Apple: 'Con tốt' trên bàn cờ căng thẳng Mỹ - Trung

Thị trường tỷ dân giúp Apple kiếm bộn tiền

Vào tháng 3 năm nay, CEO Apple Tim Cook trở thành một trong số ít các CEO Mỹ tham dự Diễn đàn Phát triển Trung Quốc và có cuộc gặp gỡ với Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc. Trong chuyến thăm này, Tim Cook đề cao cách Apple và Trung Quốc đã cùng nhau phát triển trong một “mối quan hệ cộng sinh”.

Cho đến nay, Apple vẫn giữ được vị thế quan trọng ở Trung Quốc và tránh được số phận của những công ty công nghệ “đồng hương” như Google, Meta, Twitter và Micron – những cái tên đã bị hạn chế hoặc cấm hoàn toàn tại thị trường tỷ dân này.

Ông Tim Cook vẫn luôn được ca ngợi là “kiến trúc sư tài ba” vẽ đường cho cuộc “di dời” dây chuyền sản xuất Apple sang Trung Quốc. Nhiều năm đầu tư, tiếp thị với chính sách ngoại giao doanh nghiệp thận trọng cùng với sự lãnh đạo của Tim Cook đã giúp Apple trở thành công ty có lợi nhuận cao nhất Trung Quốc.

Theo kết quả báo cáo của S&P Global Market Intelligence, lợi nhuận hoạt động của Apple tại thị trường Trung Quốc, bao gồm Hồng Kông, Ma Cao, Đài Loan và Trung Quốc đại lục, đạt 31,2 tỷ USD trong 12 tháng (kết thúc vào tháng 9/2022), vượt mặt Tencent (15,2 tỷ USD) và Alibaba (13,5 tỷ USD) trong cùng kỳ.

Ông Paul Triolo, đối tác liên kết của nhóm cố vấn Albright Stonebridge, cho biết Apple “đã đầu tư rất nhiều vào mối quan hệ với cả trung ương và chính quyền thành phố, đặc biệt là ở Trịnh Châu”, nơi họ đã hợp tác với Foxconn và tạo ra hàng trăm nghìn việc làm cho người dân nơi đây. Ông cũng nói thêm rằng Apple đã tuân thủ các quy định của địa phương một cách “rất cẩn thận”, gỡ bỏ các ứng dụng nhạy cảm về mặt chính trị.

Cuộc vui nào rồi cũng đến lúc tàn?

Trớ trêu thay, sự tăng trưởng mạnh mẽ của Apple tại thị trường Trung Quốc lại khiến công ty này trở thành mục tiêu bị ngắm đến trong cuộc chiến kinh tế Mỹ - Trung.

Gã khổng lồ công nghệ phải đối mặt với nhiều áp lực cạnh tranh mới tại Trung Quốc – nơi vừa là trung tâm sản xuất lớn nhất thế giới, vừa là thị trường quốc tế lớn nhất của hãng, chiếm gần 20% doanh thu của Apple trong quý II/2023.

Ngay sau khi có thông tin nhiều cơ quan chính phủ của Trung Quốc đặt lệnh cấm sử dụng các sản phẩm của Apple, một đợt bán tháo cổ phiếu đã làm giảm gần 200 tỷ USD vốn hóa thị trường của Apple trong tháng 9.

Theo Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, có khoảng 56,3 triệu công dân được các đơn vị nhà nước tuyển dụng vào năm 2021. Lương trung bình của những người làm tại các đơn vị nhà nước cao hơn khoảng 8% so với mức lương tại thành thị. Chính vì thế, đây là những khách hàng hấp dẫn và tiềm năng với Apple, hãng công nghệ chuyên về các thiết bị cao cấp. Nếu đánh mất đi phân khúc khách hàng này, chắc chắn doanh thu của Apple sẽ giảm sút đáng kể.

Vào ngày 13/9, Bộ Ngoại giao Trung Quốc khẳng định không cấm quan chức sử dụng iPhone, nhưng cũng đang theo dõi các báo cáo về vấn đề an ninh của thiết bị này. Đồng thời, phía Trung Quốc cũng yêu cầu các nhà sản xuất điện thoại thông minh tuân thủ pháp luật.

Đáp trả lại phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng cho biết phía Mỹ đang “quan sát tình hình với sự lo lắng”. Đi cùng với đó, Mỹ cho rằng hành động theo dõi các vấn đề an ninh của iPhone cho thấy Trung Quốc đang từng bước thực hiện biện pháp trả đũa khi căng thẳng giữa hai siêu cường tăng mạnh. Còn phía Apple lại từ chối đưa ra bình luận về vấn đề này.

Không chỉ chịu sức ép từ căng thẳng Mỹ - Trung, Apple còn đang phải đương đầu với thách thức mang tên Huawei Technologies. Gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc vừa qua đã ra mắt mẫu điện thoại thông minh Mate 60 Pro mới với tốc độ tương đương 5G bất chấp lệnh cấm xuất khẩu chip tiên tiến của Mỹ.  

Khi các chuyên gia tiết lộ Mate 60 Pro sử dụng chip tiên tiến của Trung Quốc, sản phẩm này ngay lập tức đánh trúng tâm lý yêu nước của khách hàng nội địa. Mate 60 Pro đã bán hết ngay lập tức và nhận được số đơn đặt trước vô cùng ấn tượng.

Đáng chú ý, Mate 60 Pro đã có màn chào sân thành công ngay trước thời điểm Apple ra mắt dòng sản phẩm iPhone 15. Cú sốc này đã khiến giá cổ phiếu Apple giảm gần 7% trong vòng 2 ngày sau khi Mate 60 Pro ra mắt, khiến công ty thiệt hại khoảng 194 tỷ USD giá trị thị trường.

Đáng lo ngại hơn, Mate 60 Pro lại đang nhắm đến phân khúc điện thoại thông minh cao cấp tại Trung Quốc – phân khúc đang ăn nên làm ra của Apple. Các lệnh trừng phạt của Mỹ trước đây đã phần nào làm “tê liệt” Huawei và giúp Apple “một mình một cõi” trong phân khúc này.

Thế nhưng giờ đây, khi Mate 60 Pro sử dụng chip của Trung Quốc nhưng vẫn có nhiều tính năng vượt trội, Apple nên cảm thấy bị đe dọa. Các chuyên gia cho biết Bắc Kinh có thể lấy Huawei làm lựa chọn thay thế cho Apple.

Sau buổi ra mắt không mấy ấn tượng của iPhone 15, cổ phiếu của Apple vẫn tiếp tục giảm. Mặc dù các chuyên gia cho hay sự sụt giảm của cổ phiếu Apple phần lớn là do nền kinh tế Trung Quốc đang khủng hoảng trong thời gian gần đây. Tuy vậy, vẫn có thể có một kịch bản xấu dành cho Apple.

Ông Gene Munster, đối tác quản lý tại Deepwater Asset Management, cho biết “trường hợp xấu nhất” là lệnh cấm của chính phủ Trung Quốc sẽ làm giảm 2% doanh số bán iPhone toàn cầu và 1% tổng doanh thu của Apple vào năm 2024.

Trung Quốc – Apple vẫn sẽ còn “nặng tình”

Thế nhưng nhiều chuyên gia vẫn có cái nhìn tích cực về tương lai của Apple tại Trung Quốc. Ông Paul Triolo cho biết Bắc Kinh sẽ không, hoặc nếu có thì rất miễn cưỡng, thực hiện các hành động làm suy yếu vị thế của Apple tại Trung Quốc bởi nó có thể tác động “rất tiêu cực đến môi trường kinh doanh trong nước”.

Việc Trung Quốc không có bất kỳ chỉ thị công khai nào chống lại Apple cũng trái ngược với lập trường rõ ràng của nước này khi cấm nhà sản xuất chip nhớ Micron của Mỹ tham gia vào cơ sở hạ tầng quan trọng vào tháng 5 vì “rủi ro an ninh mạng nghiêm trọng”.

Ông Paul Triolo khẳng định, Trung Quốc – Apple là mối quan hệ “đôi bên cùng có lợi”. Apple có 14.000 nhân viên trực tiếp tại Trung Quốc, nhưng các chuyên gia ước tính hãng này đã tạo ra hơn 1,5 triệu việc làm tại đây. Trái lại, doanh số bán hàng của Apple tại phân khúc Trung Quốc Đại lục cũng tạo ra tỷ suất lợi nhuận hoạt động trước thuế cao hơn 12 điểm phần trăm so với tổng lợi nhuận của hãng trong năm tài chính gần đây nhất.

Về phần Huawei, mặc dù có nhiều tiềm năng trở thành “kẻ thế chỗ” Apple nhưng ngay cả Mate Pro cao cấp nhất của họ vẫn thua iPhone về mặt kỹ thuật. “Huawei đã đi sau Apple cả một thế hệ. Chính vì thế, hãng công nghệ Trung Quốc sẽ phải chơi trò đuổi bắt với Apple trong một thời gian dài”, ông Ivan Lam, nhà phân tích tại Counterpoint Research ở Hồng Kông cho hay.

Apple đã trở thành “con tốt” trên bàn cờ cạnh tranh Mỹ - Trung và nếu không khéo léo, hoạt động kinh doanh của gã khổng lồ công nghệ này sẽ phải chịu những tổn thất nặng nề.

Theo các chuyên gia, để có thể thực sự né được làn đạn giữa Mỹ và Trung Quốc, Apple và Tim Cook phải có “hành động cân bằng tế nhị” nhằm đa dạng hóa hoạt động sản xuất bên ngoài Trung Quốc trong khi vẫn duy trì mối quan hệ chặt chẽ với Bắc Kinh, một cựu giám đốc điều hành của Foxconn nói.