Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) vừa có thông báo về việc chào bán cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược của Tổng công ty Phát điện 3 (Genco 3), theo đó, EVN chính thức chào bán hơn 749 triệu cổ phần của Genco 3, tương đương 36% vốn điều lệ tổng công ty.
Về tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư chiến lược, đơn vị tham gia phải có năng lực tài chính và có kết quả kinh doanh 3 năm gần nhất có lãi, không có lỗ lũy kế; cam kết duy trì, phát triển ngành kinh doanh điện và thương hiệu ít nhất 3 năm; không chuyển nhượng cổ phần được mua trong thời hạn 5 năm…
Thêm vào đó, EVN cũng ưu tiên nhà đầu tư là các tổ chức hoặc liên danh có kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực năng lượng hoặc kỹ thuật công nghệ liên quan đến sản xuất kinh doanh điện năng (quản lý, vận hành nhà máy điện, cung cấp than, cung cấp nhiên liệu LNG, bảo trì, bảo dưỡng, EPC, OEM…) hoặc nhà đầu tư có năng lực thu xếp tài chính, có khả năng hỗ trợ Genco 3 thu xếp vốn đầu tư các dự án điện trong tương lai.
Genco 3 là đơn vị phát điện lớn nhất cả nước với công suất lắp đặt năm 2016 lên đến 6.304 MW, tương đương 16% tổng công suất phát điện toàn hệ thống. Đây là nguyên do khiến tổng tài sản của Genco 3 rất lớn, lên đến gần 83.000 tỷ đồng tính đến hết ngày 30/9/2017.
Điều đáng lưu tâm là phần lớn tài sản của Genco 3 được hình thành từ nợ vay, đặc biệt là nợ vay dài hạn. Năm 2017, nợ vay dài hạn chiếm tới 79% trong cơ cấu nguồn vốn Genco 3. Con số này các năm 2016, 2015 và 2014 lần lượt là 78%, 78% và 68%.
Nếu xét về tổng nợ vay, năm 2017, tổng nợ vay của Genco 3 chiếm 80% cơ cấu nguồn vốn. Con số này năm 2016, 2015 và 2014 lần lượt là 82%, 82% và 77%.
Về tình hình kinh doanh, năm 2015, Genco 3 đạt tổng doanh thu trên 25.700 tỷ đồng, nhỉnh hơn khoảng 1.200 tỷ đồng so với năm 2014. Bước sang năm 2016, tổng doanh thu tăng mạnh lên 33.812 tỷ đồng, tương đương với mức tăng trên 30%. 9 tháng đầu năm 2017, tổng doanh thu của Genco 3 đạt trên 27.000 tỷ đồng.
Mặc dù doanh thu rất lớn nhưng lợi nhuận của Genco 3 lại cực kỳ khiêm tốn. 3 năm 2014, 2015, 2016, lợi nhuận sau thuế của Genco 3 chưa bao giờ vượt qua 200 tỷ. Tình hình có cải thiện hơn trong 9 tháng đầu năm 2017 với 321 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế.
Hiện Genco 3 đang thực hiện 3 dự án điện gồm Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 4 (công suất 1.200 MW), Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 4 mở rộng (công suất 600 MW) và Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 1 (công suất 600 MW). Tổng mức đầu tư của 3 dự án này lên đến 90.000 tỷ đồng. Đây là nguyên nhân quan trọng khiến nợ vay của Genco 3 nặng nề, một phần kéo lợi nhuận giảm xuống do chi phí lãi vay rất cao.
Được biết các nhà máy trên sẽ hoàn tất phát điện tất cả các tổ máy trong năm 2018 và 2019.
3 năm tới, Genco đặt mục tiêu doanh thu ổn định ở mức khoảng 38.000 tỷ đồng, lợi nhuận tăng mạnh qua các năm, dự kiến lần lượt đạt 828 tỷ trong năm 2018, 1.172 tỷ đồng trong năm 2019 và 1.233 tỷ đồng trong năm 2020. Tỷ lệ trả cổ tức lần lượt là 3,6%; 5,3% và 5%.
Về thuận lợi, các nhà máy của Genco 3 đều đã hoàn thành và đưa vào phát điện thương mại, tập trung chủ yếu ở miền Nam – khu vực có nhu cầu sử dụng điện cao và thường xuyên thiếu hụt nguồn điện. Việc sở hữu các nhà máy gần như đã hoàn thành và phát điện tương đối ổn định khiến nhà đầu tư tránh khỏi nhiều rủi ro trong quá trình xây dựng và chạy thử.
Cổ đông lớn của Genco 3 là EVN. Với kinh nghiệm đầu tư, quản lý, vận hành hệ thống điện toàn quốc và khả năng cân đối tài chính trong các đơn vị, trong giai đoạn đầu khi chuyển đổi thành Công ty cổ phần và đặc biệt là trong việc chuyển giao các giai đoạn của thị trường điện cạnh tranh, Genco 3 có thể nhận được sự hỗ trợ lớn từ EVN trong quản lý, điều hành và tài chính.
Về khó khăn, các nhà máy của Genco 3 chủ yếu dùng nhiên liệu hóa thạch (chiếm 89%). Các mô hình nhà máy điện sử dụng nhiên liệu hóa thạch không phải là xu hướng đầu tư của các nước phát triển, các nhà đầu tư có thể gặp khó khăn nhất định trong việc quyết định đầu tư vào các loại hình nhà máy này.
Thêm vào đó, tình hình tài chính của Genco 3 chưa thực sự lành mạnh và đủ sức hấp dẫn. Khả năng tự tài trợ ở mức thấp, quy mô sản xuất kinh doanh lớn, hiệu quả sản xuất kinh doanh chưa cao.
Hoạt động sản xuất kinh doanh của Genco 3 chịu ảnh hưởng lớn bởi các yếu tố kinh tế vĩ mô hoặc thời tiết khách quan. Một trong những ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất kinh doanh của Genco 3 là biến động tỷ giá, lãi suất. Việc hệ số nợ cao (chủ yếu là các khoản vay nước ngoài) và nhận nợ, trả nợ bằng ngoại tệ (JPY, USD) tác động rất lớn đến kết quả sản xuất kinh doanh của tổng công ty này.
Ngoài ra, các nhà máy thủy điện chịu tác động lớn bởi tình hình thời tiết, thủy văn, ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động sản xuất kinh doanh.
Việc chưa có dự án đầu tư mới cùng với công suất lắp đặt các nhà máy đã hoạt động gần như đã được tối đa hóa, đồng thời việc tối ưu hóa các chi phí đã được thực hiện trong các năm hoạt động gần đây, triển vọng phát triển của Genco 3 phụ thuộc khá lớn vào giá điện trong thời gian tới.
Với việc đưa thị trường bán buôn điện cạnh tranh vào vận hành trong những năm tới, tiến tới vận hành thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, Genco 3 đang đứng trước cơ hội và thách thức của việc thay đổi giá điện và tình hình kinh doanh trong giai đoạn 2019 trở đi.
Một thách thức quan trọng phải kể đến là nguyên liệu đầu vào. Các nhà máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch bị tác động lớn bởi giá nguyên liệu đầu vào. Mặc dù về cơ bản giá nguyên liệu đầu vào được phản ánh vào giá bán điện của Genco 3 nhưng xét trong dài hạn, việc phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu cung cấp trong bối cảnh thị trường điện cạnh tranh đi vào vận hành sẽ là vấn đề lớn đối với Genco 3.
Thêm vào đó, thị trường điện cạnh tranh đi vào vận hành cùng với các đơn vị phát điện lớn trên thị trường như Genco 1, Genco 2, PVN, Genco 3 sẽ phải cạnh tranh về giá và yếu tố liên quan với các nhà đầu tư khác để phát điện, đặc biệt là ở thị trường điện miền Nam.
