Thị trường xe máy điện: Hàng nội địa giữa vòng vây xe Trung Quốc giá rẻ

Bức tranh đa sắc của thị trường xe máy điện Việt Nam

Thị trường xe máy tại Việt Nam đang chứng kiến một cuộc chuyển mình mạnh mẽ. Xe máy điện dần định hình lại thị trường khi người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến giải pháp di chuyển thân thiện với môi trường và chi phí vận hành thấp. Cùng với đó, các thông tin về đăng kiểm khí thải và hạn chế xe 2 bánh chạy động cơ đốt trong ở những thành phố lớn được đưa ra khiến người dân có xu hướng chuyển sang xe điện.

Theo thống kê, thị phần xe máy điện tại Việt Nam đã tăng từ 5,4% năm 2019 lên 10% năm 2021 và tiếp tục tăng lên khoảng 12% trong năm 2022.

Thị trường xe máy điện tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn sôi động với sự tham gia của hàng chục thương hiệu và nhiều phân khúc giá khác nhau.

Xe máy điện hiện được chia thành 3 nhóm giá cơ bản gồm phân khúc phổ thông (dưới 20 triệu đồng), chủ yếu là các mẫu xe nhỏ gọn, vận tốc tối đa 40-50 km/h. Phân khúc tầm trung (20-35 triệu đồng), khả năng chạy 70-100 km cho một lần sạc. Phân khúc cao cấp (trên 40 triệu đồng), thường là các mẫu có thiết kế hiện đại, pin bền, vận hành mạnh mẽ, tốc độ tối đa 70-90 km/h.

Thị trường xe máy điện được đánh giá là “mảnh đất màu mỡ” cho cả doanh nghiệp nội địa lẫn các “ông lớn” ngoại nhập.

Hiện có trên dưới 10 thương hiệu xe máy điện đang phân phối chính thức. Nổi bật là VinFast, Yadea, Pega, Dat Bike, Detech, Honda, Anbico, Osaka, DK Bike... Ngoài ra, nhiều thương hiệu nhỏ lẻ, xe nhập khẩu từ Trung Quốc cũng len lỏi vào thị trường qua các cửa hàng bán lẻ.

Về mặt thị phần, theo báo cáo của Kirin Capital, VinFast hiện chiếm khoảng 32% thị phần xe máy điện.

VinFast đã bán ra hơn 70.000 xe máy điện mỗi năm trong hai năm 2023 và 2024. Chiến lược điều chỉnh sản phẩm, giá bán và đặc biệt là việc chuyển đổi mô hình từ thuê pin sang bán thẳng đã giúp VinFast dẫn đầu ở thị phần xe máy điện.

Trong khi thương hiệu nội địa lâu đời Pega duy trì tỷ lệ 15-16%, nhờ các dòng xe phổ thông có giá hợp lý.

Yadea (một thương hiệu đến từ Trung Quốc) cũng ghi nhận thị phần 12-13%, nhờ mẫu mã phong phú và mạng lưới đại lý rộng khắp.

Trong khi đó, các hãng xe máy truyền thống như Honda và Yamaha - vốn chiếm thị phần lớn nhất tại Việt Nam - lại có động thái "nhập cuộc" khá thận trọng.

Honda chỉ mới chính thức giới thiệu hai mẫu xe máy điện là ICON e: và CUV e: đến khách hàng Việt vào đầu năm nay.

Còn Yamaha đã ra mắt mẫu xe máy điện Neo's từ cuối năm 2022. Nhưng Yamaha dường như đang "giậm chân tại chỗ" khi danh mục xe điện của hãng này vẫn chỉ có duy nhất mẫu Neo's với giá 49 triệu đồng.

Các thương hiệu khác như Suzuki, SYM hay Piaggio dường như vẫn chưa thực sự "mặn mà" với điện hóa. Song những thay đổi về chính sách của Chính phủ được xem là động lực lớn thúc đẩy các hãng xe máy truyền thống phải có động thái điện hóa rõ ràng.

Ngoài các ông lớn, thị trường xe máy điện Việt Nam còn có sự góp mặt của nhiều thương hiệu và start-up nổi bật với những hướng đi riêng.

Dat Bike, một start-up Việt Nam dù thành lập chưa đầy 5 năm nhưng đã đạt 2-3% thị phần với mẫu Weaver 200 nổi bật về quãng đường di chuyển dài. Dat Bike có kế hoạch mở thêm 50 cửa hàng mới trong năm 2025.

Selex Motors, một công ty công nghệ Việt Nam, nổi bật với hệ sinh thái xe máy điện tối ưu cho giao vận, bao gồm xe (như Selex Camel, Camel 2), pin và trạm đổi pin, giúp tiết kiệm chi phí nhiên liệu và bảo trì đáng kể cho các đơn vị vận chuyển.

Theo các chuyên gia, dư địa thị trường xe điện ở Việt Nam còn rất lớn. Với các chính sách khuyến khích sản xuất, tiêu dùng xe điện ngày càng rõ ràng, với sự gia nhập của nhiều “ông lớn” quốc tế, các hãng xe máy truyền thống đẩy mạnh hơn nữa chiến lược điện hóa của mình thì cuộc cạnh tranh giành thị phần xe máy điện tại Việt Nam chắc chắn sẽ ngày càng khốc liệt.

Tiềm năng và thách thức

Việt Nam hiện là thị trường xe điện hai bánh lớn nhất Đông Nam Á. Thị phần xe điện ở Việt Nam chỉ sau Trung Quốc về quy mô.

Theo báo cáo của công ty nghiên cứu thị trường B&Company (Nhật Bản), Việt Nam hiện là một trong những thị trường xe máy điện tiềm năng nhất thế giới. Trong những năm gần đây, tăng trưởng doanh số xe máy điện vượt xa mức trung bình khu vực, nhờ sự đồng thuận từ chính sách khuyến khích của Chính phủ, nhận thức ngày càng cao của người tiêu dùng về bảo vệ môi trường và sự đầu tư mạnh mẽ từ các doanh nghiệp trong nước.

Motorcycles Data dự báo, với quy mô thị trường lớn cùng xu hướng chuyển đổi của người dân, thị trường xe máy Việt Nam đặc biệt là phân khúc xe máy điện sẽ tiếp tục tăng trưởng trong thời gian tới.

Xe máy điện hiện nay phát triển đa dạng về mẫu mã, chất lượng cải tiến và có mức giá khởi điểm thấp hơn một số dòng xe máy phổ thông sử dụng động cơ đốt trong. Bên cạnh việc mua đứt pin truyền thống, các hình thức như thuê pin (VinFast, Honda) và đổi pin nhanh (Selex Motors) đang được triển khai cũng giúp người tiêu dùng dễ tiếp cận hơn với xe điện.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, thị trường xe máy điện Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức lớn.

Trong đó, giá pin vẫn là một rào cản đáng kể, khiến giá thành xe điện cao hơn so với xe xăng trong cùng phân khúc. Chi phí thay pin hoặc thuê pin định kỳ cũng là một yếu tố mà người tiêu dùng phải cân nhắc. Nhiều người dùng phản ánh pin xe điện xuống cấp nhanh sau 2-3 năm, chi phí thay pin không hề rẻ (từ 5-15 triệu đồng).

Hơn nữa, hạ tầng trạm sạc còn hạn chế. Việc tìm kiếm điểm sạc/đổi pin, đặc biệt ở các khu vực nông thôn hoặc xa trung tâm, vẫn còn khó khăn. Thời gian sạc đầy pin vẫn là một hạn chế so với việc đổ xăng nhanh chóng.

Thêm nữa, tâm lý e ngại về phạm vi di chuyển của xe điện và độ bền của pin khiến nhiều người tiêu dùng chưa sẵn sàng chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện.

Nhiều người tiêu dùng Việt Nam đã quen thuộc và có thói quen sử dụng xe máy xăng trong một thời gian dài. Việc thay đổi sang xe điện đòi hỏi sự thích nghi.

Dù có chính sách thúc đẩy nhưng các quy định về tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn pin và kiểm định xe điện cần được hoàn thiện và đồng bộ hơn để đảm bảo chất lượng và an toàn cho người sử dụng. Vấn đề tái chế pin thải cũng là một thách thức môi trường cần được giải quyết trong dài hạn.

Để xe điện có thể cạnh tranh hiệu quả với xe xăng, các nhà sản xuất cần cải tiến công nghệ pin, mở rộng mạng lưới trạm sạc và thay đổi nhận thức của người tiêu dùng về những lợi ích của xe điện.