Trong nhiều thập kỷ qua, toàn cầu hóa đã trở thành bệ đỡ cho sự thành công của nhiều nền kinh tế trên toàn cầu, thúc đẩy thương mại giữa châu Á và phương Tây. Thế nhưng, sau những sự kiện quan trọng như Anh rời khỏi Liên minh châu Âu hay cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, quá trình toàn cầu hóa đã chậm lại.
Giữa lúc này, một xu hướng thay thế toàn cầu hóa dần được nhen nhóm, đó là xu hướng “kinh tế hướng nội”. Nói một cách dễ hiểu, kinh tế hướng nội chính là “mang sản xuất về quê nhà” nhằm giảm thiểu những rủi ro từ biến động thất thường của thị trường, cú sốc đại dịch hay những bất ổn về tình hình địa chính trị.
Theo Economist, kinh tế hướng nội thực chất là phản ứng của các quốc gia trước 4 cú sốc, bao gồm cú sốc kinh tế, bất ổn địa chính trị, năng lượng và trí tuệ nhân tạo.
Nếu như cuộc khủng hoảng tài chính 2007 – 2009 chỉ phần nào làm lung lay xu hướng toàn cầu hóa thì suy thoái toàn cầu năm 2020 đã khiến niềm tin về toàn cầu hóa sụp đổ. Đại dịch Covid-19 đã khiến chuỗi cung ứng toàn cầu đứt gãy, biến một hệ thống trước đây có vẻ như hiệu quả và thuận tiện trở thành nguồn gốc của sự bất ổn.
Chuỗi cung ứng đứt gãy dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguyên vật liệu, sản xuất bị gián đoạn, đẩy giá cả leo thang và dẫn đến lạm phát ở nhiều quốc gia. Điển hình là ngành công nghiệp sản xuất ô tô đã chứng kiến mức giảm 7,7 triệu xe trong sản lượng ô tô toàn cầu, tương đương với mức thiệt hại 210 tỷ USD vào năm 2021 do thiếu hụt chip.
Song song với cú sốc kinh tế, các quốc gia còn phải đối mặt với cú sốc mang tên bất ổn địa chính trị. Cuộc xung đột trên đất liền lớn nhất tại châu Âu kể từ năm 1945 đang diễn ra tại Ukraine, căng thẳng thương mại Mỹ - Trung khiến cả hai liên tục đáp trả bằng những đòn đánh kinh tế đã khiến quan niệm “hội nhập kinh tế sẽ dẫn đến hội nhập chính trị” không còn chính xác.
Tiếp đến là cú sốc năng lượng khi Nga cắt nguồn cung khí đốt giá rẻ cho châu Âu. Sau hơn 50 năm phụ thuộc vào khí đốt giá rẻ của Nga, nền kinh tế châu Âu bỗng dung trật nhịp khi bị cắt nguồn cung. Sự phụ thuộc vào một quốc gia khác đã khiến châu Âu phải đối mặt với rủi ro và rắc rối mà khó có thể giải quyết chỉ trong ngày một ngày hai.
Cuối cùng là cú sốc về trí tuệ nhân tạo có thể khiến hàng triệu người lao động thất nghiệp. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), cuộc cách mạng AI có thể đe dọa 27% việc làm khi nhiều công việc có nguy cơ bị tự động hóa.
Xu hướng kinh tế hướng nội phát triển khi các quốc gia trên thế giới không muốn một lần nữa phải chịu những cú sốc tương tự. Các nhà lãnh đạo toàn cầu đã không ít lần đề cập đến “quyền tự chủ chiến lược” hay “tự chủ kinh tế” như một cách nói thay thế cho xu hướng kinh tế hướng nội.
Các quốc gia bắt đầu tung ra nhiều khoản trợ cấp khổng lồ kèm theo yêu cầu về hàm lượng nội địa để khuyến khích sản xuất trong nước. Dưới thời Tổng thống Joe Biden, Mỹ đã thực thi Đạo luật chip để hỗ trợ ngành công nghiệp bán dẫn và Đạo luật giảm lạm phát (IRA) để trợ cấp cho ngành năng lượng xanh trong nước.
Liên minh châu Âu thì triển khai “Kế hoạch công nghiệp thỏa thuận xanh” nhằm hỗ trợ công nghệ vi điện tử của 14 quốc gia thành viên. Tham vọng của khối là nắm giữ 40% công nghệ chủ chốt cần thiết cho quá trình chuyển đổi xanh và 20% chất bán dẫn toàn cầu sẽ được sản xuất tại EU.
Ấn Độ đã vạch ra các kế hoạch và sáng kiến như Make in India; Chương trình sản xuất theo giai đoạn (PMP); Sản xuất tại Ấn Độ, Khuyến khích liên kết sản xuất (PLI) và Atma-Nirbhar Bharat (Ấn Độ tự lực) để tăng sản xuất nội địa và trở thành trung tâm sản xuất của toàn thế giới.
Từ “Made in China”, thế giới giờ đây có thêm "Made in America", "Made in Europe", "Make in India", "Made-in-Canada plan" và "A Future Made in Australia".
Theo Economist, các quốc gia ngày càng quan tâm đến chính sách công nghiệp, đặc biệt là những quốc gia giàu có. Trong quý I/2023, các doanh nghiệp ở các nước giàu có đã nhận được khoản tiền trợ cấp nhiều hơn khoảng 40% so với mức trung bình trong những năm trước đại dịch Covid-19.
Trong quý II năm nay, Mỹ đã chi 25 tỷ USD trợ cấp cho các doanh nghiệp. Chính phủ các nước thuộc G7 dự chi tới 400 tỷ USD cho ngành bán dẫn trong thập kỷ tới. Kể từ năm 2020, chính phủ các nước đã phân bổ 1.300 tỷ USD để đầu tư vào ngành năng lượng sạch.
Đáp lại, giới doanh nghiệp cũng đang dần thích ứng với chính sách “kinh tế hướng nội”. Các CEO đề cập đến việc đưa hoạt động sản xuất về nước thường xuyên hơn trong khi các nhà đầu tư cũng tích cực hưởng ứng.
Theo ngân hàng Goldman Sachs, kể từ đầu 2022, giá cổ phiếu trung bình của các công ty Mỹ "được coi là được hưởng lợi từ việc chi tiêu bổ sung cho cơ sở hạ tầng" đã tăng 13%, trái ngược với mức giảm 9% của toàn bộ thị trường chứng khoán Mỹ.
Tuy nhiên, nhiều người vẫn đặt dấu hỏi về tính hiệu quả của nền kinh tế hướng nội. Lightyear, công ty ô tô năng lượng mặt trời của Hà Lan được chính phủ và Ủy ban Châu Âu hỗ trợ đã ngừng sản xuất do gặp khó khăn về tài chính. Britishvolt, công ty pin điện được chính phủ Anh cam kết hỗ trợ, cũng sụp đổ.
Những nỗ lực của thúc đẩy ngành công nghiệp chip của Mỹ cũng không thuận lợi và chưa thu được kết quả như kỳ vọng. Những ví dụ “người thật việc thật” này khiến nhiều người lo ngại rằng hiệu quả của “kinh tế hướng nội” về bản chất chỉ là sự thổi phồng do những người quá bi quan về toàn cầu hóa.
Tags:
(VNF) - Chính quyền tỉnh Niigata của Nhật Bản dự kiến sẽ thông qua quyết định khởi động lại nhà máy điện hạt nhân lớn nhất thế giới vào ngày 22/12, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong nỗ lực quay trở lại với năng lượng hạt nhân của nước này kể từ sau thảm họa Fukushima năm 2011.
(VNF) - Tòa án Tối cao bang Delaware (Mỹ) đã ra phán quyết khôi phục gói thù lao mà tỷ phú Elon Musk nhận được từ Tesla vào năm 2018 trị giá 56 tỷ USD -- hiện được ước tính khoảng 139 tỷ USD dựa trên giá cổ phiếu Tesla tại thời điểm đóng cửa phiên giao dịch hôm 20/12. Nếu có hiệu lực, tỷ phú Elon Musk sẽ trở thành người đầu tiên có tài sản ròng vượt 700 tỷ USD.
(VNF) - Tại 1 đại lý du lịch ở Ấn Độ, lực lượng chức năng thu giữ nhiều tài sản giá trị, gồm: 13 tỷ đồng tiền mặt, 313kg bạc, 6kg vàng, tổng trị giá hơn 48 tỷ đồng.
(VNF) - Năm 2025 chứng kiến nhiều dự án công nghệ được kỳ vọng cao nhưng không đạt được kết quả như mong đợi. Từ robot hình người, trí tuệ nhân tạo đến xe điện và tiền điện tử, một số sản phẩm đã gặp khó khăn trong quá trình triển khai, trong khi những dự án khác chịu tác động từ chính trị, thị trường và phản ứng xã hội.
(VNF) - Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa ghi thêm một “chiến thắng” nữa khi hàng loạt tập đoàn dược phẩm hàng đầu chấp nhận hạ giá thuốc tại thị trường Mỹ, đổi lại các ưu đãi về thuế
(VNF) - Sau thời kỳ tăng trưởng nóng, cổ phiếu Pop Mart bất ngờ lao dốc. Nhà đầu tư đang quan ngại về triển vọng của Labubu - nhân vật từng đưa hãng đồ chơi Trung Quốc này trở thành hiện tượng toàn cầu.
(VNF) - Theo công bố mới nhất từ Cơ quan Thể thao Thái Lan, tổng giá trị kinh tế do SEA Games 33 tạo ra đến thời điểm hiện tại dự kiến đạt mốc 12 tỷ baht, tương đương hơn 380 triệu USD (hơn 10 nghìn tỷ Việt Nam đồng).
(VNF) - Trung Quốc vừa phát hiện mỏ vàng dưới đáy biển đầu tiên của nước này, cũng là mỏ vàng dưới biển lớn nhất châu Á, đánh dấu bước đột phá quan trọng trong chiến lược đẩy mạnh thăm dò khoáng sản trên toàn quốc.
(VNF) - Năm 2025 chứng kiến những biến động dồn dập trong chính sách thuế đối ứng của Mỹ, khi các quyết định được ban hành, điều chỉnh rồi tạm hoãn liên tiếp trong thời gian ngắn, tạo nên một chuỗi mốc chính sách dày đặc hiếm thấy.
(VNF) - Trong suốt 2 thập kỷ, Đức và Trung Quốc từng được xem là một “cặp đôi kinh tế hoàn hảo”, cùng hưởng lợi lớn từ làn sóng toàn cầu hóa thương mại. Đức cung cấp máy móc, thiết bị công nghiệp mà Trung Quốc cần để sản xuất hàng tiêu dùng cho phần còn lại của thế giới. Nhưng trật tự đó đang đảo chiều. Trung Quốc ngày nay dường như không còn cần Đức như trước, trong khi Berlin lại muốn chấm dứt mối quan hệ phụ thuộc này.
(VNF) - Các nhà khoa học Trung Quốc vừa công bố một con chip điện toán quang học có hiệu năng vượt trội hơn phần cứng trí tuệ nhân tạo (AI) hàng đầu của Nvidia hơn 100 lần về cả tốc độ xử lý lẫn hiệu quả năng lượng, đặc biệt trong các tác vụ AI tạo sinh như tổng hợp hình ảnh và sản xuất video.
(VNF) - Trung Quốc đã hạ lượng trái phiếu kho bạc Mỹ nắm giữ xuống mức thấp nhất kể từ năm 2008, trong khi tiếp tục gia tăng dự trữ vàng tháng thứ 13 liên tiếp.
(VNF) - Ngày 19/12, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản đã tăng lãi suất chuẩn lên mức cao nhất kể từ năm 1995, trong bối cảnh lạm phát cao và tăng trưởng kinh tế chậm.
(VNF) - Sau khi kế hoạch sử dụng tài sản Nga thất bại, các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) đã thống nhất cho Ukraine vay 90 tỷ euro (xấp xỉ 105 tỷ USD) từ ngân sách chung của khối.
(VNF) - TikTok được cho là đã ký các thỏa thuận ràng buộc để bán hơn 80% tài sản tại Mỹ cho một nhóm nhà đầu tư, nhằm tránh nguy cơ bị cấm hoạt động và chấm dứt tranh chấp kéo dài nhiều năm với chính phủ Mỹ.
(VNF) - Mới đây, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lên tiếng chỉ trích thương vụ bán vũ khí trị giá 11 tỷ USD của Mỹ với Đài Loan.
(VNF) - Đằng sau danh xưng cổ phiếu có hiệu suất tốt nhất thế giới là một bài học đắt giá cho những nhà đầu tư chạy theo lợi nhuận “nóng” từ làn sóng AI.
(VNF) - Mỹ tiếp tục phê duyệt gói bán vũ khí kỷ lục cho Đài Loan trị giá 11,1 tỷ USD, bao gồm nhiều khí tài tấn công chủ lực. Động thái được xem là thách thức trực diện “lằn ranh đỏ” của Trung Quốc và có nguy cơ thổi bùng căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump tự hào tuyên bố khoản đầu tư kỷ lục 18 nghìn tỷ USD đang đổ vào nước Mỹ. “Chỉ trong vài tháng, nền kinh tế của chúng ta đã đi từ trạng thái tệ nhất lên tốt nhất”, ông Trump phát biểu.
(VNF) - Khi nhà phát triển bất động sản China Vanke bước vào cuộc họp mang tính sống còn với các chủ sở hữu trái phiếu vào ngày 18/12, giới đầu tư đang chuẩn bị tinh thần cho những biến động tiếp theo của lĩnh vực bất động sản Trung Quốc. Đáng chú ý, cho đến nay vẫn chưa có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy nhà nước sẽ can thiệp bằng các gói cứu trợ.
(VNF) - Một số lượng kỷ lục những người trẻ Trung Quốc có trình độ học vấn cao đang đổ xô vào các công việc nhà nước để tìm kiếm sự ổn định. Xu hướng này diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc đối mặt nhiều khó khăn, làm suy giảm triển vọng việc làm trong khu vực tư nhân.
(VNF) - Trong một thế giới nơi tốc độ ngày càng trở thành thước đo của tiến bộ, Trung Quốc đang nỗ lực phá vỡ những giới hạn của ngành giao thông vận tải với một phương tiện có thể khiến cả máy bay phản lực cũng không “đua” kịp. Đó là T-Flight – một loại tàu điện từ (maglev) được thiết kế để đạt tốc độ lên tới 965 km/h, bỏ xa tốc độ bay hành trình trung bình của nhiều máy bay thương mại đường dài.
(VNF) - Cách bờ biển đông dân cư của Trung Quốc hàng trăm dặm, tại một khúc quanh gấp khúc của con sông hẻo lánh thuộc dãy Himalaya, một dự án cơ sở hạ tầng được xem là tham vọng nhất của Bắc Kinh đang dần thành hình.
(VNF) - Tỷ phú giàu nhất thế giới Elon Musk đang tiến rất gần tới cột mốc chưa từng có: trở thành tỷ phú nghìn tỷ USD.
(VNF) - Phiên giao dịch ngày 16/12 ghi nhận đồng rial của Iran rơi xuống mức thấp kỷ lục hơn 1,3 triệu rial đổi 1 USD. Diễn biến này không chỉ phản ánh một cú sốc tỷ giá mang tính thời điểm, mà còn cho thấy những rạn nứt sâu sắc trong nền kinh tế Iran sau nhiều năm chịu trừng phạt kéo dài.
(VNF) - Chính quyền tỉnh Niigata của Nhật Bản dự kiến sẽ thông qua quyết định khởi động lại nhà máy điện hạt nhân lớn nhất thế giới vào ngày 22/12, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong nỗ lực quay trở lại với năng lượng hạt nhân của nước này kể từ sau thảm họa Fukushima năm 2011.
(VNF) - Cầu Tứ Liên không chỉ là một công trình giao thông đơn thuần mà còn được xác định là mắt xích quan trọng trong quy hoạch mở rộng không gian đô thị Hà Nội về phía Bắc sông Hồng.
