“Luật về PPP chưa hài hoà với quy trình thực hiện dự án PPP”

Bình luận về thị trường PPP hiện nay, ông Nguyễn Hải Minh, Phó Chủ tịch EuroCham cho biết thị trường PPP Việt Nam đang ở giai đoạn đầu của sự phát triển, với cơ chế, các yếu tố nội hàm của nền kinh tế còn chứa đựng nhiều rủi ro, thị trường vốn trong nước còn yếu kém, khó tiếp cận được thị trường vốn quốc tế…

“Đặc biệt chưa có định hướng, chiến lược dài hạn, thống nhất, rõ ràng để thực hiện chương trình PPP và PPP trong cơ sở hạ tầng”, ông Minh nhấn mạnh.

Theo quan điểm của ông Minh trong khi dự án PPP có đặc thù phức tạp, với nhiều mối quan hệ ràng buộc giữa Nhà nước và nhà đầu tư, việc triển khai thực hiện dự án có nhiều rủi ro.

“Vì chưa có định hướng, kế hoạch rõ ràng nên những dự án tốt nhất vẫn chưa được ưu tiên lựa chọn, nguồn lực chưa được quan tâm bố trí cho việc lập dự án, tham gia đầu tư, nhân sự vẫn chủ yếu là kiêm nhiệm, chuyên môn hạn chế.

Hệ thống pháp lý về PPP chưa đầy đủ, chồng chéo giữa nhiều pháp luật khác nhau, nội dung pháp luật với những quy định thiên về dự án đầu tư công hoặc đầu tư tư nhân thuần túy, chưa đảm bảo hài hòa với quy trình thực hiện dự án PPP”, ông Minh nói.

Cùng với đó, ông Minh nhấn mạnh, hiện nay, vai trò của nhà nước và tư nhân không được xác định rõ ràng hoặc thiếu các quy định về quyền, trách nhiệm và nghĩa vụ của các bên.

“Các chính sách, quy định cụ thể về ưu đãi đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư, hợp đồng dự án… và quản lý khai thác vận hành còn nhiều hạn chế dẫn đến môi trường đầu tư chưa hấp dẫn, các dự án PPP chưa đạt được hiệu quả như mong muốn”, ông Minh cho hay.

Theo ông Minh, hiện có một số vấn đề cần lưu ý có thể gây ra ảnh hưởng tiêu cực đến việc cấp vốn từ nước ngoài và sự phát triển của các dự án cơ sở hạ tầng lớn tại Việt Nam.

Theo đó, với vấn đề về ngoại Hối, hiện Luật PPP chỉ mới đưa ra cam kết bảo lãnh chuyển đổi thành đô la 30% doanh thu bằng đồng Việt Nam cho các dự án PPP đối với các dự án mà phê duyệt chủ trương đầu tư thuộc thẩm quyền của Quốc hôi hoặc Thủ tướng.

“Tuy nhiên, những dự án được Quốc hội và Thủ tướng phê duyệt hiện vẫn được coi là quá ít”, ông Minh nói.

Đề cập tới quỹ bù đắp tài chính, đảm bảo doanh thu và chia sẻ rủi ro, ông Minh cho rằng hiện thiếu các hướng dẫn hiện hành liên quan tới quỹ Bù đắp tài chính. Điều này, theo ông Minh đang tạo nên khó khăn cho doanh nghiệp trong quá trình thực hiện dự án.

Cùng với đó, với vấn đề thời hạn thu xếp tài chính theo quy định của Luật PPP, ông Minh cho rằng thời hạn này đang… quá ngắn.

“Luật yêu cầu doanh nghiệp thu xếp tài chính cho dự án trong thời gian 18 tháng kể từ khi ký kết hợp đồng dự án đối với các dự án do Quốc hội hoặc Thủ tướng hoặc 12 tháng đối với dự án khác. Thời gian thu xếp dự như vậy, theo tôi là quá ngắn bởi vốn cho việc thực hiện dự án PPP thường rất lớn, với thời gian ngắn như thế, nhà đầu tư sẽ khó có thể thu xếp được”, ông Minh cho biết.

Về quyền chấm dứt và thanh toán khi chấm dứt hợp đồng, ông Minh cho biết Luật PPP giới hạn các trường hợp được chấm dứt hợp đồng PPP trước hạn chỉ trong một số trường hợp mà không quy định rõ ràng mức độ được linh hoạt của các bên ký kết hợp đồng.

Ngoài ra, với vấn đề sửa đổi hợp đồng, Luật PPP không quy định rõ các bên có được tự do thỏa thuận các nguyên nhân khác để được phép sửa đổi hợp đồng hay không, và được thực hiện như thế nào.

Những quy định như trên, theo ông Minh sẽ làm ảnh hưởng không nhỏ tới doanh nghiệp khi đầu tư vào dự án PPP.

Vì thế, ông Minh kiến nghị, cần ban hành các hướng dẫn rõ ràng cho Luật PPP và đưa các quy định hiện hành lên một tiêu chuẩn quốc tế nhằm gia tăng sự hấp dẫn của các dự án PPP Việt Nam đối với các nhà đầu tư nước ngoài.

Cùng với đó, ông Minh kiến nghị Chính phủ tạo ra một khuôn khổ rõ ràng và nhất quán cho các dự án PPP, các đảm bảo về doanh thu tối thiểu và các biện pháp chia sẻ rủi ro.

"Tiếp tục làm tinh gọn các chính sách và hướng dẫn liên quan đến các dự án PPP, bao gồm thực hiện các quy định tập trung vào các yếu tố chủ yếu như là khả năng huy động và giải ngân của nguồn vốn và các biện pháp hỗ trợ tín dụng. Thử nghiệm những quy định này trên các dự án thực tế", ông Minh kiến nghị.