'Sụt giảm xuất khẩu của Việt Nam có thể đã chạm đáy'

Ngày 18/9, Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam đã công bố báo cáo điểm lại những diễn biến kinh tế tháng 8/2023. Theo đó, tình hình kinh tế vĩ mô trong nước tháng vừa qua ghi nhận nhiều diễn biến trái chiều. 

Cụ thể, chỉ số sản xuất công nghiệp trong tháng 8 tăng nhẹ 2,6% so với cùng kỳ năm ngoái, nhờ hoạt động sản xuất công nghiệp cho tiêu dùng nội địa (thực phẩm, đồ uống và xăng dầu) tiếp tục được mở rộng, phản ánh sự vững vàng của cầu nội địa.

Bên cạnh đó, hoạt động xuất khẩu hàng tháng cũng tăng nhẹ trong thời gian từ tháng 5 đến tháng 8/2023, mặc dù một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực tiếp tục giảm trong tháng 8.

Chỉ số đo lường tình trạng hoạt động kinh tế của ngành sản xuất (PMI) của Việt Nam đã tăng lên 50,5 vào tháng 8 sau 5 tháng liên tiếp nằm trong vùng suy giảm (tháng 3 – /2023), cho thấy sự cải thiện nhẹ trong điều kiện kinh doanh.

Doanh số bán lẻ tháng 8 tăng 7,6% so với cùng kỳ năm ngoái, đồng thời tăng 2,5% so với tháng 7, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức trước đại dịch Covid-19 (11-12%). Doanh số hàng hóa có sự cải thiện nhẹ, nhưng mức tăng của tháng 8 cũng được thúc đẩy bởi doanh thu dịch vụ và du lịch, với 1,2 triệu lượt khách quốc tế ghé năm Việt Nam trong tháng.

Về hoạt động xuất nhập khẩu, các chỉ số kinh tế cho thấy hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa tiếp tục giảm lần lượt 7,3% và 8,1% vào tháng 8 so với cùng kỳ năm ngoái. Xuất khẩu giảm là do xuất khẩu các sản phẩm sản xuất chính giảm, bao gồm điện thoại thông minh (-14,6%), máy móc (-17,9%), dệt may (-17,8%) và giày dép (-19,3%). Việc xuất khẩu giảm trực tiếp ảnh hưởng tới việc nhập khẩu các nguyên liệu đầu vào, dẫn tới hoạt động nhập khẩu hàng dệt may, thiết bị điện, máy móc cũng giảm.

Tuy nhiên, hoạt động xuất - nhập khẩu hàng tháng đã được cải thiện liên tục kể từ tháng 5, cho thấy sự sụt giảm trong hoạt động xuất khẩu đã có thể đã chạm đáy. 

Một điểm đáng chú ý khác là chỉ số lạm phát chung, tính theo chỉ số CPI, trong tháng 8/2023 đã tăng lên 3% từ mức 2,1% ghi nhận trong tháng 7, đảo ngược xu hướng giảm trong 6 tháng liên tiếp vừa qua. Lương thực, thực phẩm cũng như nhà ở và vật liệu xây dựng là những tác nhân chính gây ra lạm phát CPI.

Trái lại, lạm phát cơ bản, không bao gồm thực phẩm, năng lượng và các mặt hàng được kiểm soát giá (dịch vụ giáo dục và y tế), giảm nhẹ từ mức 4,1% trong tháng 7 xuống 4% trong tháng 8.

Tăng trưởng tín dụng đã tăng từ mức 9% hồi tháng 7 lên 9,4% vào tháng 8, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức đã ghi nhận trong giai đoạn trước đại dịch và vẫn dưới mức trần tín dụng định hướng hàng năm do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đặt ra cho năm 2023 (14%), dù đã trải qua 4 lần cắt giảm lãi suất và thanh khoản thị trường dồi dào. Điều này cho thấy đầu tư khu vực tư nhân tiếp tục yếu, bao gồm cả lĩnh vực bất động sản và niềm tin của nhà đầu tư yếu.

Trong khi đó, nguồn vốn FDI trong tháng 8 vẫn tương đối ổn định, đạt 1,9 tỷ USD vào tháng 8. Dù cam kết FDI giảm 32% so với tháng 7, nhưng cam kết FDI lũy kế 8 tháng đầu năm 2023 lên tới 18,1 tỷ USD, cao hơn 8,2% so với cùng kỳ năm 2022 và giải ngân FDI vẫn ổn định, cho thấy sự quan tâm của các nhà đầu tư nước ngoài đối với các cơ hội kinh doanh tại Việt Nam vẫn được duy trì.

Cân đối ngân sách tháng 8 thâm hụt ở mức khoảng 2,1 tỷ USD, trong khi thâm hụt ngân sách tính đến thời điểm hiện tại ước khoảng 2,3 tỷ USD. Khi nền kinh tế chậm lại, số thu ngân sách trong tháng 8 giảm 23,2% so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi chi tiêu công tiếp tục tăng 22,1% trong tháng 8 so với cùng kỳ do giải ngân đầu tư công tăng.

Tính đến cuối tháng 8, Kho bạc Nhà nước đã phát hành khoảng 230,5 nghìn tỷ đồng trái phiếu Chính phủ, tương đương 57,6% tổng vốn vay dự kiến cho năm 2023. Khoảng 83% lượng trái phiếu phát hành có kỳ hạn dài 10 năm và 15 năm, với lãi suất danh nghĩa lần lượt là 2,36% và 2,59%.

Trong báo cáo mới nhất, Ngân hàng thế giới nhận định hoạt động xuất khẩu có thể đã chạm đáy và tiêu dùng trong nước vẫn ổn định, tăng trưởng tín dụng vẫn tiếp tục chậm, phản ánh đầu tư tư nhân trong nước và niềm tin của nhà đầu tư yếu.

World Bank cũng khuyến cáo việc giá năng lượng thế giới tăng gần đây cần được giám sát chặt chẽ về CPI, đồng thời có thể tạo ra những rào cản với việc nới lỏng chính sách tiền tệ của NHNN.

"Việc tiếp tục duy trì trạng thái thắt chặt các điều kiện tài chính toàn cầu cho thấy cần đảm bảo việc quản lý ngoại hối linh hoạt để ứng phó với các điều kiện bên ngoài. Việc tăng tốc hơn nữa giải ngân đầu tư công có thể hỗ trợ tổng cầu và tăng trưởng kinh tế trong ngắn hạn, đồng thời tập trung vào cơ sở hạ tầng xanh và có khả năng phục hồi ưu tiên, cũng như đầu tư vào nguồn nhân lực sẽ giúp thúc đẩy phát triển kinh tế dài hạn", ngân hàng thế giới khuyến nghị.

Xem thêm >> Báo cáo điểm lại kinh tế Việt Nam, số tháng 8/2023 của World Bank