Công ty chứng khoán mua gần 30.000 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp trong 8 tháng qua

Theo Báo cáo Tổng quan thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam 8 tháng đầu năm 2019 vừa được Công ty Chứng khoán SSI công bố, 8 tháng qua, tổng lượng chào bán trái phiếu doanh nghiệp là 129.016 tỷ đồng và lượng phát hành là 117.142 tỷ đồng, tỷ lệ phát hành thành công toàn thị trường là 90,8%, quy mô thị trường tăng mạnh lên mức khoảng 10,2% GDP.

Chủ thể phát hành lớn nhất vẫn là các ngân hàng thương mại (NHTM) với tổng giá trị phát hành là 56.060 tỷ đồng (chiếm 47,9%); tiếp đó là các doanh nghiệp Bất động sản phát hành 36.946 tỷ đồng (chiếm 31,5%); các doanh nghiệp phát triển hạ tầng phát hành 9.207 tỷ đồng (chiếm 7,9%); các định chế tài chính phi ngân hàng phát hành 4.423 tỷ đồng (chiếm 3,8%); còn lại là các doanh nghiệp khác.

Ngân hàng mua chéo trái phiếu của nhau?

Trong các nhóm ngành, Ngân hàng là nhóm có tỷ lệ phát hành trái phiếu doanh nghiệp thành công cao nhất (99,6%), ngoại trừ SeABank có 2 lô phát hành ngày 8/5 và 19/6/2019 là 1.000 tỷ đồng và 900 tỷ đồng không bán hết (lượng phát hành tương ứng 950 tỷ đồng và 700 tỷ đồng), tất cả 10 NHTM còn lại đều bán hết 100% lượng trái phiếu chào bán.

Top 5 NHTM phát hành nhiều nhất, chiếm tới 83% tổng giá trị phát hành 8 tháng đầu năm 2019 của nhóm Ngân hàng là: VPBank (13.860 tỷ đồng, trong đó có 300 triệu USD trái phiếu quốc tế); HDBank (11.600 tỷ đồng); ACB (7.850 tỷ đồng); VIB (6.450 tỷ đồng) và LienVietPostBank (6.100 tỷ đồng).

Hầu hết trái phiếu ngân hàng có lãi suất cố định và trả lãi hàng năm. Lãi suất và kỳ hạn bình quân của nhóm ngân hàng là 6,75%/năm và 3,3 năm. Chỉ có 3.900 tỷ đồng trái phiếu nhóm này có lãi suất thả nổi, trong đó gồm: 2.500 tỷ trái phiếu kỳ hạn 3 năm của ABBank có mức lãi suất năm đầu là 6,5%/năm và các năm sau bằng bình quân lãi suất tiết kiệm 12 tháng trả sau của 4 ngân hàng quốc doanh; 1.400 tỷ trái phiếu lãi suất thả nổi còn lại là trái phiếu kỳ hạn dài 5-10 năm của BIDV, VietinBank, SeABank và VIB.

SSI cho biết theo báo cáo tài chính bán niên 2019 của 18 NHTM niêm yết, trong 6 tháng đầu năm 2019, lượng trái phiếu của các tổ chức tín dụng mà các NHTM nắm giữ tăng thêm tới 56.400 tỷ, con số khá tương đồng với lượng trái phiếu các NHTM đã phát hành.

SSI nhận định với mức lãi suất trung bình chỉ 6,72%/năm, tức là chỉ tương đương lãi suất huy động của các NHTM lớn – nhóm có lãi suất huy động thấp nhất - thì trái phiếu của các NHTM hầu hết không hấp dẫn với các NĐT thông thường.

"Thêm vào đó, đối tượng mua chủ yếu là các công ty chứng khoán (CTCK) nên rất có thể các NHTM đã sở hữu chéo các trái phiếu của nhau, mục đích là để gia tăng nguồn huy động và nâng cao tỷ trọng vốn trung và dài hạn, đối phó với yêu cầu giảm tỷ trọng vốn ngắn hạn cho vay trung vào dài hạn của Ngân hàng Nhà nước", SSI cho hay.

Trái phiếu doanh nghiệp bất động sản: Cao, nhưng không nhỉnh hơn nhiều so với lãi suất cho vay

Trong 8 tháng đầu năm 2019, bất động sản là lĩnh vực có các doanh nghiệp tham gia chào bán trái phiếu doanh nghiệp đông đảo nhất với 44/108 doanh nghiệp. Tổng lượng chào bán là 47.804 tỷ đồng nhưng chỉ có 36.946 tỷ đồng được phát hành.

Thương vụ của Công ty An Quý Hưng (5.300 tỷ đồng chia làm 2 đợt) do TCBS tư vấn phát hành và Sunrise Real Estate, một thành viên của Bitexco (820 tỷ đồng) do VPBS tư vấn phát hành là 2 doanh nghiệp huy động trái phiếu bất thành vì không có trái phiếu nào được mua. Còn lại là 59 đợt phát hành có dư bán và 76 đợt phát hành được mua hết toàn bộ.

Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Du lịch Phú Quốc là doanh nghiệp có tổng lượng phát hành nhiều nhất (4.610 tỷ đồng) và toàn bộ được bảo đảm bởi cổ phần của Vinhomes và bảo lãnh thanh toán bởi Vinpearl và Vinhomes. Một số doanh nghiệp có lượng phát hành lớn khác là Tân Liên Phát Sài Gòn (2.228 tỷ đồng), Vinpearl (2.000 tỷ đồng), Tiếp vận và Tân Liên Phát Tân Cảng (1.979 tỷ đồng), Novaland (1.900 tỷ đồng)…

Ngoài ra, khoản phát hành 100 triệu USD (tương đương 2.318 tỷ đồng) trái phiếu 10 năm được bảo lãnh bởi CGIF (thuộc ADB) vào cuối tháng 1/2019 của REE cũng được SSI xếp vào nhóm bất động sản do mục đích huy động vốn là phát triển các dự án bất động sản.

Trong tổng số 36.876 tỷ đồng trái phiếu bất động sản được phát hành, có 7.410 tỷ đồng (20,1%) được mua bởi các NHTM, 3.250 tỷ đồng (8,8%) được mua bởi các CTCK và 22.664 tỷ đồng (61,5%) chỉ có thông tin chung chung là do NĐT trong nước mua.

Bất động sản có là nhóm có lãi suất trái phiếu doanh nghiệp cao nhất, bình quân 10%/năm và chủ yếu là thả nổi.

Theo đánh giá của SSI, mức lãi suất trái phiếu doanh nghiệp bất động sản hiện phù hợp với mức độ rủi ro và hầu hết không nhỉnh hơn nhiều so với lãi suất cho vay.

Dẫn chứng thêm, SSI cho hay bất động sản là lĩnh vực kinh doanh yêu cầu vốn lớn và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Bản thân các NHTM cũng phải áp hệ số rủi ro 50% với cho vay đảm bảo bằng nhà ở, quyền sử dụng đất; 200% với cho vay đầu tư, kinh doanh bất động sản (theo thông tư 36) và hệ số này còn tăng lên cao hơn nữa trong dự thảo thông tư thay thế. "Rủi ro cao hơn nên lãi suất trái phiếu bất động sản thuộc nhóm cao nhất cũng là điều dễ hiểu", công ty chứng khoán này nhận định.

Công ty chứng khoán mua gần 30.000 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp trong 8 tháng qua

Trên góc độ là bên bán, trong 8 tháng đầu năm 2019, có 12 CTCK phát hành tổng cộng 3.724 tỷ đồng trong đó chỉ riêng 4 công ty VNDirect, SHS, VCSC và VDSC phát hành tổng cộng 2.499 tỷ đồng (chiếm 67%).

Trên góc độ là bên mua, trong khối các nhà đầu tư trong nước, CTCK là bên mua lớn nhất với tổng lượng mua 29.447 tỷ đồng – chiếm 25,4% tổng lượng phát hành 8 tháng qua, trong đó mua 22.900 tỷ đồng trái phiếu do các NHTM phát hành.

"Đáng lưu ý, lượng mua này quá lớn so với quy mô vốn của các CTCK, bản thân các CTCK này cũng phải huy động trái phiếu để tăng vốn nên khả năng cao các CTCK chỉ là trung gian, tham gia mua trên sơ cấp để bán lại trên thứ cấp chứ không phải là người mua cuối cùng", SSI nêu quan điểm.

Theo SSI, các CTCK là đóng vai trò quan trọng trong sự sôi nổi của thị trường trái phiếu bất động sản.

Cụ thể, TCBS là tổ chức tư vấn phát hành lớn nhất đối với trái phiếu bất động sản. Công ty này đã thu xếp phát hành thành công cho gần 13.700 tỷ đồng trái phiếu bất động sản, tập trung vào các công ty liên quan đến Vingroup như Vinpearl, Công ty Đầu tư và Phát triển Du lịch Phú Quốc. Ngoài ra còn thu xếp phát hành cho Cáp treo Bà Nà, NewCo, Bất động sản Tân Liên Phát Sài Gòn, Tân Liên Phát Tân Cảng.

MBS thời gian gần đây cũng đẩy mạnh mảng trái phiếu. Công ty này là trung gian thu xếp phát hành thành công cho 2.792 tỷ đồng trái phiếu bất động sản, trong đó có trái phiếu của NVL, FLC và một số công ty khác. Đáng lưu ý, MB và MBS cũng chính là người mua của hơn 1 nửa số trái phiếu bất động sản này.