Gia Lai mới: Không gian mới, kết nối từ đại ngàn đến biển xanh

Hình thành cực tăng trưởng mới

Từ ngày 1/7/2025, sau khi hợp nhất, tỉnh Gia Lai mới chính thức trở thành địa phương có diện tích lớn thứ hai cả nước (sau tỉnh Lâm Đồng mới) với quy mô khoảng 21.577km2. Sự kiện này được đánh giá là bước ngoặt quan trọng trong cấu trúc phát triển vùng, hình thành cực tăng trưởng mới từ sự kết nối giữa cao nguyên và duyên hải.

Việc hợp nhất giữa một tỉnh miền núi giàu tài nguyên như Gia Lai (cũ) với một tỉnh ven biển có thế mạnh về công nghiệp, kinh tế biển và du lịch như Bình Định (cũ) được giới chuyên gia đánh giá là sự bổ sung hoàn hảo để cùng phát triển. Qua đó, tạo nên sức mạnh tổng hợp, đồng thời tận dụng tốt hơn các nguồn lực: vừa có kinh tế rừng, vừa có kinh tế biển là điều kiện thuận lợi để phát triển các ngành kinh tế tích hợp.

Gia Lai mới sở hữu quy mô dân số lớn, địa hình đa dạng và nhiều tiềm năng chiến lược để phát triển nhanh và bền vững. Đặc biệt, vị trí địa lý nằm ở trung tâm của trục liên kết vùng giữa Tây Nguyên và duyên hải Nam Trung Bộ, giúp tỉnh này trở thành đầu mối giao thương trọng yếu, là cửa ngõ kết nối cảng biển quốc tế Quy Nhơn với cao nguyên Pleiku và khu vực tam giác phát triển Việt Nam - Lào - Campuchia.

Hạ tầng kinh tế - xã hội của tỉnh đã và đang từng bước được đầu tư đồng bộ. Hiện nay, địa phương có hệ thống sân bay, cảng biển, các tuyến quốc lộ huyết mạch và cửa khẩu quốc tế. Trong tương lai, khi các công trình như sân bay quốc tế, cao tốc, đường sắt tốc độ cao, cảng nước sâu đi vào vận hành, Gia Lai sẽ có điều kiện bứt phá trong thương mại, logistics, công nghiệp chế biến và du lịch.

Ngoài ra, tỉnh còn có dư địa lớn về đất đai, tài nguyên thiên nhiên, tiềm năng năng lượng tái tạo và lực lượng lao động trẻ, năng động. Đây là những nền tảng quan trọng để phát triển bền vững các lĩnh vực như nông - lâm nghiệp hiện đại, công nghiệp công nghệ cao và các ngành dịch vụ chất lượng cao.

Ông Nguyễn Tấn Hiểu, nguyên Phó Bí thư Tỉnh ủy Bình Định (cũ) cho rằng, việc sáp nhập không chỉ phù hợp về mặt lịch sử mà còn mở ra dư địa phát triển mới. Bình Định (cũ) thời gian qua thu hút đầu tư rất mạnh nhưng quỹ đất và không gian phát triển đang dần thu hẹp. Việc kết nối với Gia Lai (cũ), vùng đất rộng lớn nơi cao nguyên sẽ giúp mở rộng không gian phát triển cần thiết, tạo ra sự cộng hưởng rõ rệt giữa miền núi và miền biển.

Tiến sĩ, Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn cũng đánh giá cao tiềm năng từ sự kết hợp này. Gia Lai (cũ) là tỉnh có nhiều sản phẩm hấp dẫn nhưng hạ tầng chưa đồng bộ, trong khi Bình Định (cũ) có cảnh quan đẹp và hạ tầng tốt nhưng hạn chế về quỹ đất. “Khi kết nối với nhau, Gia Lai mới có thêm không gian để phát triển, hàng nông sản từ miền núi có lối xuất nhập khẩu ra biển. Nếu phát triển tốt các kết nối vùng theo trục Bắc – Nam, liên kết Gia Lai và các tỉnh lân cận sẽ tạo động lực tăng trưởng mới”, ông Sơn nhận định.

Không gian mới cho kinh tế xanh và du lịch bền vững

Từ góc nhìn du lịch, ông Nguyễn Tấn Thành, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch tỉnh Gia Lai (cũ), cho hay sau sáp nhập, Gia Lai mới có cơ hội để tái cấu trúc lại tư duy phát triển du lịch theo hướng liên kết vùng, tối ưu hóa tài nguyên và tạo ra sản phẩm du lịch liên hoàn. Đặc biệt là chiến lược kết nối du lịch rừng - biển, miền núi - đồng bằng - duyên hải, là những tiềm năng du lịch phong phú và đa dạng sẵn có, nay có điều kiện mới bổ sung cho nhau để phát triển hơn, làm đa dạng hóa sản phẩm cho nhiều phân khúc du khách..

Tiêu biểu và đặc trưng ở vùng cao có các di sản tầm cỡ thế giới được tổ chức Unesco công nhận về tài nguyên thiên nhiên rừng hùng vĩ, nguyên sinh với "lá phổi xanh" của Tây Nguyên. Đó là Khu dự trữ sinh quyển thế giới cao nguyên Kon Hà Nừng, với 2 vùng lõi sinh thái Vườn quốc gia Kon Ka Kinh và khu bảo tồn thiên nhiên Kon Cha Rang…

Kết hợp, nối dài về xuôi là bờ biển Bình Định dài hơn 130km với hệ sinh thái du lịch phong phú, từ các di tích Chămpa, lễ hội truyền thống, võ cổ truyền đến các điểm du lịch tâm linh... Cùng với đó là hạ tầng du lịch, đặc biệt trong lĩnh vực nghỉ dưỡng, ngày càng phát triển, hệ thống giao thông được đầu tư đồng bộ, thông suốt. Tất cả tạo điều kiện thuận lợi để mở rộng tour tuyến, xóa nhòa ranh giới vùng miền, thúc đẩy phát triển các sản phẩm du lịch đa dạng và hấp dẫn hơn.

Ngoài ra, du lịch Gia Lai còn có cơ hội mở ra liên kết quốc tế với các nước láng giềng Lào, Campuchia và Thái Lan bằng phát triển du lịch đường bộ qua cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh và Cảng đường biển Quy Nhơn. Từ đây, Gia Lai có thể trở thành trung tâm du lịch xanh - văn hóa - thể thao - nghỉ dưỡng - tâm linh - quốc tế.

Ông Nguyễn Phạm Kiên Trung, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Du lịch Bình Định (cũ), cũng nhập định việc sáp nhập mở ra một không gian phát triển mới rộng lớn hơn và quy mô hơn trong hầu hết các lĩnh vực kinh tế xã hội, trong đó có ngành kinh tế du lịch.

Ngành du lịch của tỉnh Gia Lai mới đứng trước một cơ hội phát triển lớn trong một không gian lớn, tài nguyên du lịch đa dạng như: vừa có rừng và vừa có biển; khí hậu lệch mùa của Trường Sơn Đông và Trường Sơn Tây; có cửa khẩu biên giới trên bộ cũng như trên biển; tài nguyên văn hóa dồi dào với những di tích lịch sử, không gian văn hóa và nhiều bản sắc của các đồng bào dân tộc…

“Với một không gian mới rộng lớn và đa dạng như vậy, việc xây dựng thương hiệu, xây dựng sản phẩm du lịch mới phục vụ cho công tác xúc tiến quảng bá là hết sức cấp thiết”, ông Kiên Trung nhấn mạnh.

Để cụ thể hóa chiến lược phát triển ngành du lịch, các chuyên gia đề xuất tập trung vào ba định hướng lớn. Đó là tái định vị thương hiệu du lịch. Gia Lai cần xây dựng bộ nhận diện rõ ràng, như “Gia Lai - Nơi rừng và biển gặp nhau” hoặc “Một hành trình - Hai hệ sinh thái”, đồng thời triển khai truyền thông bằng hình ảnh và câu chuyện giàu cảm xúc trên nền tảng số.

Định hướng thứ hai là phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng và khác biệt. Trên nền tảng tài nguyên chung, tỉnh có thể xây dựng các sản phẩm du lịch tích hợp: tour liên kết ngắn ngày - dài ngày giữa vùng núi và vùng biển; du lịch văn hóa, sinh thái, tâm linh, cộng đồng, nghỉ dưỡng và khám phá.

Bên cạnh đó là thúc đẩy hợp tác công – tư. Chính quyền cần chủ động tạo quỹ đất sạch cho các dự án du lịch sinh thái, đồng thời áp dụng chính sách ưu đãi đầu tư đối với doanh nghiệp xây dựng sản phẩm khác biệt, gắn với bảo tồn thiên nhiên và văn hóa.