất ổn đang đẩy nền kinh tế lớn thứ hai thế giới vào thế khó. Đặc biệt khi Washington tiếp tục siết chặt các đòn bẩy về thuế quan và công nghệ.
(VNF) - Mặc dù người tiêu dùng Mỹ ngày càng thể hiện sự quan tâm và sẵn sàng chi trả cho các sản phẩm sản xuất trong nước, hàng hóa mang nhãn "Made in USA" vẫn đang đối mặt với hai trở ngại đáng kể: nguồn cung khan hiếm và giá thành cao.
(VNF) - Bộ trưởng Kinh doanh và Tài nguyên Khoáng sản của Greenland mới đây cảnh báo các công ty khai khoáng của Mỹ và châu Âu cần nhanh chóng đầu tư vào Greenland, nếu không họ buộc phải tìm kiếm sự trợ giúp từ những đối tác khác, bao gồm cả Trung Quốc.
(VNF) - Cơn sốt Labubu tại Trung Đông là minh chứng mới nhất cho tham vọng trở thành công ty toàn cầu của Pop Mart. Doanh thu quốc tế của công ty này đã tăng vọt khoảng 475% đến 480% trong quý đầu tiên của năm 2025 so với cùng kỳ năm ngoái.
(VNF) - Theo Đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản Phạm Quang Hiệu, với tinh thần chủ động, tích cực và có trách nhiệm, Việt Nam sẵn sàng đóng vai trò lớn hơn trong việc định hình tương lai châu Á, góp phần xây dựng một khu vực hòa bình, ổn định, và thịnh vượng.
(VNF) - Lần đầu tiên sau 34 năm, Nhật Bản không còn là quốc gia nắm giữ vị thế chủ nợ lớn nhất thế giới, khi bị Đức vượt qua về quy mô tài sản ròng ở nước ngoài. Đây là một cột mốc đáng chú ý, diễn ra trong bối cảnh tài sản ròng ở nước ngoài của Nhật vẫn tăng lên mức cao kỷ lục trong năm 2024.
(VNF) - Theo Financial Times, Trump Media & Technology Group (TMTG), công ty truyền thông do gia đình Tổng thống Mỹ Donald Trump kiểm soát, đã lên kế hoạch huy động 3 tỷ USD nhằm đẩy mạnh đầu tư vào các tài sản kỹ thuật số như Bitcoin.
(VNF) - Tại một đất nước nghèo đói và kiệt quệ vì chiến tranh, nhiều người Syria nuôi giấc mơ tìm được kho báu dưới lòng đất.
(VNF) - Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ ngày 31/5 đã cảnh báo rằng Mỹ đã chuẩn bị “chiến đấu và giành chiến thắng” trước Trung Quốc nếu các nỗ lực răn đe thất bại, đồng thời kêu gọi các đồng minh châu Á tăng cường phối hợp quân sự và tăng chi tiêu quốc phòng.
(VNF) - Ninh Bình – điểm đến gần Hà Nội, nổi bật với cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ và văn hóa đặc sắc. Phố cổ Hoa Lư về đêm là trải nghiệm độc đáo, tái hiện kiến trúc Đại Việt thế kỷ 10, kết hợp không gian truyền thống và hiện đại.
