Thị trường vàng 2025: Biến động chưa từng có và quyết định tái cấu trúc

Năm 2025 ghi nhận một hiệu suất tăng trưởng của vàng thế giới mạnh nhất trong vòng 46 năm qua, kể từ năm 1979. Sự gia tăng này không phải là một hiện tượng ngẫu nhiên mà là kết quả của một "cơn bão hoàn hảo" kết hợp giữa các yếu tố địa chính trị, chính sách tiền tệ và sự thay đổi trong cấu trúc dự trữ của các ngân hàng trung ương toàn cầu.

Một trong những động lực chính thúc đẩy giá vàng trong năm 2025 là sự bất ổn xung quanh giá trị của đồng USD và lộ trình chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Sự kỳ vọng về việc nới lỏng tiền tệ mạnh tay hơn dưới thời chính quyền mới, đặc biệt khi các vị trí chủ chốt trong Fed có thể thay đổi theo hướng ủng hộ quan điểm nới lỏng, đã tạo ra một môi trường thuận lợi cho các tài sản không mang lãi suất như vàng.

Sự lo ngại về việc đồng USD bị mất giá do nợ công của Mỹ tăng cao cũng là một yếu tố quan trọng. Các nhà đầu tư bắt đầu tìm kiếm những tài sản có giá trị nội tại bền vững, không phụ thuộc vào chính sách của bất kỳ quốc gia đơn lẻ nào. Vàng, với tư cách là một loại tiền tệ toàn cầu "phi chính phủ", đã thực hiện xuất sắc vai trò này trong suốt năm 2025.

Căng thẳng địa chính trị leo thang tại nhiều khu vực cũng đã góp sức duy trì một "mức nền" cao cho giá vàng trong suốt năm. Ngoài ra, một yếu tố then chốt khác tạo ra lực cầu bền vững cho vàng là làn sóng gom vàng từ các ngân hàng trung ương lớn, đặc biệt là Trung Quốc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và các quốc gia mới nổi. Trong đó, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc đã ghi nhận 11 tháng liên tiếp tăng dự trữ, hiện nắm giữ hơn 2.300 tấn vàng.

Thị trường vàng trong nước vốn có mối liên hệ mật thiết và chịu tác động từ thị trường vàng quốc tế. Cùng với đà tăng của giá vàng thế giới, thị trường trong nước năm 2025 cũng đã chứng kiến những đợt sóng giá chưa từng có.

Trong những phiên giao dịch đầu năm, giá vàng miếng SJC dao động quanh ngưỡng 82,2 - 84,2 triệu đồng/lượng chiều mua vào – bán ra. Tuy nhiên, rất nhanh sau đó, giá vàng SJC đã có những cú bứt phá ngoạn mục.

Quý II năm 2025 được coi là giai đoạn "đổi vận" của thị trường vàng khi giá bắt đầu leo dốc không ngừng nghỉ. Ngày 1/4/2025, thị trường chứng kiến một cú sốc lớn khi vàng miếng SJC chính thức vượt mốc 100 triệu đồng/lượng, mức giá mà trước đó giới phân tích cho rằng phải mất nhiều thời gian mới có thể đạt được.

Tính đến ngày 19/12/2025, giá vàng miếng SJC đạt mức 154,2 - 156,2 triệu đồng/lượng, tương đương mức tăng trưởng khoảng 88% so với đầu năm. Đỉnh cao lịch sử của vàng SJC được ghi nhận vào tháng 12/2025 khi giá bán ra vững vàng trên mốc 156,4 triệu đồng/lượng – mốc cao nhất từ trước đến nay.

Một trong những diễn biến đáng chú ý khác của năm 2025 là sự thay đổi vị thế của vàng nhẫn trơn 9999. Trong quá khứ, vàng nhẫn thường có giá thấp hơn đáng kể so với vàng miếng SJC do yếu tố thương hiệu quốc gia và tính thanh khoản.

Tuy nhiên, năm 2025 ghi nhận sự trỗi dậy mạnh mẽ của mặt hàng này, khi ranh giới về giá giữa vàng miếng và vàng nhẫn gần như bị “xóa nhòa” tại nhiều thời điểm. Có những giai đoạn, giá vàng nhẫn còn vượt cả giá vàng miếng SJC do tâm lý người dân chuyển sang mua vàng nhẫn khi nguồn cung vàng miếng bị thắt chặt và các quy định về giao dịch vàng miếng trở nên nghiêm ngặt hơn.

Kể từ đầu năm, giá vàng nhẫn liên tục bám đuổi rất sát với giá vàng miếng SJC, thậm chí có nhiều phiên được niêm yết cao hơn. Cá biệt, trong tháng 10/2025, giá vàng nhẫn lần đầu tiên chinh phục mốc 160,5 triệu đồng/lượng ở chiều bán ra tại một số đơn vị như Bảo Tín Minh Châu, bỏ xa giá vàng miếng SJC.

Song, việc giá vàng tăng phi mã cũng đã đặt ra nhiều thách thức đối với các nhà điều hành chính sách. Chênh lệch giữa giá vàng miếng SJC trong nước và thế giới từng đạt mức kỷ lục hơn 21 triệu đồng/lượng.

Cùng với đó, cùng với tâm lý kỳ vọng và các yếu tố tâm lý từ phía nhà đầu tư cá nhân, nhu cầu vàng trong nước thường xuyên vượt quá mức cầu. Tình trạng khan hiếm nguồn cung đã dẫn đến hiện tượng giá chênh lệch trên thị trường tự do cao hơn niêm yết từ 10 - 15 triệu đồng/lượng tại một số thời điểm. Trong khi đó, ở kênh chính thống, nhiều doanh nghiệp vàng lớn thậm chí phải áp dụng hình thức "giấy hẹn", thu tiền trước và giao vàng sau từ 1 đến 3 tháng do không có sẵn lượng vàng vật chất để đáp ứng nhu cầu của khách hàng.

Những biến động trên đã đặt vàng trở thành trọng tâm của các cuộc thảo luận chính sách vĩ mô, đòi hỏi sự điều tiết khéo léo từ phía Ngân hàng Nhà nước để cân bằng giữa nhu cầu của người dân và sự ổn định của hệ thống tài chính.

Trong bối cảnh đó, năm 2025 đánh dấu sự thay đổi căn bản nhất trong tư duy quản lý thị trường vàng của Chính phủ Việt Nam sau 13 năm. Việc ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP ngày 26/08/2025 để sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012/NĐ-CP chính là "kim chỉ nam" cho tiến trình hiện đại hóa và minh bạch hóa thị trường vàng.

Nội dung cốt lõi và mang tính cách mạng nhất của Nghị định 232 chính là việc xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng và độc quyền xuất - nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng. Đồng thời, mở ra khuôn khổ pháp lý cho các doanh nghiệp và ngân hàng thương mại đủ điều kiện tham gia vào chuỗi giá trị sản xuất vàng miếng.

Sự thay đổi này chuyển vai trò của Nhà nước từ một chủ thể cung ứng duy nhất sang vai trò điều tiết chiến lược và quản lý theo chuỗi giá trị. Theo giới phân tích, điều này không chỉ thúc đẩy hình thành một thị trường cạnh tranh hơn mà còn giúp Nhà nước kiểm soát rủi ro hệ thống tốt hơn, hỗ trợ phối hợp hiệu quả giữa chính sách tiền tệ và chính sách ngoại hối.

Một quy định khác tác động trực tiếp đến thói quen của người dân là việc bắt buộc thanh toán qua tài khoản đối với các giao dịch vàng có giá trị từ 20 triệu đồng trong ngày trở lên. Các phương thức thanh toán như thẻ tín dụng, ví điện tử hay voucher đều bị tuyên bố là không phù hợp quy định đối với các giao dịch vàng miếng giá trị cao nhằm tăng tính minh bạch và tránh các hành vi lách luật.

Một cột mốc quan trọng khác cần lưu ý là việc Quốc hội thông qua quy định áp thuế Thu nhập cá nhân mức 0,1% trên giá bán đối với các giao dịch chuyển nhượng vàng miếng. Mặc dù quy định này dự kiến áp dụng từ 01/07/2026, nhưng sự xuất hiện của nó trong các cuộc thảo luận chính sách năm 2025 cũng đã tác động không nhỏ đến tâm lý của các nhà đầu tư.

Một cột mốc quan trọng vào cuối năm 2025 là sự chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ về việc nghiên cứu và thành lập Sàn giao dịch vàng quốc gia. Thủ tướng đã yêu cầu NHNN báo cáo đề xuất cụ thể trước ngày 20/12/2025.

Theo giới phân tích, việc thành lập sàn vàng được kỳ vọng sẽ thay đổi tận gốc vấn đề cung - cầu, giúp đưa vàng từ trạng thái "tích trữ trong dân" vào lưu thông như một nguồn vốn cho nền kinh tế, đồng thời giúp minh bạch hóa các giao dịch.

Cùng với những thay đổi trong chính sách điều hành, xuyên suốt năm 2025, Ngân hàng Nhà nước cũng đã kết hợp với các bên liên quan tiến hành thanh kiểm tra trên diện rộng nhằm minh bạch hóa thị trường. Hàng loạt sai phạm của các đơn vị kinh doanh vàng được đưa ra ánh sáng đã phần nào ổn định tâm lý và niềm tin của người tiêu dùng trong nước.

Có thể nói rằng năm 2025 là một cột mốc cho sự chuyển mình mạnh mẽ của thị trường vàng trong nước, từ những kỷ lục giá không tưởng đến những quyết sách pháp lý mang tính lịch sử như Nghị định 232.

Dù vẫn còn đó những thách thức về nguồn cung, những khó khăn trong việc thay đổi thói quen dùng tiền mặt của người dân hay những rủi ro từ sự biến động của kinh tế thế giới nhưng với một khung pháp lý vững chắc hơn, thị trường vàng được kỳ vọng sẽ vận hành ổn định và đóng góp tích cực hơn vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế quốc gia.