Kinh tế phúc lợi (welfare economics) là chuyên ngành chuẩn tắc của kinh tế học quan tâm đến vấn đề phải tổ chức hoạt động kinh tế như thế nào để tối đa hóa được sản lượng và công bằng xã hội.
Kinh tế phúc lợi sử dụng các đánh giá giá trị để đưa ra những nhận định như cần phải sản xuất cái gì, nêu tổ chức sản xuất như thế nào và cần phân phối thu nhập và của cải ra sao trong hiện tại và tương lai. Khó khăn nảy sinh ở đây là mỗi cá nhân trong cộng đồng có thể có những đánh giá riêng của mình, tùy vào thái độ, tôn giáo, triết lý và chính kiến của anh ta.
Trong trường hợp này, các nhà kinh tế không thể tổng hợp các đánh giá giá trị cá nhân lại với nhau để tư vấn cho nhà hoạch định chính sách về những quyết định ảnh hưởng tới quá trình phân bổ nguồn lực, vì điều này có liên quan đến những so sánh ích lợi giữa các cá nhân. Trong nhiều năm, các nhà kinh tế đã cố gắng thiết lập một tiêu chuẩn để đánh giá hiệu quả kinh tế nhằm sử dụng làm kim chỉ nam trong quá trình đánh giá chiều hướng phát triển thực sự của các nguồn lực kinh tế.
Trong nghiên cứu của mình, các nhà kinh tế cổ điển coi ích lợi là đại lượng đo được để phản ánh mức thỏa mãn của người tiêu dùng và các nhà kinh tế phúc lợi đầu tiên như Pigou quyết tâm đi theo hướng này. Vì vậy, họ đã nhận xét những thay đổi trong hoạt động kinh tế bằng cách khẳng định có sự gia tăng hay suy giảm của phúc lợi kinh tế.
Nhưng khi các nhà kinh tế cự tuyệt tư tưởng cho rằng ích lợi là cái có thể đo được, thì họ cảm thấy buộc phải chấp nhận quan điểm cho rằng phúc lợi kinh tế cũng không đo được và bất kỳ nhận xét nào về phúc lợi cũng chỉ là sự đánh giá gái trị, chịu sự tác động của sở thích cũng như thứ tự ưu tiên của người thực hiện đánh giá đó. Kết luận này dẫn tới sự tìm kiếm các tiêu chuẩn phúc lợi không cần tới những so sánh ích lợi giữa các nhân bằng cách đưa ra các đánh giá giá trị rõ ràng là liệu phúc lợi kinh tế có tăng lên hay không
Tiêu chuẩn đơn giản nhát được V.Pareto nêu ra. Theo ông thì mọi sự tái phân bổ nguôn fluwcj mà làm thay đổi việc sản xuất hay phân phối hàng hóa đều được coi là nâng cao phúc lợi nếu nó làm cho một số người tin rằng họ có lợi hơn mà không làm cho ai đó bị thiệt. Tiêu chuẩn Pareto này giúp chúng ta tránh được vấn đề so sánh giữa các cá nhân thông qua việc chỉ chú ý đến những trường hợp trong đó không ai bị thiệt. Điều không may là tiêu chuẩn này không được vận dụng được trong hầu hết các khuyết nghị chính sách có lợi cho một số người và có hại cho những người khác, nhưng không thể bù đắp cho họ
N.Kaldor và J.Hicks đã đưa ra tiêu chuẩn khác được gọi là nguyên tắc bù. Nguyên tắc này nói rằng mọi sự thay đổi hay tái tổ chức hoạt động kinh tế đều được coi là có lợi nếu sau khi có sự thay đổi, những người được lợi có thể bù toàn bộ thiệt thòi của người bị hại mà vẫn còn được hưởng phúc lợi cao hơn trước khi có sự thay đổi. Như vậy, tiêu chuẩn này chia ảnh hưởng của sự thay đổi thanh hai loại: lợi/hại về hiệu quả và các hậu quả đối với phân phối thu nhập. Nếu người được lợi đánh giá mức lợi của ình cao hơn mức thiệt mà người bị hại nghĩ rằng mình phải chị, thì cái lợi về hiệu quả sẽ biện hộ cho sự thay đổi, mặc dù trên thực tế không có sự tái phân phối thu nhập thông qua việc bù tiền cho người bị hại. Khi người được lợi từ một sự thay đổi đã bù đắp hoàn toàn cho người bị hại mà vẫn còn thu được một mức lợi ròng, thì đây chính là sự cải thiện theo tiêu chuẩn Pareto
Ngoài ra, khi thiết lập tiêu chuẩn phúc lợi, các nhà kinh tế (chẳng hạn P.Samuelson) đã tìm cách xây dựng một hàm phúc lợi xã hội cho phép chỉ ra hình thức tổ chức kinh tế nào tốt hơn. Hàm phúc lợi xã hội có thể được coi là hàm phúc lợi của môi người tiêu dùng. Tuy nhiên, để thiết lập hàm phúc lợi xã hội, người ta phải tổng hợp sở thích của tất cả mọi người tiêu dùng thành một hệ thống, sở thích ủa cộng đồng. Một số nhà kinh tế, chẳng hạn Kennet Arrow, đã nếu ra vấn đề là liệu có thể thể thiết lập một hệ thống sở thích nhất quán của cộng đồng hay không
Chẳng hạn, một cộng đồng có 3 người là 1, 2 và 3 muốn chọn 3 phương án chính sách khác nhau là A, B và C. Người thứ nhất thích A hơn B và B hơn C, suy ra anh ta thích A hơn C. Người thứ hai thích B hơn C và C hơn A, vậy anh ta thích B hơn A. Người thứ ba thích C hơn A và A hơn B, bởi vyaj anh ta thích C hơn B
Nếu tìm cách tổng hợp các sở thích nhất quán của ba cá nhân lại vơi snhau theo nguyên tắc đa số, chúng ta sẽ thấy rằng 2/3 thích A hơn B và 2/3 thích B hơn C, v.v... Vì vậy, theo logic thì sở thích xã hội phải biểu thị ở chỗ A được ưa thích hơn B. Nhưng điều này lại mâu thuẫn với thực tế là 2/3 số người thích C hơn A
(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)
Tags:
Giai đoạn 2016 – 2018, thị trường Việt Nam đã chứng kiến hàng loạt thương vụ M&A đình đám như Kido thâu tóm 65% dầu thực vật Tường An, Holcim Việt Nam về tay SCCC và Grab mua lại Uber tại thị trường Đông Nam Á. Vậy M&A là gì?
(VNF) - Trong dòng chảy đầu tư ra nước ngoài của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, câu chuyện đầu tư của tập đoàn TH trên đất Nga là một điển hình cho khát vọng vươn mình, nắm lấy những cơ hội lớn của thị trường toàn cầu.
(VNF) - Song song với việc phát triển thị trường nội địa, công ty sữa hàng đầu Việt Nam tích cực tìm kiếm cơ hội đầu tư ra nước ngoài thông qua các chi nhánh nước ngoài và xuất khẩu.
(VNF) - Đánh giá năm 2023 sẽ là năm bản lề để tạo ra những thay đổi lớn trong giai đoạn tiếp theo, Chủ tịch FPT Trương Gia Bình ví von rằng: “Bình minh chuyển đổi số thế hệ mới đang đến gần”.
(VNF) - “Chúng tôi đang cụ thể hóa định hướng phát triển Măng Đen trở thành vùng du lịch sinh thái mang tầm cỡ quốc gia, gắn việc phát triển du lịch và các ngành kinh tế khác với việc phát triển cộng đồng dân cư, bảo vệ môi trường sinh thái bền vững và giữ gìn văn hóa đặc thù của địa phương. Quy hoạch đợt đầu đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030”, ông Lê Ngọc Tuấn, Chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum thông tin.
(VNF) - Quy hoạch tỉnh Khánh Hòa thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và các quy hoạch chung khác được phê duyệt là căn cứ quan trọng để địa phương kịp thời vận dụng và triển khai hiệu quả Nghị quyết số 55/2022/QH15 Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Khánh Hòa. Hoạt động trao quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư, đồng thời ký biên bản ghi nhớ hợp tác với nhiều tập đoàn lớn sắp tới một lần nữa khẳng định Khánh Hòa có sức hút thật sự đối với các nhà đầu
(VNF) - Không nên nhầm lẫn về nguyên tắc, mục tiêu và việc “làm giá” giữa “đấu giá” với “đấu thầu”, giữa “đấu giá quyền sử dụng đất” với “đấu giá quyền sử dụng đất để lựa chọn nhà đầu tư”.
(VNF) - Ông Hoang D.Quan, Thành viên HĐQT Công ty Cổ phần quản lý quỹ Amber (AFM), cho biết với việc thành lập quỹ đầu tư xanh, AFM mong muốn sẽ trở thành đơn vị đi đầu tại Việt Nam trong việc thúc đẩy kinh tế xanh.
(VNF) - Sau 7 năm gắn liền với thương hiệu siêu xe Rolls-Royce, doanh nhân Đoàn Hiếu Minh bất ngờ tuyên bố chia tay với hãng xe này và thành lập Công ty cổ phần Y dược Ngũ Phúc Đường. Trong cuộc trò chuyện với phóng viên Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance, Đoàn Hiếu Minh liên tục nhấn mạnh tới sứ mệnh tạo ra giá trị cho xã hội bằng cách giúp người khác chăm sóc tốt hơn cho sức khỏe bản thân và gia đình.
(VNF) - Mobile Money không chỉ dễ dàng giúp thay thế tiền mặt trong các giao dịch nhỏ lẻ hàng ngày, mà còn là phương tiện phù hợp để Chính phủ giải ngân trực tiếp các khoản trợ cấp, hỗ trợ an sinh xã hội đến từng người dân.
(VNF) - Trong hàng loạt kế hoạch hợp tác đầu tư, kinh doanh được ký kết nhân chuyến thăm châu Âu của Thủ tướng Phạm Minh Chính, gây bất ngờ nhất có lẽ là thương vụ tài trợ 155 triệu bảng Anh vào trường Linacre thuộc Viện Đại học Oxford của tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo.
(VNF) - Tài sản bảo đảm của trái phiếu bao gồm toàn bộ bất động sản thuộc dự án bất động sản tại thành phố Biên Hòa, cùng với đó là toàn bộ cổ phần có giá trị 400 tỷ đồng của Gotec Land, tính theo mệnh giá.
(VNF) - Cùng VietnamFinance tìm hiểu thao túng tiền tệ là gì? Các tiêu chí định lượng để xác định một quốc gia thao túng tiền tệ.
(VNF) - Cùng VietnamFinance tìm hiểu Phương trình Slutzky (Slutsky equation) là gì?
(VNF) - Cùng VietnamFinance tìm hiểu Phương trình sai phân (difference equation) là gì? Hướng nghiên cứu của phương trình sai phân
(VNF) - Cùng VietnamFinance tìm hiểu Phân tích liên ngành (interindustrial analysis or inputs – outputs analysis) là gì?
(VNF) - Cùng VietnamFinance tìm hiểu Quỹ hưu trí (pension fund) là gì? Phân loại các chương trình hưu trí.
(VNF) - Cùng VietnamFinance tìm hiểu Quỹ Phát triển châu Phi (Africa Development Fund) là gì?
(VNF) - Cùng VietnamFinance tìm hiểu Quỹ Tiền tệ A rập (Arab Monetary Fund) là gì?
(VNF) - Cùng VietnamFinance tìm hiểu Quỹ Phát triển Kinh tế và Xã hội A rập (Arab Fund for Economic and Social Development) là gì?
(VNF) - Cùng VietnamFinance tìm hiểu Quỹ ổn định hối đoái (Exchange Stabilization Fund) là gì?
(VNF) - Cùng VietnamFinance tìm hiểu Hệ số xác định điều chỉnh (adjusted) là gì?
(VNF) - Cùng VietnamFinance tìm hiểu Lược đồ cấu trúc ứng xử - hiệu quả thị trường (market structure/conduct – performance schema) là gì?
(VNF) - Cùng VietnamFinance tìm hiểu Chính sách chống độc quyền không tùy nghi (nondiscretionary or rule – based monoply policy ) là gì? Ứng xử thị trường là gì?
(VNF) - Cùng VietnamFinance tìm hiểu Phương trình tuyến tính (linear equation) là gì? Trường hợp đặc biệt của phương trình tuyến tính
Giai đoạn 2016 – 2018, thị trường Việt Nam đã chứng kiến hàng loạt thương vụ M&A đình đám như Kido thâu tóm 65% dầu thực vật Tường An, Holcim Việt Nam về tay SCCC và Grab mua lại Uber tại thị trường Đông Nam Á. Vậy M&A là gì?
(VNF) - Tuyến đường Bạch Đằng tiếp tục dẫn đầu bảng giá đất tại Đà Nẵng trong dự thảo bảng giá đất mới, với 350 triệu đồng/m2, dự kiến áp dụng từ ngày 1/1/2026.
