Tới 2030, Việt Nam tiêu thụ khoảng 7 triệu xe điện

Việt Nam đã đặt ra mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Quyết định số 876/QĐ-TTg ngày 22/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ cũng đặt mục tiêu đến năm 2050, 100% phương tiện giao thông đường bộ tại Việt Nam sử dụng điện hoặc năng lượng xanh.

Trong báo cáo mới đây, Ngân hàng thế giới (World Bank- WB) cho biết, năng lượng là nguồn phát thải khí nhà kính lớn nhất, trong đó giao thông là lĩnh vực chính làm gia tăng mức đóng góp này. Nếu không khử carbon, tỷ lệ đóng góp trong lĩnh vực này sẽ còn tiếp tục tăng mạnh do tỷ lệ sử dụng xe hơi đang gia tăng nhanh chóng.

Theo thống kê, năm 2021, lĩnh vực giao thông vận tải xả ra 32,9 triệu tấn khí thải MtCO2eq, tương đương 7,2% tổng lượng khí thải nhà kính trên toàn bộ nền kinh tế của Việt Nam, phần lớn trong đó là do giao thông đường bộ, trong đó phân khúc phương tiện đường bộ xả thải nhiều nhất là xe tải chở hàng.

Mặc dù sở hữu xe hơi vẫn là điều xa xỉ đối với hầu hết người Việt Nam ngày nay, nhưng theo chuyên gia WB, sự phát triển của tầng lớp cấp trung lưu đã và đang làm tăng doanh số bán xe hơi với tốc độ tăng 15% mỗi năm kể từ năm 2010, thuộc dạng cao nhất trong khu vực. Nếu lĩnh vực này không được khử carbon, khí thải từ giao thông dự kiến sẽ tăng mạnh, lên đến 334 MtCO2eq vào năm 2050 theo Kịch bản phát triển thông thường (BAU).

WB khẳng định chuyển đổi sang xe điện có thể đem lại nhiều lợi ích kinh tế. Trong đó, bao gồm việc tiết kiệm tiền nhập nhiên liệu và tạo việc làm trong các ngành nghề liên quan, đồng thời cải thiện an ninh năng lượng của Việt Nam cũng như khả năng chống chịu các cú sốc bên ngoài. Bên cạnh bảo tồn môi trường, chuyển đổi sang xe điện cũng sẽ giúp giảm tiêu thụ xăng và dầu diesel - phần lớn phải nhập khẩu vào Việt Nam.

"Riêng trong phân khúc xe hai bánh, mức độ thâm nhập của xe điện như hiện nay đã bớt được khoảng 390 triệu lít xăng trong năm 2022. Đến năm 2050, nếu tính tương đương số thùng dầu thô, dự kiến con số bớt được cộng dồn sẽ lên đến 4.502 hoặc 6.224 thùng dầu thô lần lượt theo các kịch bản SPS và ADS. Với giá dầu thô quốc tế quốc tế hiện nay ở mức 80 USD/thùng, con số chi tiêu cộng dồn tiết kiệm được sẽ là 360 tỷ USD theo kịch bản SPS và 498 tỷ USD theo kịch bản ADS, qua đó sẽ nâng cao khả năng chống chịu về kinh tế", WB nêu.

Bên cạnh đó, các chuyên gia WB cũng đánh giá tạo việc làm cũng là lợi ích tiềm năng to lớn khi chuyển đổi sang sử dụng xe điện. Việc làm mới được tạo ra trong các lĩnh vực chế biến, chế tạo cộng dồn đến năm 2050 có thể lên đến 6,5 triệu trong toàn bộ chuỗi giá trị xe điện, nhất là trong hạ tầng sạc xe điện (EVCI). Diễn biến tại thị trường xe điện trong nước dự kiến sẽ dẫn đến tăng trưởng đáng kể trong toàn bộ chuỗi giá trị xe điện, bao gồm sản xuất xe và pin cũng như hạ tầng sạc.

Nhu cầu dự kiến tiếp theo sẽ là bảo trì và tái chế xe điện, mở ra thị trường lao động cho các vị trí việc làm mới. Riêng theo kịch bản SPS, chuỗi giá trị xe điện sẽ tạo ra 1,8 triệu việc làm đến năm 2050, trong đó 61% dự kiến được tạo ra trong lĩnh vực hạ tầng sạc xe điện.

Ngoài ra, việc chuyển sang dùng xe điện cũng được nhận định sẽ đem lại những cơ hội phát triển kinh tế lớn trên toàn bộ chuỗi giá trị. Để đạt chỉ tiêu sử dụng xe điện (EV) được Chính phủ đặt ra, WB ước tính doanh số bán ở Việt Nam cần tăng từ 500.000 xe trong năm 2022 lên khoảng 1,5 triệu xe vào năm 2030 và 7,3 triệu xe vào năm 2050.

"Tổng cộng nhu cầu thị trường xe điện lên đến trên 7 triệu trong giai đoạn 2024 - 2030 và 71 triệu trong giai đoạn 2031-2050. Toàn bộ chuỗi giá trị xe điện, từ sản xuất và bảo trì xe và pin đến hạ tầng sạc và tái chế, sẽ tăng trưởng, nếu được quan tâm xử lý theo cách nhất quán và kịp thời. Tăng trưởng trong toàn bộ chuỗi giá trị như vậy sẽ tạo ra cơ hội việc làm ở tất cả các lĩnh vực liên quan", WB nhấn mạnh.