Mắc kẹt chục ngàn tỷ đại dự án thua lỗ, ngân hàng lớn gặp khó

Dự án kêu khó vì nặng nợ lãi vay

Trước tình hình không mấy cải thiện của các dự án thua lỗ thuộc Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem), tập đoàn này đề nghị Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định các giải pháp đối với khoản vay của Ngân hàng Phát triển Việt Nam cho các dự án: Nhà máy Đạm Ninh Bình, Nhà máy Đạm Hà Bắc và DAP số 2 Lào Cai.

Cụ thể, kéo dài thời hạn vay của các Hợp đồng tín dụng thành 20 năm; ưu tiên thu nợ gốc trước, thu nợ lãi sau; không tính lãi quá hạn; cân đối trả nợ gốc, lãi theo dòng tiền thực tế và theo tỷ lệ số dư nợ vốn trung, dài hạn của các ngân hàng tài trợ vốn cho dự án; lãi vay chưa trả được cân đối trả nợ vào các năm sau.

Ngoài ra, điều chỉnh lãi suất tiền vay trong 5 năm từ 2019 đến 2023 ở mức 3%/năm. Từ năm 2024 trở đi, các khoản vay có lãi suất trên 8,55%/năm điều chỉnh về mức lãi suất tín dụng đầu tư của Nhà nước (tại thời điểm này là 8,55%/năm) và nợ lãi chưa trả được trả dần trong các năm tiếp theo.

Với khoản vay các ngân hàng thương mại, Vinachem đề nghị các ngân hàng Vietinbank, BIDV, Vietcombank cho phép các dự án: Nhà máy Đạm Ninh Bình, Nhà máy Đạm Hà Bắc và DAP số 2 Lào Cai được cơ cấu lại thời hạn trả nợ và không chuyển nhóm nợ; tiếp tục xem xét, giải quyết cho các đơn vị được hưởng chính sách hỗ trợ như giảm lãi suất tiền vay về mức lãi suất ưu đãi nhất, lãi suất thấp nhất.

Còn tại dự án Gang thép Thái Nguyên mở rộng giai đoạn 2, gánh nặng từ dự án đắp chiếu này khiến việc vay vốn ngắn hạn phục vụ sản xuất của Công ty CP Gang thép Thái Nguyên càng thêm khó. Chưa kể, lãi mẹ đẻ lãi con ở dự án mở rộng giai đoạn 2 sẽ khiến TISCO “mở mắt dậy” là phải chịu thêm hàng tỷ đồng tiền lãi ngân hàng mỗi ngày.

Trên thực tế, Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) đang mắc kẹt hàng chục nghìn tỷ đồng ở các dự án thua lỗ, yếu kém ngành Công Thương. Riêng 2 dự án của Vinachem là Đạm Hà Bắc, đạm Ninh Bình, VDB đã cho vay tới hơn 8.000 tỷ đồng.

Còn tại Gang thép Thái Nguyên mở rộng giai đoạn 2, VDB cũng cho vay hơn 1.100 tỷ đồng, Công ty công nghiệp tàu thủy Dung Quất là 542 tỷ đồng.

Để giải nguy cho các dự án, VDB cũng đề xuất giải pháp xử lý rủi ro của các dự án này theo hướng cơ cấu nợ vay, khoanh nợ vay, và xử lý tài sản bảo đảm.

Mới đây VDB đã đề xuất giải pháp xử lý rủi ro với nhóm thực hiện cơ cấu nợ bao gồm dự án cải tạo, mở rộng nhà máy phân đạm Hà Bắc dư nợ đến hết tháng 12/2018 khoảng 3.946 tỷ đồng và dự án đầu tư xây dựng nhà máy số 2 dư nợ 1.729 tỷ đồng.

VBD đánh giá dù dự án này gặp khó khăn, không đạt công suất thiết kế, Vinachem gặp khó khăn về tài chính, việc kéo dài thời hạn vay vốn tối đa 20 năm và thị trường phân bón ổn định có thể bảo đảm khả năng trả nợ của dự án.

VDB cũng đề xuất Chính phủ cho khoanh nợ tại dự án đạm Ninh Bình, với công nghệ sản xuất phân đạm từ than cám, công suất 1.760 tấn đạm urê/ngày, Công ty CP đạm Ninh Bình nợ gốc khoảng 2.640 tỷ đồng. Đạm Ninh Bình đang hoạt động cầm chừng, không cân đối được nguồn trả nợ theo hợp đồng tín dụng, rất cần thời gian khôi phục sản xuất kinh doanh nên phải khoanh nợ.

Dự án gang thép Thái Nguyên mở rộng giai đoạn 2 "mở mắt" ra đã mất hàng tỷ đồng lãi ngân hàng

Một dự án nghìn tỷ thua lỗ khác cũng phải khoanh nợ vay là Gang thép Thái Nguyên mở rộng giai đoạn 2 khi dư nợ gốc hết năm 2018 khoảng 1.136 tỷ đồng. Đến nay, dự án này chưa hoàn thành và vướng vào các vấn đề pháp lý nên chưa đưa vào sử dụng, không có nguồn trả nợ.

Đáng lưu ý, có tới 2 dự án của Công ty TNHH MTV Công nghiệp tàu thủy Dung Quất, dư nợ gốc hiện khoảng 524 tỉ đồng. VDB đánh giá các dự án của công ty này không có khả năng trả nợ, việc áp dụng xử lý tài sản bảo đảm phù hợp với đặc thù dự án nhưng VDB vẫn không thu đủ nợ doanh nghiệp này đã vay.

Xử lý nợ cho dự án muốn mà bí lối ra

Theo Bộ Tài chính, VDB là ngân hàng 100% vốn nhà nước, đang trong giai đoạn tái cơ cấu gắn với xử lý nợ xấu theo chỉ đạo của Chính phủ. Tình hình tài chính hiện rất khó khăn, không có khả năng tự cân đối nguồn để bù đắp khi thực hiện các giải pháp cơ cấu nợ cho các dự án yếu kém nêu trên của ngành Công Thương.

Vì vậy, Bộ Tài chính kiến nghị để bảo đảm thanh khoản cho ngân hàng, trong trường hợp Thủ tướng Chính phủ đồng ý các phương án cơ cấu nợ, xử lý nợ cho các dự án thì ngân sách nhà nước phải bố trí bù đắp phần thiếu hụt tương ứng cho VDB.

Bộ Tài chính cho biết: Trong thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng đã ban hành cơ chế chính sách tháo gỡ khó khăn cho các dự án nghìn tỷ thua lỗ như đạm Ninh Bình, nhà máy gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2, nhà máy đóng tàu Dung Quất,... trong đó có chính sách về tín dụng. Nhưng các chính sách này chỉ tập trung tháo gỡ khó khăn, xử lý vốn vay tại các ngân hàng thương mại, chưa có giải pháp đối với tín dụng đầu tư vay từ VDB.

Tại cuộc họp Ban chỉ đạo xử lý tồn tại, yếu kém của 12 dự án, nhà máy ngành Công Thương, trước những kiến nghị về lãi vay, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đặng Thái Sơn nói thẳng: Mức lãi suất mà ngân hàng thương mại cho vay các dự án yếu kém là “ưu đãi lớn nhất” so với các dự án, doanh nghiệp khác.

“Đạm Ninh Bình có khoản lãi suất lưu động xuống dần còn 7%, trung bình là 8% nên ngân hàng gần như không có lãi. Đạm Hà Bắc là 6-7% lãi suất trung và dài hạn”, ông Sơn nói.

Về việc phân loại nhóm nợ để tiếp tục cho vay, ông Đặng Thái Sơn cho biết, chỉ còn cách Chính phủ ra Nghị quyết cho phép các ngân hàng giữ nguyên nhóm nợ đối với các dự án, nhà máy thì mới triển khai được.