Chật vật sống ở Hà Nội: Vì sao người trẻ vẫn 'mãi không có tiền'?

“Thiếu trước, hụt sau”, không thể tiết kiệm

Số liệu của Tổng Cục Thống kê cho thấy, chỉ số giá sinh hoạt theo không gian (SCOLI) năm 2023 tại Hà Nội tiếp tục cao nhất cả nước, sau nhiều năm ở vị trí này.

Cũng theo báo cáo về tình hình lao động việc làm quý III và 9 tháng năm 2024 của Tổng Cục thống kê thì mức thu nhập bình quân tháng của người lao động tại Hà Nội là 10,7 triệu đồng/tháng. Thực tế, mức chi tiêu trung bình của một người trẻ độc thân tại Hà Nội dao động từ 7,5-10 triệu đồng/tháng.

Nhiều người trẻ sống tại Hà Nội, dù có công việc ổn định vẫn gặp khó khăn trong việc cân đối thu nhập và chi tiêu, thậm chí “thiếu trước hụt sau” dẫn đến không có khoản tiết kiệm cho tương lai.

Dễ nhận thấy, chi phí sinh hoạt tại Hà Nội ngày càng tăng, đặc biệt là các khoản thiết yếu như nhà ở, ăn uống và đi lại. Một số con số cụ thể giúp hình dung rõ hơn về áp lực tài chính mà người trẻ đang phải đối mặt.

Tiền thuê nhà chiếm một phần lớn trong tổng thu nhập hàng tháng. Nếu ở ghép với bạn bè, chi phí thuê nhà dao động từ 1,7-5 triệu đồng/tháng. Muốn có không gian riêng tư hơn, con số này có thể lên tới 10 triệu đồng/tháng cho một căn chung cư mini hoặc studio tại các khu vực gần trung tâm.

Chi phí ăn uống cũng là một khoản đáng kể. Nếu thường xuyên ăn ngoài, chi phí cho hạng mục này dao động từ 3,5-5 triệu đồng/tháng. Ngay cả khi tự nấu ăn, giá thực phẩm và nguyên liệu ngày càng tăng cũng khiến ngân sách không cắt giảm được đáng kể.

Đi lại cũng là một khoản không thể xem nhẹ. Chi phí xăng xe, gửi xe, các dịch vụ gọi xe công nghệ có thể tiêu tốn từ 1-3 triệu đồng/tháng, đặc biệt đối với những người làm việc ở xa. Bên cạnh đó, chi phí cá nhân và giải trí như điện thoại, Internet, mua sắm, cà phê, xem phim hay du lịch cuối tuần có thể lên đến 2-4 triệu đồng/tháng, tùy theo lối sống của mỗi người.

Tổng các khoản trên, trung bình một người trẻ có thể phải chi tiêu hơn 15 triệu đồng/tháng để duy trì một mức sống tương đối thoải mái. So với mức lương trung bình, bài toán tài chính trở thành một thách thức thực sự.

Một trong những lý do khiến người trẻ khó tích lũy tài chính là mức sống cao trong khi thu nhập không theo kịp. Trong 5 năm qua, giá cả tại Hà Nội liên tục tăng, đặc biệt là giá thuê nhà và thực phẩm. Trong khi đó, mức lương khởi điểm của người trẻ không tăng nhanh tương ứng, khiến khoảng cách giữa thu nhập và chi tiêu ngày càng lớn.

Bên cạnh đó, không ít người trẻ chi tiêu theo cảm xúc, không có kế hoạch rõ ràng, dễ bị tác động bởi quảng cáo, mạng xã hội và áp lực từ bạn bè, đồng nghiệp. Những khoản chi như đi du lịch, mua điện thoại đời mới, ăn uống tại nhà hàng sang trọng có thể tiêu tốn hàng chục triệu đồng mỗi năm.

Ngoài ra, việc phụ thuộc hoàn toàn vào một nguồn thu nhập duy nhất là rủi ro lớn. Khi gặp sự cố như mất việc hoặc giảm lương, nhiều người không có quỹ dự phòng để đối phó, dẫn đến việc phải vay nợ hoặc cắt giảm chi tiêu đột ngột. Chưa kể, thẻ tín dụng và các khoản vay tiêu dùng ngày càng phổ biến, giúp người trẻ dễ dàng tiếp cận tín dụng nhưng cũng dễ rơi vào vòng xoáy nợ nần.

Nếu không quản lý tốt, việc chi tiêu vượt khả năng thanh toán có thể khiến họ mắc kẹt trong áp lực tài chính lâu dài.

Quản lý chi tiêu, tránh rơi vào vòng luẩn quẩn

Để giải quyết những vấn đề này, việc xây dựng một kế hoạch tài chính cá nhân rõ ràng là vô cùng cần thiết.

Người trẻ nên lập một ngân sách hàng tháng chi tiết, thống kê đầy đủ các khoản thu nhập và chi tiêu, từ đó phân chia ngân sách thành các quỹ dành riêng cho tiêu dùng, tiết kiệm và đầu tư. Việc phân bổ hợp lý có thể giúp tăng khả năng tiết kiệm trung bình từ 10% đến 20%.

Hiện nay không ít các bạn trẻ đã thường xuyên sử dụng các ứng dụng quản lý tài chính như Money Lover, Sổ Thu Chi hay tính năng quản lý chi tiêu trên ứng dụng  của các ngân hàng để theo dõi dòng tiền hiệu quả, tránh tình trạng tiêu xài hoang phí. Với những trường hợp “lười ghi chép”, các bạn trẻ có thể chủ động chia các khoản thu nhập vào 3 tài khoản riêng biệt theo quy tắc 50-30-20, trong đó 50% thu nhập dành cho các chi phí thiết yếu, 30% dành cho nhu cầu cá nhân và giải trí, còn 20% dành để tiết kiệm hoặc đầu tư.

Khi có lương/thu nhập, các bạn lập tức chia vào 3 tài khoản này nhằm đảm bảo không bị lẫn lộn các khoản và tăng khả năng kỷ luật kiểm soát dòng tiền.

Song song đó, quản lý chi tiêu thông minh bằng cách phân biệt giữa “chi tiêu cần thiết” và “chi tiêu theo cảm hứng” cũng đóng vai trò quan trọng. Ngoài ra, để tối ưu hóa chi phí sinh hoạt, người trẻ nên mua sắm thông minh với việc tận dụng các chương trình khuyến mãi từ các siêu thị và cửa hàng uy tín, cũng như tham gia các cộng đồng mua chung để tiết kiệm 10-15%.

Ngoài ra, không chỉ dựa vào lương chính, nhiều người trẻ đang tìm cách tăng thu nhập thông qua các công việc ngoài giờ như thiết kế, lập trình, viết content, chạy quảng cáo, dạy kèm, bán hàng online hoặc đầu tư tài chính thông qua chứng chỉ  quỹ mở, gửi tiết kiệm có kỳ hạn để tạo thu nhập thụ động. Việc tạo ra nhiều nguồn thu nhập không chỉ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn giúp họ có nền tảng tài chính vững chắc hơn trong tương lai.

Bên cạnh việc tối ưu thu nhập, người trẻ cũng cần kiểm soát tốt các khoản nợ và xây dựng quỹ dự phòng. Cần hạn chế tối đa việc vay mượn không cần thiết, ưu tiên thanh toán các khoản nợ có lãi suất cao và xây dựng quỹ dự phòng ít nhất 3-6 tháng thu nhập để ứng phó với các tình huống bất ngờ như đau ốm, mất việc…

Hà Nội là một thành phố đầy cơ hội, nhưng cũng đi kèm với những thách thức tài chính không nhỏ. Nếu không có kế hoạch hợp lý, nhiều người trẻ sẽ rơi vào vòng luẩn quẩn của việc làm cật lực nhưng vẫn không thể đạt được sự ổn định tài chính.

Để tránh tình trạng “mãi không có tiền”, người trẻ cần có chiến lược tài chính dài hạn từ quản lý chi tiêu, cho đến việc đầu tư hiệu quả. Trong đó chú ý đến tư duy chi tiêu theo giá trị thay vì chạy theo xu hướng nhất thời và việc nâng cao kỹ năng, tìm kiếm cơ hội nghề nghiệp tốt hơn, xây dựng nhiều nguồn thu nhập sẽ giúp họ chủ động hơn trong việc xây dựng tương lai tài chính vững vàng.