Trong nhiều thập kỷ qua, toàn cầu hóa đã trở thành bệ đỡ cho sự thành công của nhiều nền kinh tế trên toàn cầu, thúc đẩy thương mại giữa châu Á và phương Tây. Thế nhưng, sau những sự kiện quan trọng như Anh rời khỏi Liên minh châu Âu hay cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, quá trình toàn cầu hóa đã chậm lại.
Giữa lúc này, một xu hướng thay thế toàn cầu hóa dần được nhen nhóm, đó là xu hướng “kinh tế hướng nội”. Nói một cách dễ hiểu, kinh tế hướng nội chính là “mang sản xuất về quê nhà” nhằm giảm thiểu những rủi ro từ biến động thất thường của thị trường, cú sốc đại dịch hay những bất ổn về tình hình địa chính trị.
Theo Economist, kinh tế hướng nội thực chất là phản ứng của các quốc gia trước 4 cú sốc, bao gồm cú sốc kinh tế, bất ổn địa chính trị, năng lượng và trí tuệ nhân tạo.
Nếu như cuộc khủng hoảng tài chính 2007 – 2009 chỉ phần nào làm lung lay xu hướng toàn cầu hóa thì suy thoái toàn cầu năm 2020 đã khiến niềm tin về toàn cầu hóa sụp đổ. Đại dịch Covid-19 đã khiến chuỗi cung ứng toàn cầu đứt gãy, biến một hệ thống trước đây có vẻ như hiệu quả và thuận tiện trở thành nguồn gốc của sự bất ổn.
Chuỗi cung ứng đứt gãy dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguyên vật liệu, sản xuất bị gián đoạn, đẩy giá cả leo thang và dẫn đến lạm phát ở nhiều quốc gia. Điển hình là ngành công nghiệp sản xuất ô tô đã chứng kiến mức giảm 7,7 triệu xe trong sản lượng ô tô toàn cầu, tương đương với mức thiệt hại 210 tỷ USD vào năm 2021 do thiếu hụt chip.
Song song với cú sốc kinh tế, các quốc gia còn phải đối mặt với cú sốc mang tên bất ổn địa chính trị. Cuộc xung đột trên đất liền lớn nhất tại châu Âu kể từ năm 1945 đang diễn ra tại Ukraine, căng thẳng thương mại Mỹ - Trung khiến cả hai liên tục đáp trả bằng những đòn đánh kinh tế đã khiến quan niệm “hội nhập kinh tế sẽ dẫn đến hội nhập chính trị” không còn chính xác.
Tiếp đến là cú sốc năng lượng khi Nga cắt nguồn cung khí đốt giá rẻ cho châu Âu. Sau hơn 50 năm phụ thuộc vào khí đốt giá rẻ của Nga, nền kinh tế châu Âu bỗng dung trật nhịp khi bị cắt nguồn cung. Sự phụ thuộc vào một quốc gia khác đã khiến châu Âu phải đối mặt với rủi ro và rắc rối mà khó có thể giải quyết chỉ trong ngày một ngày hai.
Cuối cùng là cú sốc về trí tuệ nhân tạo có thể khiến hàng triệu người lao động thất nghiệp. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), cuộc cách mạng AI có thể đe dọa 27% việc làm khi nhiều công việc có nguy cơ bị tự động hóa.
Xu hướng kinh tế hướng nội phát triển khi các quốc gia trên thế giới không muốn một lần nữa phải chịu những cú sốc tương tự. Các nhà lãnh đạo toàn cầu đã không ít lần đề cập đến “quyền tự chủ chiến lược” hay “tự chủ kinh tế” như một cách nói thay thế cho xu hướng kinh tế hướng nội.
Các quốc gia bắt đầu tung ra nhiều khoản trợ cấp khổng lồ kèm theo yêu cầu về hàm lượng nội địa để khuyến khích sản xuất trong nước. Dưới thời Tổng thống Joe Biden, Mỹ đã thực thi Đạo luật chip để hỗ trợ ngành công nghiệp bán dẫn và Đạo luật giảm lạm phát (IRA) để trợ cấp cho ngành năng lượng xanh trong nước.
Liên minh châu Âu thì triển khai “Kế hoạch công nghiệp thỏa thuận xanh” nhằm hỗ trợ công nghệ vi điện tử của 14 quốc gia thành viên. Tham vọng của khối là nắm giữ 40% công nghệ chủ chốt cần thiết cho quá trình chuyển đổi xanh và 20% chất bán dẫn toàn cầu sẽ được sản xuất tại EU.
Ấn Độ đã vạch ra các kế hoạch và sáng kiến như Make in India; Chương trình sản xuất theo giai đoạn (PMP); Sản xuất tại Ấn Độ, Khuyến khích liên kết sản xuất (PLI) và Atma-Nirbhar Bharat (Ấn Độ tự lực) để tăng sản xuất nội địa và trở thành trung tâm sản xuất của toàn thế giới.
Từ “Made in China”, thế giới giờ đây có thêm "Made in America", "Made in Europe", "Make in India", "Made-in-Canada plan" và "A Future Made in Australia".
Theo Economist, các quốc gia ngày càng quan tâm đến chính sách công nghiệp, đặc biệt là những quốc gia giàu có. Trong quý I/2023, các doanh nghiệp ở các nước giàu có đã nhận được khoản tiền trợ cấp nhiều hơn khoảng 40% so với mức trung bình trong những năm trước đại dịch Covid-19.
Trong quý II năm nay, Mỹ đã chi 25 tỷ USD trợ cấp cho các doanh nghiệp. Chính phủ các nước thuộc G7 dự chi tới 400 tỷ USD cho ngành bán dẫn trong thập kỷ tới. Kể từ năm 2020, chính phủ các nước đã phân bổ 1.300 tỷ USD để đầu tư vào ngành năng lượng sạch.
Đáp lại, giới doanh nghiệp cũng đang dần thích ứng với chính sách “kinh tế hướng nội”. Các CEO đề cập đến việc đưa hoạt động sản xuất về nước thường xuyên hơn trong khi các nhà đầu tư cũng tích cực hưởng ứng.
Theo ngân hàng Goldman Sachs, kể từ đầu 2022, giá cổ phiếu trung bình của các công ty Mỹ "được coi là được hưởng lợi từ việc chi tiêu bổ sung cho cơ sở hạ tầng" đã tăng 13%, trái ngược với mức giảm 9% của toàn bộ thị trường chứng khoán Mỹ.
Tuy nhiên, nhiều người vẫn đặt dấu hỏi về tính hiệu quả của nền kinh tế hướng nội. Lightyear, công ty ô tô năng lượng mặt trời của Hà Lan được chính phủ và Ủy ban Châu Âu hỗ trợ đã ngừng sản xuất do gặp khó khăn về tài chính. Britishvolt, công ty pin điện được chính phủ Anh cam kết hỗ trợ, cũng sụp đổ.
Những nỗ lực của thúc đẩy ngành công nghiệp chip của Mỹ cũng không thuận lợi và chưa thu được kết quả như kỳ vọng. Những ví dụ “người thật việc thật” này khiến nhiều người lo ngại rằng hiệu quả của “kinh tế hướng nội” về bản chất chỉ là sự thổi phồng do những người quá bi quan về toàn cầu hóa.
Tags:
(VNF) - Nhà sản xuất dầu lớn nhất của Nga Rosneft ngày 28/11 cho biết lợi nhuận ròng từ tháng 1 đến tháng 9 đã giảm 70% so với cùng kỳ năm trước, xuống còn 277 tỷ rúp (tương đương 3,57 tỷ USD), trong bối cảnh lãi suất cao, giá dầu giảm và đồng rúp mạnh hơn.
(VNF) - Indonesia được cho là đang phản đối nỗ lực của Mỹ nhằm đưa cái gọi là điều khoản “thuốc độc” vào một thỏa thuận thương mại thuế quan đang được hai bên đàm phán, hãng tin Financial Times dẫn nguồn tin am hiểu quá trình thảo luận cho hay.
(VNF) - Gần 1/4 doanh nghiệp niêm yết tại Trung Quốc báo cáo lỗ ròng trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 9, ghi nhận tỷ lệ cao nhất kể từ năm 2002, trong bối cảnh công suất dư thừa và nhu cầu nội địa tiếp tục yếu ớt.
(VNF) - Cổ phiếu China Taiping Insurance Holdings từng lao dốc 8% trong phiên 27/11, khi lo ngại về khoản bảo hiểm hơn 200 triệu USD cho khu chung cư Hồng Kông – nơi xảy ra vụ hỏa hoạn khiến ít nhất 94 người thiệt mạng và gần 300 người mất tích.
(VNF) - Giá cổ phiếu tăng nhẹ trong bối cảnh kỳ vọng ngày càng lớn về việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) có thể cắt giảm lãi suất ngay trong tháng tới. Đồng USD giảm so với hầu hết các đồng tiền chủ chốt, ngoại trừ yên Nhật – đồng tiền vẫn đang được theo dõi sát sao khi thị trường cân nhắc khả năng Tokyo nâng lãi suất trước cuối năm.
(VNF) - Năm 2024, giá đất trung bình ở Hồng Kông là khoảng 1,2 tỷ đồng/m2, cao nhất thế giới. Giá nhà quá cao khiến nhiều người phải sống trong các căn hộ chật hẹp giống như quan tài, hoặc đăng ký thuê nhà ở xã hội từ khi còn học cấp 3.
(VNF) - Truyền thông Mỹ đưa tin Apple sắp có biến động lớn, khi CEO lâu năm Tim Cook có thể rời vị trí sớm nhất là vào đầu năm tới. Ứng cử viên sáng giá nhất cho vị trí kế nhiệm ông đã lộ diện.
(VNF) - Bất động sản Trung Quốc đang đối mặt với sóng gió mới khi China Vanke, từng được xem là “đại bàng” của ngành, lần đầu tiên đề xuất hoãn thanh toán trái phiếu trong nước. Động thái này khiến nhà đầu tư lo ngại về thanh khoản của Vanke và mức độ hỗ trợ từ chính phủ trong bối cảnh thị trường bất động sản suy yếu.
(VNF) - Vụ cháy bùng phát và lan rộng tại một khu chung cư ở Hong Kong chiều 24/11 khiến ít nhất 13 người thiệt mạng và nhiều người khác bị thương. Giới chức Hong Kong cho biết số người mắc kẹt bên trong các tòa nhà hiện vẫn chưa được xác định.
(VNF) - Hãng xe Great Wall Motor (GWM) của Trung Quốc đang đặt mục tiêu sản xuất 300.000 xe mỗi năm vào năm 2029 tại châu Âu, nơi công ty đang tìm kiếm địa điểm xây dựng nhà máy ô tô đầu tiên trong nỗ lực khôi phục doanh số bán hàng đang sụt giảm tại khu vực.
(VNF) - Đài Loan dự chi 40 tỷ USD để nâng cấp năng lực phòng thủ, đẩy mạnh mua sắm vũ khí từ Mỹ nhằm đối phó rủi ro an ninh gia tăng trong khu vực.
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo đặc phái viên Steven Witkoff và con rể Jared Kushner sẽ gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Moscow (Nga) vào tuần tới trong một nỗ lực thúc đẩy hòa bình ở Ukraine. Các diễn biến ngoại giao này, nếu thành công, có thể ảnh hưởng tới giá năng lượng, thị trường cổ phiếu quốc phòng và dòng vốn quốc tế.
(VNF) - Theo một tài liệu của Bộ An ninh Nội địa (DHS), Mỹ đang tìm cách vượt lên Trung Quốc trong cuộc đua khai thác và kiểm soát vùng Bắc Cực, đồng thời cảnh báo rằng tình trạng thiếu hụt thợ đóng tàu tại Mỹ có thể cản trở nỗ lực này.
(VNF) - Các nước vùng Vịnh đang chi không tiếc tay vào trí tuệ nhân tạo (AI) nhằm đa dạng hóa nền kinh tế và khẳng định vị thế công nghệ trên bản đồ thế giới. Dù tiềm lực tài chính vượt trội, họ vẫn đối mặt thách thức về nhân lực, hạ tầng và khung pháp lý để biến tham vọng thành hiện thực.
(VNF) - Một loạt dữ liệu ảm đạm được công bố ngay trước kỳ nghỉ Lễ Tạ ơn đã làm gia tăng quan ngại về sức khỏe của nền kinh tế lớn nhất thế giới, đồng thời tạo thêm áp lực lên Tổng thống Mỹ Donald Trump.
(VNF) - Alphabet – công ty mẹ của Google – đang trên đà chạm mức định giá kỷ lục 4.000 tỷ USD trong phiên giao dịch ngày 25/11, tiếp tục nối dài chuỗi tăng trưởng suốt một năm qua nhờ chiến lược tập trung mạnh vào các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI).
(VNF) - Sự biến động mạnh trên thị trường chứng khoán toàn cầu và những phản ứng bất thường của cổ phiếu công nghệ đang khiến tâm lý của các nhà đầu tư quốc tế chuyển từ lạc quan sang bi quan. Dù vậy, các chuyên gia tài chính nhấn mạnh những biến động ngắn hạn không đồng nghĩa với việc đánh mất cơ hội đầu tư dài hạn.
(VNF) - Các quỹ đầu tư hàng đầu châu Á đang rút vốn khỏi Hàn Quốc và Đài Loan để chuyển sang cổ phiếu AI tại Trung Quốc, nơi mức định giá còn thấp, chi phí đầu tư rẻ và tiềm năng tăng trưởng dài hạn hấp dẫn hơn.
(VNF) - Ngày 25/11, tập đoàn Amazon cho biết họ sẽ đầu tư 50 tỷ USD để mở rộng năng lực cung cấp trí tuệ nhân tạo (AI) và khả năng điện toán hiệu năng cao cho khách hàng là các cơ quan chính phủ Mỹ.
(VNF) - Thị trường bất động sản (BĐS) Trung Quốc tiếp tục khủng hoảng với gần 80 triệu căn hộ trống và giá nhà liên tục giảm sâu. Trước sức ép chưa từng có, nhiều chủ sở hữu và dân buôn BĐS buộc phải tìm đến các biện pháp tâm linh, từ cầu nguyện ở chùa đến đặt bùa nhằm tìm tia hy vọng trong bối cảnh thị trường tê liệt.
(VNF) - Từng bị xem là “thủ phạm” tàn phá rừng nhiệt đới và đẩy loài đười ươi tới bờ tuyệt chủng, các tập đoàn dầu cọ Malaysia nay bất ngờ bước vào một cuộc đua mới: xây dựng trung tâm dữ liệu AI và pin mặt trời. Liệu những “kẻ thù khí hậu” suốt nhiều thập kỷ có thật sự lột xác thành các nhà cung cấp năng lượng xanh?
(VNF) - Cuộc điện đàm giữa nhà lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc xoay quanh các "điểm nóng" toàn cầu như Đài Loan, Ukraine và hợp tác thương mại.
(VNF) - Phố Wall từng kỳ vọng kết quả kinh doanh bùng nổ của Nvidia sẽ giúp xoa dịu nỗi lo ngày càng lớn về nguy cơ bong bóng trong nhóm cổ phiếu trí tuệ nhân tạo (AI). Nhưng thực tế lại không như vậy.
(VNF) - Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường tham dự Hội nghị Thượng đỉnh G20 không chỉ để bảo vệ chính sách hạn chế xuất khẩu đất hiếm của nước mình mà còn đưa ra các giải pháp nhằm xoa dịu mối quan ngại của các quốc gia đang phát triển.
(VNF) - Thị trường tiền điện tử biến động mạnh trong những tháng gần đây đã tác động rõ rệt đến tài sản liên quan crypto của gia đình Tổng thống Mỹ Donald Trump. Dù chịu thiệt hại, các thành viên vẫn giữ quan điểm lạc quan, tận dụng cơ chế đầu tư độc quyền để giảm rủi ro.
(VNF) - Nhà sản xuất dầu lớn nhất của Nga Rosneft ngày 28/11 cho biết lợi nhuận ròng từ tháng 1 đến tháng 9 đã giảm 70% so với cùng kỳ năm trước, xuống còn 277 tỷ rúp (tương đương 3,57 tỷ USD), trong bối cảnh lãi suất cao, giá dầu giảm và đồng rúp mạnh hơn.
(VNF) - Gần 3ha đất nông nghiệp của Tân Á Đại Thành ở quận Hoàng Mai cũ (Hà Nội) được chuyển đổi mục đích sử dụng để thực hiện tổ hợp nhà ở, văn phòng.
