Cách nào đưa Cái Mép – Thị Vải thành cảng trung chuyển quốc tế?

Tiềm năng tăng trưởng nhưng còn nhiều điểm nghẽn

Theo Quy hoạch Tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1579, cảng Cái Mép – Thị Vải thuộc nhóm cảng biển đặc biệt; với chức năng cảng cửa ngõ, trung chuyển quốc tế, có bến container, tổng hợp, hàng rời, hàng lỏng/khí, tiếp nhận tàu đến 250.000 tấn, thuộc nhóm 50 cảng biển có sản lượng khai thác container cao nhất thế giới.

Theo ông Đỗ Công Khanh, Phó tổng giám đốc Công ty Cổ phần Gemadept, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải có nhiều cơ hội để trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa quan trọng hàng đầu khu vực, khi được xếp thứ 11/370 cảng container hoạt động tốt nhất toàn cầu. 5 năm trở lại đây, tốc độ tăng trưởng hàng hóa bình quân thông qua khu vực cảng đạt khoảng 20%/năm.

Nhờ vậy, tháng 5/2022, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải được Ngân hàng Thế giới và Hãng tin Tài chính S&P Global Market Intelligence xếp hạng thứ 11 trên tổng số 370 cảng container hoạt động tốt nhất toàn cầu.

Tuy nhiên, hiện cụm cảng Cái Mép - Thị Vải chỉ mang tính chất là “cảng cửa ngõ”. Con đường trở thành “cảng trung chuyển quốc tế” còn nhiều điểm nghẽn cần giải quyết.

Ông Trần Khánh Hoàng, Phó chủ tịch Hiệp hội Cảng biển Việt Nam, cho biết một trong những vấn đề là khu hạ tầng sau cảng thiếu đồng bộ. QL51 - con đường duy nhất nối Vũng Tàu với vùng kinh tế trọng điểm Đông Nam Bộ đang quá tải; các ICD, cảng cạn cũng đã chật cứng.

Mặt khác, cảng chưa thực sự thu hút được các hãng tàu lớn và mất đi tính cạnh tranh với các cảng nước sâu trong khu vực khác. “Hiện nay cảng đã đón được những tàu lớn nhất trên thế giới, nhưng quan trọng là phải thu hút được các hãng tàu, để các hãng tàu xác định cụm cảng này là điểm trung chuyển. Cụ thể hơn, phải có sự hậu thuẫn của ít nhất 1-2 hãng tàu hàng đầu thế giới”, ông Phạm Anh Tuấn, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Thiết kế cảng, kỹ thuật biển (Portcoast) nhận xét.

Ngoài ra, các cảng đang bị chí cắt, cầu cảng chưa gắn kết, hàng hóa từ tàu nhỏ sang tàu lớn thiếu liên thông; thiếu hệ sinh thái logistics; thời gian thông quan kéo dài…

Cần giải pháp đưa Cái Mép - Thị Vải thành cảng trung chuyển quốc tế

Sân bay Long Thành (Đồng Nai) và cảng Cái Mép - Thị Vải đang được kỳ vọng là hai tâm điểm cho sự tăng trưởng khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam. Hiện sân bay Long Thành dự kiến hoàn thành xây dựng và đưa vào khai thác trong năm 2025.

Đây sẽ là một trong những sân bay lớn của khu vực khi phục vụ 25 triệu lượt hành khách cùng 1,2 triệu tấn hàng hóa mỗi năm ở giai đoạn 1 và 100 triệu lượt hành khách cùng 5 triệu tấn hàng hóa mỗi năm khi hoàn thành xây dựng toàn bộ.  

Bới vậy, Bí thư Tỉnh ủy Đồng Nai Nguyễn Hồng Lĩnh cho rằng, mọi hoạt động kinh tế của vùng Đông Nam Bộ thời gian tới sẽ hướng về huyện Long Thành và khu vực Cái Mép - Thị Vải.

Theo lãnh đạo địa phương, hoàn thành các biện pháp để gỡ nghẽn hạ tầng là điều rất cấp bách, cụ thể: cơ chế cảng mở tại cụm cảng container khu vực Cái Mép, thành lập Chi cục Kiểm định hải quan tại khu vực cảng Cái Mép - Thị Vải, triển khai dự án đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, đường vành đai 4, cầu Phước An, dự án đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu, dự án Trung tâm Logistics Cái Mép Hạ… Đặc biệt, cần nhiều hơn các chính sách để tháo gỡ những vấn đề cơ chế còn tồn đọng.

Các thủ tục chưa linh động khiến thời gian làm hàng lâu, có thể dẫn đến rủi ro không nối kịp tàu. Khi năng suất chuyển cảng thấp, sẽ làm các hãng tàu e dè trong việc tăng sản lượng hàng trung chuyển ở cảng.

“Thủ tục cho phép hàng hóa vận chuyển giữa các bến cảng nước sâu ở Cái Mép và giữa các bến cảng nước sâu với các bến cảng thủy nội địa bằng đường bộ cần đơn giản hơn”, đại diện một doanh nghiệp cho biết.

Còn theo ông Đỗ Công Khanh, cần dỡ bỏ các rào cản về chính sách, thủ tục, tạo thuận lợi cho hàng hóa trung chuyển tại cụm cảng. Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho việc thông quan hàng hóa, đơn giản thủ tục, giảm thời gian, chi phí thông quan…

Tại buổi làm với tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cuối năm 2021, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh một số trọng tâm phát triển của tỉnh, đặc biệt  là lĩnh vực logistics. Thủ tướng cho biết, rất nhiều đối tác quốc tế hết sức quan tâm tới việc lĩnh vực này, cụ thể là khu vực Cái Mép - Thị Vải, đưa Bà Rịa - Vũng Tàu thành trung tâm logistics lớn của khu vực và thế giới. Do đó, yêu cầu địa phương phối hợp chặt chẽ để cùng khẩn trương giải quyết các điểm nghẽn theo quy định của pháp luật, thúc đẩy các dự án hạ tầng giao thông có ý nghĩa quan trọng với liên kết vùng, kết nối các trục giao thông lớn của quốc gia và quốc tế.