Về xứ Thanh 'Ngược xuôi sông Mã'

Tuyến du lịch đường thủy đầu tiên

Nhắc đến xứ Thanh là nhắc đến dòng sông Mã hào hùng, là nơi khởi phát của những huyền thoại và lịch sử của mảnh đất Thanh Hóa. Dù không hiền hòa, thơ mộng như sông Hương; không náo nhiệt, tráng lệ như sông Hàn, sông Mã giữ riêng một nét đẹp hùng vĩ và sâu lắng.

Sông Mã là hệ thống sông lớn thứ hai ở miền Bắc (sau sông Hồng) và lớn thứ tư ở Việt Nam (sau sông Mê Kông, sông Hồng và sông Đồng Nai). Sông Mã bắt nguồn từ dãy núi Bon Kho thuộc huyện Tuần Giáo (tỉnh Điện Biên), chảy theo hướng Tây Bắc - Đông Nam qua nhiều huyện thuộc Sơn La, Hủa Phăn (Lào), Hòa Bình, Thanh Hóa rồi đổ ra biển ở thị xã Sầm Sơn (Thanh Hóa). Sông Mã có tổng chiều dài 512km, trong đó đoạn chảy qua tỉnh Thanh Hoá dài 270km. Sử cũ gọi sông Mã là sông Lỗi Giang; ngoài ra còn có nhiều tên gọi khác như sông Tất Mã, Lễ, Định Minh, Nguyệt Thường, Hội Thường…

Trước kia, dòng sông là kế sinh nhai của người dân sống dọc hai bên bờ bằng các nghề chài lưới, trồng trọt... Hầu hết các vùng đất này do vị trí thuận lợi đã xuất hiện sớm các khu dân cư, các chợ làng nằm sát ven sông Mã (trên bến, dưới thuyền), thời xa xưa là những tụ điểm giao lưu kinh tế, văn hoá chủ yếu ở xứ Thanh như: thị trấn Hồi Xuân (Quan Hóa), chợ Phong Ý (xã Cẩm Phong, Cẩm Thủy), chợ Dương Xá (Đông Sơn), chợ Sét (Yên Định)... Hiện nay, nơi đây đã trở thành điểm đến cho các tuyến du hành sông nước thú vị.

Với những ưu thế vượt trội đó, cũng nhằm khai thác tiềm năng từ con sông lớn lớn thứ tư ở Việt Nam, từ năm 2015, tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức tuyến du lịch bằng đường thủy đầu tiên mang tên “Ngược xuôi sông Mã” với các lịch trình tour khác nhau cho du khách lựa chọn.

Đến đây, du khách không chỉ được tham quan, ngắm cảnh trên dòng sông hào hùng, thơ mộng mà còn được nghe thuyết minh, giới thiệu về nhiều di tích, danh thắng dọc hai bên bờ sông, những dấu ấn lịch sử gắn liền với người dân Thanh Hóa, chiêm bái các điểm di tích, đền chùa có trong lịch trình. Đồng thời, trên tàu du khách còn được nghe những ví điệu hò sông Mã, thưởng thức những món ăn đặc sản xứ Thanh...

Hiện nay, tour du lịch Ngược xuôi sông Mã do Trung tâm phát triển du lịch sông Mã (Hoàng Long Tourism) thuộc Công ty cổ phần Quản lý đường thủy nội địa và xây dựng giao thông Thanh Hóa đầu tư và khai thác. Đại điện Hoàng Long Tourism cho biết hiện đơn vị đang khai thác 3 loại thuyền khác nhau, với sức chứa từ 30 người, 80 người và 100 người.

Một ngày trải nghiệm Ngược xuôi sông Mã

Phương tiện đưa du khách tham quan là tàu. Tàu vừa là nhà hàng, có sân khấu xem văn nghệ, có tàu chia thành các phòng riêng được trang bị tốt. Điểm xuất phát của chuyến đi nằm ở bến tàu Hoàng Long trên sông Mã, nằm ngay dưới chân cầu Hàm Rồng, cách cầu 200m về phía hạ lưu. Sau khi rời bến, du khách sẽ được nghe hướng dẫn viên du lịch phổ biến các quy định về đảm bảo an toàn trong suốt quá trình di chuyển, đồng thời được nghe giới thiệu về cầu Hàm Rồng lịch sử, về sông Mã anh hùng.

Từ trên du thuyền, du khách có thể quan sát được sự mênh mông, hùng vĩ và dài rộng của sông Mã và phong cảnh hai bên bờ. Du khách sẽ được vãn cảnh chùa Sùng Nghiêm, đền nghè Yên Vực, thuộc làng Yên Vực, phường Tào Xuyên, thành phố Thanh Hóa; hay Phủ Vàng nơi thờ Mẫu Liễu Hạnh ở núi Chùa, làng Vàng, xã Hoằng Xuân, huyện Hoằng Hóa.

Tiếp đó, thuyền sẽ chạy qua ngã ba Đầu nơi sông Chu và sông Mã hợp lưu, tiến gần đến ngã ba Bông. Đến đây, du khách sẽ rời thuyền, lên bờ để dâng hương đền Cô Bơ, còn gọi là Mẫu Thoải Phủ, trong tục thờ mẫu Tam Phủ của Việt Nam. Năm 1996, ngôi đền được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia. Đền Cô Bơ Bông nằm tại xã Hàn Sơn, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa, gần ngã ba Bông bến Đò Lèn. Đền Cô Bơ Bông nổi tiếng với danh xưng “trên bến dưới thuyền” và là nơi tập trung sinh sống, buôn bán của nhiều người dân. Ngoài ra, nơi này cùng với đền Cô Tám đồi Chè cách đó không xa cũng là điểm tâm linh thu hút du khách tới tham quan và xin lộc trong những dịp lễ tết.

Sau khi rời đền Cô Bơ, du thuyền bắt đầu xuôi dòng trở về bến Hoàng Long. Khoảng thời gian này du khách sẽ có dịp được thưởng thức những món ăn đậm chất xứ Thanh như tôm sông, cá sông, rau má, cá quả kho tộ, dắt xào xúc bánh đa, nem chua... Khoảng 18h30, thuyền cập bến Hoàng Long và kết thúc chuyến hành trình Ngược xuôi sông Mã.

Chia sẻ với Tạp chí Đầu tư Tài chính, anh Phạm Bá Thuận, hướng dẫn viên du lịch của Hoàng Long Tourism, cho biết đã gắn bó với con sông Mã hơn 4 năm. Cơ duyên đến với nghề này cũng khá tình cờ khi trong chuyến đi thực tập tại đây đã để lại nhiều ấn tượng và sau khi ra trường, anh vào đây học việc và gắn bó luôn từ đó. “Mùa hè là mùa cao điểm du lịch nên lượng khách du lịch đổ dồn về tour rất lớn (từ tháng 3 đến hết tháng 8, 9). Chúng tôi thường kết hợp làm việc với các đơn vị lữ hàng trong và ngoài tỉnh. Vào mùa đông lượng khách rất ít, chủ yếu là các đoàn chùa đi phóng sinh, hành trình hướng thiện, cuối năm đi trả lễ”, anh Thuận cho hay.

Có người lần đầu trải nghiệm du lịch sông Mã, có người đã đi nhiều lần nhưng ai cũng cảm thấy thích thú khi được nghe những làn điệu dân ca xứ Thanh, những câu hò sông Mã trên thuyền… Anh Phạm Xuân Nghị, một du khách đến từ huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hoá, chia sẻ: “Đi du lịch sông Mã ngày cuối cùng của năm 2023 tôi cảm thấy rất vui, phục vụ trên thuyền rất chu đáo. Các điểm di tích được lựa chọn trong tour du thuyền rất nổi bật như thăm Đền Cô Bơ, Phủ Vàng đem lại cho tôi nhiều hiểu biết về giá trị văn hóa lịch sử của địa phương”.

Còn chị Hoàng Thị Lan, du khách đến từ xã Hợp Thành, huyện Triệu Sơn chia sẻ rằng chị rất ấn tượng về những món ngon, đặc sản vùng sông nước nơi đây. “Tôi thích nhất là về món ăn, ấn tượng từ hương vị đến chất lượng. Dù đã đi nhiều nơi nhưng tôi chưa bao giờ được ăn món rau má cuộn với tôm sông nướng chấm mù tạt. Tôi nghĩ ngoài yếu tố du lịch thì ẩm thực, đặc biệt là các món đặc sản xứ Thanh là điều mà du khách như tôi thích nhất khi đến Thanh Hoá”.

Trải qua hàng nghìn năm, sông Mã vẫn giữ được cho mình một nét đẹp rất riêng, vừa mạnh mẽ vừa sâu lắng. Với hơn 4 giờ du ngoạn trên sông Mã, cùng những hoạt động trải nghiệm thú vị, chắc rằng tour du lịch Ngược xuôi sông Mã hứa hẹn mang lại cho du khách những trải nghiệm thú vị khi đến với xứ Thanh.