REE: Thoái vốn khỏi nhiệt điện, M&A để tăng công suất thuỷ điện

Năm 2023 nhiều khó khăn

Tại ĐHCĐ Công ty Cổ phần Cơ điện lạnh (HoSE: REE), Chủ tịch HĐQT Nguyễn Thị Mai Thanh cho biết 2023 là năm có nhiều biến động về kinh tế thế giới cũng như kinh tế trong nước. Các chính sách thay đổi đột ngột, thiếu quyết đoán gây ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh của REE. 

Quy hoạch điện VIII dù được phê duyệt gần 1 năm nhưng kế hoạch triển khai và gia điện vẫn chưa được xác định. Thủ tục hành chính vẫn gây nhiều khó khăn cho doanh nghiệp, trong đó Chủ tịch REE cho rằng thủ tục hoàn thuế giá trị gia tăng (VAT) rất chậm vì 1 số lý do không xác đáng. 

Bà Nguyễn Thị Mai Thanh cho biết REE đang hướng tới kinh tế xanh, không đầu tư thêm vào nhiệt điện than và đang trong lộ trình thoái vốn hợp lý, thay vào đó tiếp tục đầu tư vào điện sạch, năng lượng tái tạo. Trong đó, các toà nhà của REE đều được xây dựng dựa trên tiêu chuẩn về tiết kiệm năng lượng, đơn cử như toà nhà etown 6. 

Về mảng bất động sản, Chủ tịch REE cho rằng Luật Đất đai sửa đổi mới sẽ rất thay đổi, doanh nghiệp sẽ không thể lấy quỹ đất một cách dễ dàng từ người dân, không thể dễ dàng kiếm lời qua đất mà đều phải đền bù trên cơ sở thoả thuận. 

"Tôi thấy rất mừng về quy định mới này. Không thể để tình trạng một bên quá lời trong khi bên còn lại chịu thiệt hại. Chúng tôi thấy các luật mới sửa đổi làm hoạt động kinh doanh của REE sáng sủa hơn", bà Nguyễn Thị Mai Thanh cho biết. 

Về năng lượng, tình hình thuỷ văn năm 2023 kém hơn so với năm 2022. Dù ở thời điểm đầu năm 2023, dự báo của doanh nghiệp cũng như giới phân tích là El Nino, nhưng El Nino lại không xảy ra toàn diện trong năm 2023, dẫn đến mảng điện của REE có ghi nhận giảm nhẹ 1,12%. Ngoài ra, EVN cũng đang thiếu nợ các nhà máy khá cao, trong đó các nhà máy của REE bị thiếu nợ khoảng 1.000 tỷ đồng. 

Theo Chủ tịch REE, phê duyệt, hướng dẫn rõ ràng hơn về Quy hoạch điện VIII dự kiến sẽ có vào cuối quý I này, trong đó REE có một số dự án thuộc danh mục này. 

Tổng giám đốc, ông Huỳnh Thanh Hải cũng cho biết việc mảng điện kém sắc so với năm 2022 đến từ việc thuỷ điện ở miền Bắc sụt giảm, cùng với đó EVN cũng gia tăng sự tham gia ở mảng điện, dẫn đến các doanh nghiệp như REE không còn nhiều "room".

Ngoài ra, việc nhu cầu điện giảm đáng kể trong năm 2023 do kinh tế sụt giảm, hoạt động sản xuất kinh doanh của các nhà máy, đặc biệt là các doanh nghiệp FDI cũng ảnh hưởng tới mảng điện của REE. 

Về mảng cơ điện lạnh, năm 2023 có nhiều khó khăn dẫn đến các chủ đầu tư dự án thiếu vốn hoạt động, làm công nợ kéo dài đối với REE, dẫn đến việc REE phải thực hiện trích lập dự phòng. Tổng giám đốc Huỳnh Thanh Hải cho rằng dù dòng tiền của mảng cơ điện lạnh gặp khó nhưng các khoản trích lập đều thực hiện dự phòng theo đúng chuẩn mực. 

Ngoài ra, việc nhiều dự án bị đình trệ dẫn đến hợp đồng đầu vào của mảng cơ điện lạnh bị ảnh hưởng. Thiếu số lượng đầu vào kết hợp với công nợ tăng, phải trích lập dự phòng đã làm kết quả mảng cơ điện lạnh không đạt như mong đợi. 

Mảng bất động sản năm 2023 của REE ghi nhận nhiều mặt bằng cho thuê bị trả lại do doanh nghiệp gặp khó trong hoạt động kinh doanh. Mảng phát triển bất động sản không có dự án được ghi nhận, dù dự án tại Thái Bình của REE đã hoàn thành trên 95%, tuy nhiên do các chính sách thắt chặt nên không kịp ghi nhận trong năm 2023. 

Thoái vốn nhiệt điện, không đầu tư nhiều vào năng lượng mặt trời

Về triển vọng năm 2024, Chủ tịch Nguyễn Thị Mai Thanh cho rằng đối với mảng điện, REE vẫn còn room để tham gia thị trường một cách tốt, tuy nhiên sản lượng sẽ thấp hơn năm trước do ảnh hưởng của mảng thuỷ điện. 

Ngược lại, mảng điện gió được đánh giá tốt hơn đặc biệt là các nhà máy của REE đặt tại Trà Vinh. Theo bà Nguyễn Thị Mai Thanh, lượng gió ở Trà Vinh tương đối ổn định, công suất từ 50-95%, có những khung giờ toàn bộ nhà máy có thể phát điện với công suất 100%. 

Trong 2 tháng đầu năm, sản lượng điện gió của các nhà máy của REE tại Bình Thuận và Trà Vinh đều tăng trưởng so với cùng kỳ. 

Đối với nhiệt điện, REE hiện vẫn còn cổ phần tại Nhiệt điện Phả Lại. Lãnh đạo REE đặt vấn đề về công tác quản trị tại nhà máy nhiệt điện này, làm thiệt hại về lợi nhuận trong hơn 2 năm qua khoảng 400-500 tỷ đồng. 

Theo bà Nguyễn Thị Mai Thanh, việc giữ lại cổ phần tại Nhiệt điện Phả Lại được đánh giá là tốt cho REE, tuy nhiên để tập trung vào năng lượng tái tạo, năng lượng sạch, REE vẫn lập kế hoạch thoái vốn mảng nhiệt điện vào thời điểm hợp lý nhất. 

Ban lãnh đạo REE cũng cho biết không có kế hoạch IPO đối với mảng điện do công suất huy động nhỏ. 

Đối với thuỷ điện, để tăng công suất thuỷ điên, Chủ tịch REE cho biết chỉ có cách mua lại các nhà máy có sẵn do hiện tại đã không còn vị trí để quy hoạch thuỷ điện. Theo đó, bà Mai cho biết hiện thị trường thuỷ điện còn rất nhiều cơ hội để REE thực hiện M&A. 

Về điện mặt trời, REE dự kiến không đầu tư nhiều vào mảng này do chủ trương của Nhà nước là tự sản, tự tiêu, do đó điện mặt trời phụ thuộc hoàn toàn vào người tiêu thụ điện. Những dự án mà REE thực hiện từ năm 2021-2022 đến nay mới có thể hoàn vốn, trong 1-2 năm đầu vận hành đều thua lỗ với tình trạng nhà máy không có đơn hàng đầy đủ, công suất tiêu thụ điện giảm. Theo thông tin mới nhất, các nhà máy điện mặt trời của REE đã có đơn hàng tốt hơn giai đoạn trước. 

Theo Chủ tịch REE, việc đầu tư vào điện mặt trời ở thời điểm hiện tại đòi hỏi sự tính toán kỹ lưỡng từ ban lãnh đạo doanh nghiệp, dự kiến trong thời gian tới REE sẽ không thực hiện các Solar Farm. 

"Chúng tôi sẽ dành tiền cho các dự án hiệu quả hơn. Điện mặt trời bây giờ mà REE hướng tới là điện mặt trời trên hồ thuỷ điện, tuy nhiên mảng này phải được sự chấp thuận của Chính phủ", bà Nguyễn Thị Mai Thanh cho biết. 

Theo bà, điện gió vẫn là mũi nhọn trong việc chuyển đổi năng lượng của Việt Nam trong thời gian tới. Do đó REE sẽ tìm kiếm thêm dự án để hợp tác, trong đó sẽ tìm kiếm các đối tác nước ngoài có kinh nghiệm xây dựng dự án, có thể mạnh về tài chính để hợp tác. 

Với mảng nước, Chủ tịch REE cho biết chắc chắn phải liên kết, liên doanh với công ty Nhà nước để phát triển hợp tác trong lĩnh vực này vì Nhà nước nhận thấy mảng nước phục vụ dân sinh là mặt hàng mang tính xã hội, là tiện ích tối thiểu, do đó Nhà nước phải có quyền kiểm soát. 

REE dự kiến tham gia ngành nước ở lĩnh vực rộng hơn là môi trường. Doanh nghiệp đã có 1 dự án về xử lý rác, tận dụng nguồn nhiệt từ xử lý rác để phát điện. Chủ tịch REE nhấn mạnh về việc tái tạo, tái chế trong mảng nước. 

Về bất động sản, Chủ tịch REE cho biết tình hình lấp đầy của etown 6 hiện kém hơn những tòa nhà trước của doanh nghiệp khi mới chỉ lấp đầy 2 tầng. REE cho biết hiện có 1 quỹ đất gần 5.400m2 đang xây dựng ở quận 9, dự kiến trong năm 2024 sẽ hoàn tất thủ tục, giữa năm 2025 sẽ khởi công, năm 2026 sẽ hoàn thành và đi vào vận hành từ năm 2027.