Hiệp hội thuốc lá Việt Nam tổ chức hội thảo phòng chống thuốc lá lậu năm 2022

Tham dự hội thảo có đại diện của Văn phòng Chính phủ, các ủy ban chuyên trách của Quốc hội, Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Bộ Y tế, Bộ Tư pháp, Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban Chỉ đạo 389), Tổng cục Quản lý thị trường, Bộ đội Biên phòng, Công an kinh tế, ban lãnh đạo VTA cùng các doanh nghiệp thành viên.

Ông Hồ Lê Nghĩa, Chủ tịch VTA, cho biết trong các năm qua, công tác chống buôn lậu thuốc lá đã đạt nhiều kết quả tích cực nhờ sự quan tâm và chỉ đạo sát sao của Chính phủ.

Ban chỉ đạo 389 cùng các lực lượng chức năng đã triển khai các cuộc điều tra biên giới thường xuyên và giám sát thị trường trên toàn quốc, phát hiện thành công nhiều vụ buôn bán thuốc lá bất hợp pháp.

Trong hai năm gần đây khi việc lưu thông hàng hóa trong nước và giao thương qua biên giới được kiểm soát chặt chẽ hơn do tình hình Covid-19, công tác chống thuốc lá lậu đã có những tiến triển đáng kể, cụ thể số lượng thuốc lá lậu bị bắt giữ trong năm 2020 tăng gần gấp đôi so với 2019, thị phần thuốc lá lậu trong năm 2020 theo đó cũng giảm gần 2%.  

Theo các diễn giả tại hội thảo, thực trạng này là do nhiều yếu tố tạo nên, trong đó phải kể đến đầu tiên là lợi thế cạnh tranh và lợi nhuận của các sản phẩm thuốc lá lậu.

Nghiêm trọng hơn, thuốc lá được nhập khẩu bất hợp pháp vào nước không rõ nguồn gốc xuất xứ, không kiểm soát được chất độc hại bị cấm sử dụng, gây nguy hại nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng, gây mất an ninh trật tự, an toàn xã hội.

Bên cạnh đó, các yếu tố khách quan như đường biên giới phức tạp với nhiều đường mòn lối mở, phương thức vận chuyển của các đối tượng ngày càng đa dạng, tinh vi, hay việc lợi dụng cư dân sống ở vùng biên giới trung chuyển… cũng gây ra rất nhiều khó khăn cho lực lượng biên phòng và các lực lượng chức năng trong việc kiểm soát tình hình.

Các đối tượng vận chuyển thuốc lá lậu thường đối phó bằng cách vận chuyển mỗi lần dưới 1.500 bao để tránh bị xử lý hình sự. Tại thị trường nội địa, thuốc lá điếu ngoại nhập lậu tuy không còn bày bán công khai nhưng vẫn được bán lén lút tại các nhà hàng, quán cafe, tủ bán thuốc lá lẻ…

Mặc dù đã có nhiều nỗ lực kiểm soát, tình hình buôn lậu thuốc lá đã diễn biến phức tạp trở lại kể từ cuối năm 2021, đầu năm 2022 sau thời gian giãn cách xã hội. Việc mở cửa trở lại sau khoảng thời gian Covid-19 là tất yếu, tuy nhiên cũng tiềm ẩn nguy cơ bị các đối tượng lợi dụng buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép các mặt hàng cấm, hàng giả, hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Mặc dù các lực lượng chức năng đã tập trung phòng, chống thuốc lá lậu nhưng do địa bàn rộng, nhân sự và phương tiện thiếu thốn, sinh kế người dân địa phương còn nhiều khó khăn nên việc kiểm soát thuốc lá lậu vẫn chưa đạt hiệu quả như kỳ vọng.

Tại hội thảo, VTA và các đại biểu đề xuất triển khai giải pháp đồng bộ và toàn diện để tiếp tục đẩy mạnh công tác phòng chống thuốc lá lậu.

Các giải pháp được triển khai bao gồm: tăng cường tuyên truyền giáo dục người tiêu dùng, tiểu thương, nhà phân phối không tham gia tiếp tay cho các đường dây buôn lậu;  thắt chặt kiểm tra ở vùng biên giới và giám sát thị trường ở các tỉnh này; trích kinh phí trong Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá cho công tác phòng chống thuốc lá lậu; kiến nghị chính phủ làm việc với nước bạn Campuchia để giải quyết tình trạng buôn lậu nói chung và thuốc lá lậu nói riêng từ lãnh thổ Campuchia về Việt Nam.

Đối với thuế tiêu thụ đặc biệt, các doanh nghiệp đề xuất chưa tăng thuế tiêu thụ đặc biệt để cho các doanh nghiệp hồi phục sau đại dịch covid 19, tránh việc tăng sốc gây bất ổn thị trường cũng như tạo thêm khoảng trống cho thuốc lá lậu.

Các doanh nghiệp mong muốn chính phủ cân nhắc lộ trình phù hợp với đề án định hướng “Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV”, giúp doanh nghiệp kinh doanh thuốc lá hợp pháp tăng cường sức cạnh tranh và tạo ra sự bền vững về an sinh xã hội.

Liên quan đến công tác tuyên truyền, theo các diễn giả tại hội thảo, hiện nay đa phần tin tức công bố trên các phương tiện thông tin truyền thông chỉ dừng lại ở các vụt bắt giữ thuốc lá, rất ít thông tin về việc áp dụng các hình phạt trong xử lý vụ việc sau đó nên tác dụng tuyên truyền chưa cao, dẫn đến sự lơ là trong chấp hành pháp luật ở các đối tượng.

Năm 2021, ngành thuốc lá nộp thêm 430 tỷ, tăng 39,8 tỷ so với năm 2020 và hiện nay quỹ còn hơn 1.000 tỷ đang gửi ngân hàng.

Hiện nay thuốc lá thế hệ mới đang được buôn bán bất hợp pháp tại hàng nghìn địa điểm bán lẻ. Hiệp hội thuốc lá Việt Nam cũng đang đề xuất Bộ Công Thương sửa đổi nghị định 67 trình thủ tướng để thiết lập cơ sở pháp lý rõ ràng, quản lý chặt chẽ… sản phẩm thuốc lá thế hệ mới trên thị trường Việt Nam.