'Ngấm đòn' hậu dịch, hàng loạt doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động

Cuộc sống người công nhân hậu dịch COVID-19 tưởng sẽ ổn định hơn, nhưng khó khăn lại thêm bội phần, nhất là công nhân bị sa thải. Hàng vạn lao động thất nghiệp kéo theo là người thân, gia đình họ điêu đứng.

Bộ LĐ-TB&XH cho biết, trong 4 tháng đầu năm 2020, cả nước có 22.700 doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, tăng 33,6% so với cùng kỳ năm trước. Gần 14.000 doanh nghiệp ngừng hoạt động chờ làm thủ tục giải thể; 5.277 doanh nghiệp đăng thông báo giải thể và 5.776 doanh nghiệp chờ làm thủ tục giải thể với cơ quan thuế.

TP.HCM, Bình Dương là những nơi hoạt động kinh tế sôi động nhất nước, song tỷ lệ doanh nghiệp (DN) thất nghiệp, rơi vào nguy cơ phá sản khá lớn.

Tại cuộc họp về tình hình kinh tế - xã hội tháng 5/2020, ông Nguyễn Văn Hùng, Cục trưởng Cục Thống kê TPHCM cho biết, kết quả khảo sát trên 16.300 (chiếm gần 12% tổng số DN đang hoạt động) cho thấy, có đến 85,4% số DN cho biết chịu tác động tiêu cực của dịch COVID-19.

Theo đánh giá của Cục Thống kê TP.HCM, DN càng lớn, kinh doanh nhiều ngành nghề càng bị tác động do ảnh hưởng của chuỗi cung ứng nguyên vật liệu sản xuất như dệt may, giày da…

Trong giai đoạn dịch COVID-19, DN phải đương đầu với nhiều khó khăn lớn như: Thị trường tiêu thụ bị thu hẹp, nhu cầu về nguyên vật liệu bị gián đoạn, chi phí đầu vào tăng. 49,45% số DN bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 cho rằng, thị trường tiêu thụ trong nước bị thu hẹp; 15,3% cho rằng hàng hóa sản xuất không tiêu thụ được trong nước và có đến 42,4% DN không thực hiện được hoạt động sản xuất kinh doanh.

Trong 5 tháng đầu năm 2020, Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM đã hoàn tất thủ tục giải thể cho 2.015 DN, tăng 16,4% so với cùng kỳ năm trước. Bên cạnh đó, từ đầu năm đến nay, toàn thành phố đã có 7.257 DN tạm ngưng hoạt động, tăng gần 40% so với cùng kỳ năm trước.

Doanh nghiệp khó trăm bề

Rất nhiều DN ở các tỉnh thành trong Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam đã cắt giảm hoặc đang lên kế hoạch cắt giảm vài trăm nhân sự để cầm cự. Bà Trần Thị Diệu Thúy, Chủ tịch Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) TP.HCM cho rằng, các DN cắt giảm lượng lớn lao động thời gian qua chủ yếu là những đơn vị chuyên gia công theo đơn đặt hàng xuất khẩu đi các thị trường châu Âu, Mỹ, và sử dụng rất nhiều công nhân.

Do đó, khi dịch COVID-19 còn chưa được kiềm chế ổn định, những DN này thiếu đơn hàng trầm trọng, dẫn đến việc thu hẹp quy mô sản xuất và sa thải nhân viên trên diện rộng. “Huê Phong là bài học đầu tiên. Trước đó, DN này tính phương án nghỉ giãn ra hoặc nghỉ không lương để tiếp tục duy trì hoạt động, tìm đơn hàng mới. Nhưng đến lúc này không thể cầm cự nổi, buộc họ phải cho công nhân nghỉ. Huê Phong và PouYuen phải cùng cực lắm mới cắt giảm nhiều lao động đến vậy”, bà Thúy nhìn nhận.

Cũng theo lãnh đạo Liên đoàn Lao động TP.HCM, trong thời gian tới, nếu tình hình dịch COVID-19 còn diễn biến phức tạp trên thế giới, tình trạng không có đơn hàng tiếp tục kéo dài khiến các DN may mặc, giày da… chuyên gia công cho nước ngoài sẽ không còn việc và lượng lao động thất nghiệp sẽ còn tăng hơn nữa. 

Theo Cục Hải quan Bình Dương, có hàng trăm DN lớn hoạt động xuất nhập khẩu bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh COVID-19, dẫn đến kim ngạch xuất nhập khẩu giảm mạnh. Các hàng hóa xuất, nhập khẩu giảm hơn một nửa, thậm chí có những mặt hàng gần như đứng yên so với cùng kỳ năm trước. Thị trường ngành gỗ, giày da, may mặc ảnh hưởng do các nước áp dụng chính sách hạn chế xuất nhập khẩu dẫn đến việc làm gián đoạn tiến độ thực hiện các hợp đồng đã ký kết trước đây, lượng hàng tồn kho lớn.

Hiện nay, dòng tiền của các DN lại nằm trong hàng hóa, nguyên vật liệu nên rất khó khăn trong chi phí nhân công, kho bãi. Đối với các đơn vị giày da, may mặc xuất khẩu trên địa bàn, số đơn hàng đã bị cắt giảm từ 50% đến 60%. DN rơi vào cảnh vừa thiếu nguyên liệu sản xuất vừa tồn hàng do xuất đi không được.

Dự báo thời gian tới, hoạt động xuất nhập khẩu của một số DN ở Bình Dương sử dụng nguyên phụ liệu nhập khẩu, hoặc có nguồn gốc từ các nước bị dịch bệnh COVID-19 sẽ vẫn gặp nhiều khó khăn. Số khác cũng rất có thể sẽ bị ảnh hưởng dây chuyền. Mặt hàng xuất nhập khẩu sẽ giảm, trong đó, giảm mạnh nhất là các mặt hàng điện tử, điện lạnh, điện gia dụng, sắt thép.

Con số về thất nghiệp đáng buồn

Tính đến ngày 3/6, Bảo hiểm Xã hội (BHXH) TP.HCM đã thực hiện việc tạm dừng đóng BHXH vào quỹ hưu trí, tử tuất cho 213 DN với gần 19.000 lao động. Tổng số tiền BHXH xấp xỉ 74 tỷ đồng. Ông Phan Văn Mến, Giám đốc BHXH TPHCM cho biết, BHXH vẫn đang tiếp tục nhận và trả kết quả hồ sơ trực tiếp của DN, nhằm đảm bảo kịp thời việc thực hiện chính sách hỗ trợ cho người lao động theo quy định của Chính phủ và UBND TP.HCM. Đã có 2.067 đơn vị gửi danh sách người lao động tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động với trên 209.000 người. BHXH TP.HCM đã xác nhận hồ sơ với gần 43.000 lao động đủ điều kiện tạm dừng đóng BHXH.

Báo cáo của Liên đoàn Lao động TP.HCM, tính đến nay, các cấp công đoàn thành phố đã chăm lo 18.069 đoàn viên với tổng số tiền hơn 21 tỷ đồng; vận động các chủ nhà trọ giảm giá cho thuê 57.606 phòng trọ, miễn thu tiền 200 phòng; chăm lo 742 đoàn viên thuộc các nghiệp đoàn nhóm trẻ tư thục với tổng số tiền 890 triệu đồng; hỗ trợ 7.000 suất ăn cho công nhân.

 Tại Bình Dương, tính đến cuối tháng 5, Bình Dương có 280 doanh nghiệp ngừng hoạt động với gần 144.000 công nhân lao động bị ảnh hưởng, trong đó số bị chấm dứt hợp đồng lao động gần 11.150 người; số lao động phải ngừng việc, tạm hoãn hợp đồng lao động, nghỉ việc không hưởng lương là 50.000 người, số lao động phải giảm giờ làm việc gần 83.000 người.

Theo bà Trương Thị Bích Hạnh, Chủ tịch LĐLĐ tỉnh Bình Dương, những DN quá khó khăn, công nhân đồng hành chia sẻ bằng cách đồng ý tạm hoãn hợp đồng lao động, tạo điều kiện để công ty sắp xếp, cơ cấu lại. DN cam kết khi phục hồi sẽ nhận công nhân quay trở lại làm việc. Cán bộ công đoàn đại diện cho công nhân đứng ra thương lượng với chủ DN, đồng thời cũng giải thích với công nhân về việc được hỗ trợ từ Chính phủ để người lao động yên tâm.