Lợi nhuận DN phục hồi mạnh mẽ, động lực chính từ cổ phiếu thép và ngân hàng

Theo thống kê của Công ty Chứng khoán VNDirect, tổng lợi nhuận ròng của các doanh nghiệp niêm yết trên 3 sàn (HoSE, HNX và UPCoM) trong quý IV/2023 ước tính tăng 30,4% so với cùng kỳ, chấm dứt chuỗi giảm 4 quý liên tiếp từ quý IV/2022 nhờ hoạt động kinh doanh khởi sắc và mức nền so sánh thấp cùng kỳ năm 2022.

Đóng góp tăng trưởng hàng đầu là các doanh nghiệp đến từ ngành thép và ngân hàng. Trong đó, ngành thép tiếp tục có một mùa kết quả kinh doanh tích cực khi nhiều doanh nghiệp sản xuất có kết quả khả quan quý IV/2023 trong khi cùng kỳ năm ngoái ghi nhận lỗ. Tổng lợi nhuận ròng ngành thép đã tăng 26,7% so với quý III/2023.

VNDirect cho rằng sự cải thiện mạnh mẽ này đến từ việc biên lợi nhuận gộp tăng 0,7 điểm phần trăm so với quý trước nhờ chi phí đầu vào giảm, quản lý hàng tồn kho tốt hơn và sản lượng tiêu thụ cải thiện.

Về nhóm ngân hàng, lợi nhuận ròng quý IV/2023 của các nhà băng tăng 22,5% so với cùng kỳ nhờ tăng trưởng tín dụng được đẩy nhanh trong kỳ; thu nhập ngoài lãi (thu nhập từ phí, hoạt động ngoại hối) tăng mạnh với mức tăng  toàn ngành là 20%; cùng với đó là chi phí trích lập dự phòng giảm 5%.

Theo VNDirect, kết quả kinh doanh của nhóm các doanh nghiệp mảng bất động sản không quá tiêu cực trong quý IV. Theo đó, lợi nhuận ròng quý cuối năm của ngành bất động sản ghi nhận sự sụt giảm 19,6% so với cùng kỳ năm 2022 và giảm 24,2% so với quý III/2023.

Tuy nhiên, VNDirect cho rằng số liệu thực tế tốt hơn so với thống kê. Sự suy giảm tới từ doanh thu và lợi nhuận của Công ty Cổ phần Vinhomes (HoSE: VHM) sụt giảm lần lượt là 72,1% và 90,8% trong quý IV/2023 so với cùng kỳ năm 2022 bởi yếu tố nền cao của quý IV/2022. Lợi nhuận ròng năm 2023 của VHM tăng trưởng 14,9% so với mức thực hiện 2022. Nếu loại VHM ra khỏi rổ thống kê, lợi nhuận ròng ngành bất động sản quý IV/2023 tăng trưởng 131,7% so với cùng kỳ.

Điện và bán lẻ là 2 ngành gây áp lực tiêu cực cho bức tranh kết quả kinh doanh quý IV. Theo đó, lợi nhuận ngành điện giảm mạnh 32,8% so với cùng kỳ do các nhà máy thủy điện ghi nhận sản lượng thấp do hiện tượng El Nino, trong khi các nhà máy điện than phải dùng than trộn và hoạt động liên tục trong mùa cao điểm dẫn tới xảy ra sự cố phát điện và không đạt hiệu suất cao.

Doanh nghiệp bán lẻ cũng ghi nhận mức sụt giảm lợi nhuận 41,3% so với cùng kỳ do cạnh tranh giá gay gắt giữa các công ty lớn vẫn hiện hữu. Tuy vậy nhờ nhu cầu có dấu hiệu hồi phục, lợi nhuận ngành bán lẻ đã tăng trưởng 42,9% so với quý III/2023.

Xét riêng doanh nghiệp, Tổng công ty Đầu tư và Phát triển Công nghiệp (HoSE: BCM), Công ty Chứng khoán SSI (HoSE: SSI) và Ngân hàng TMCP Phát triển TP. HCM (HDBank, HoSE: HDB) là 3 đơn vị đóng góp nhiều nhất vào tăng trưởng lợi nhuận quý IV/2023 trong nhóm VN30.

Theo đó, tổng lợi nhuận ròng của nhóm VN30 quý cuối năm tăng 11,6% so với cùng kỳ và tăng 3% so với quý trước. Trong quý IV/23, 17 doanh nghiệp trong nhóm VN30 ghi nhận tăng trưởng lợi nhuận ròng, dẫn đầu là BCM (tăng 3.542%), SSI (tăng 120%) và HDB (tăng 93%), cùng với đó Công ty Cổ phần Tập đoàn Hoà Phát (HoSE: HPG) ghi nhận 2.972 tỷ đồng lợi nhuận ròng trong khi cùng kỳ ghi nhận lỗ 1.991 tỷ đồng.

Ngược lại, lợi nhuận quý IV/2023 của Công ty Cổ phần Tập đoàn Masan (HoSE: MSN) và Công ty Cổ phần Đầu tư Thế giới Di động (HoSE: MWG) sụt giảm mạnh lần lượt ở mức 89% và 85% so với cùng kỳ do triển vọng chung của ngành bán lẻ chưa thể quay lại mức nền cũ và chiến lược cải cách hoạt động kinh doanh mới đang ở những bước đầu.

Theo thống kê của VNDirect, biên lãi gộp toàn thị trường trong quý IV/2023 giảm mạnh 2,9 điểm phần trăm xuống mức 14,2%, do ảnh hưởng của VHM khi biên lãi gộp của doanh nghiệp này giảm xuống 10,1%, trong khi cùng kỳ năm 2022 đạt mức 48,3%. Các ngành có biên lãi gộp tăng cao nhất so với quý III/2023 bao gồm: truyền thông, hóa chất, viễn thông. Trong khi đó, các ngành du lịch và hàng không, ô tô, vận tải và y dược ghi nhận biên lãi gộp giảm.

Lũy kế cả năm 2023, tổng doanh thu và lợi nhuận ròng của các doanh nghiệp niêm yết trên ba sàn sụt giảm lần lượt là 1,6% và 5,6% so với mức thực hiện năm 2022. Trong đó ngành dịch vụ tài chính có lợi nhuận tăng trưởng ấn tượng trong năm 2023 với mức tăng 78,7%, theo sau đó là ngành y dược (tăng 17,2%), đồ uống (tăng 13,8%), kim loại (tăng 8,3%).

Ngược lại, nhóm ngành tác động tiêu cực tới bức tranh lợi nhuận chung của thị trường bao gồm khai khoáng (giảm 107,8%), bán lẻ (giảm 63,1%), du lịch và hàng không (giảm 59,8%).