Ngân sách trung ương có khả năng hụt thu năm thứ 3 liên tiếp

Cụ thể, Ủy ban Tài chính – Ngân sách nhận thấy việc Chính phủ ước thực hiện thu ngân sách nhà nước năm 2017 vượt 2,3% so với dự toán là đã thể hiện những nỗ lực rất cao trong điều hành.

Tuy nhiên, số tăng thu so với dự toán chủ yếu là tăng thu của ngân sách địa phương, trong khi thu ngân sách trung ương ước khó đạt dự toán. Đây là năm thứ 3 liên tiếp ngân sách trung ương có khả năng hụt thu (năm 2015, ngân sách trung ương hụt thu 2.144 tỷ đồng, năm 2016 hụt thu 321 tỷ đồng).

"Điều này sẽ gây ảnh hưởng thực hiện nhiệm vụ chi của ngân sách trung ương, vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương khó được đảm bảo", báo cáo của Ủy ban Tài chính – Ngân sách nêu rõ.

Số thu nội địa có thể giảm so với dự toán, nếu…

Xem xét về cơ cấu thu ngân sách nhà nước, Ủy ban Tài chính – Ngân sách nhận thấy, có một số vấn đề nổi lên.

Thứ nhất là về thu nội địa, ước cả năm chỉ tăng 2,1% so với dự toán. Đặc biệt, thu từ 3 khu vực kinh tế: doanh nghiệp nhà nước, vốn đầu tư nước ngoài (FDI), doanh nghiệp ngoài quốc doanh có thể đều không đạt dự toán.

Khu vực doanh nghiệp nhà nước có số thu giảm mạnh nhất (-7,7%) so với dự toán. Bên cạnh nguyên nhân theo báo cáo của Chính phủ là do tiến trình cổ phần hóa, cơ cấu lại, Ủy ban Tài chính – Ngân sách cho rằng, còn do khả năng cạnh tranh, phát triển và chất lượng, hiệu quả hoạt động của khu vực này còn hạn chế.

Nhiều ý kiến cho rằng, số thu cổ tức, lợi nhuận còn lại của doanh nghiệp nhà nước, tiền bán vốn nhà nước tại các doanh nghiệp trong 9 tháng đầu năm đạt thấp hơn nhiều so với dự toán. Đặc biệt là thu bán vốn nhà nước mới chỉ đạt 16,7% nhưng Chính phủ vẫn ước thực hiện cả năm đạt 100% kế hoạch là rất khó khăn.

"Điều này thể hiện việc phối hợp triển khai kế hoạch thoái vốn nhà nước giữa các bộ, ngành hiệu quả chưa cao, sẽ ảnh hưởng đến việc cân đối, bố trí vốn thực hiện các dự án đầu tư trong những tháng cuối năm 2017".

Ngoài ra, nếu loại trừ khoản thu tiền sử dụng đất, thu cổ tức, lợi nhuận còn lại sau thuế, tiền bán vốn nhà nước tại doanh nghiệp và thu xổ số kiến thiết, thì số thu nội địa có thể còn giảm so với dự toán.

"Kết quả giám sát thực tế cho thấy, số thu nội địa giảm, một mặt, đã phản ánh khả năng phục hồi tăng trưởng của nền kinh tế còn chậm, thu từ nội tại nền kinh tế chưa bền vững và thiếu tính ổn định; mặt khác là do số thu từ khu vực sản xuất giao cho một số địa phương cao hơn so với thực tế, như thu từ các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô của tỉnh Quảng Nam, Vĩnh Phúc… Bên cạnh đó, việc xử lý nợ đọng thuế, tuy đã được triển khai quyết liệt, nhưng số thuế nợ đọng vẫn còn lớn (khoảng 73,9 nghìn tỷ đồng tính đến hết 30/9/2017) ", báo cáo nhấn mạnh.

Nếu loại trừ khoản thu từ tiền sử dụng đất, cổ tức, bán vốn tại doanh nghiệp nhà nước... thì thu nội địa có thể giảm so với dự toán

Về thu từ dầu thô, ước cả năm vượt 5.200 tỷ đồng so với dự toán. Ủy ban Tài chính – Ngân sách cho rằng, trên cơ sở báo cáo của IMF, giá dầu thô bình quân các Hợp đồng giao vào cuối sau năm 2017 có thể tăng cao hơn 9 tháng đầu năm, thì việc Chính phủ ước tính giá bình quân năm 2017 ở mức 53USD/thùng là tương đối thấp. Vì vậy, đề nghị cần theo dõi sát thực tế hơn để có biện pháp bảo đảm tăng thu cho ngân sách trung ương.

Về thu từ hoạt động xuất nhập khẩu, Chính phủ ước cả năm đạt dự toán là tương đối thấp. Ủy ban Tài chính – Ngân sách cho rằng, việc ước thực hiện có khả năng tăng thêm do kim ngạch xuất, nhập khẩu thường tăng vào dịp cuối năm, do đặc thù phục vụ dịp lễ, Tết.

Theo đó, Chính phủ ước bình quân 3 tháng cuối năm tăng thấp hơn so với ước thực hiện bình quân 9 tháng đầu năm là chưa thật hợp lý. Đề nghị Chính phủ giải trình rõ hơn tốc độ tăng thu xuất nhập khẩu những tháng cuối năm, đồng thời căn cứ tình hình thực tế, xác định chính xác số hoàn thuế giá trị gia tăng cho phù hợp, kết hợp với các biện pháp đôn đốc thu hồi nợ đọng thuế xuất nhập khẩu quyết liệt hơn, phấn đấu thực hiện vượt khoản thu này so với dự toán.

Chậm giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản năm thứ 2 liên tiếp

Chính phủ ước thực hiện chi ngân sách nhà nước cả năm tăng 1,7% so với dự toán. Ủy ban Tài chính – Ngân sách cho rằng, Chính phủ đã có nhiều đổi mới trong điều hành, quản lý chi ngân sách; nhiều khoản chi đã phát huy hiệu quả trong phạm vi dự toán được Quốc hội quyết định. Tổng chi ngân sách nhà nước tăng là do sử dụng dự phòng của ngân sách và nguồn tăng thu của ngân sách địa phương.

Tuy nhiên, Ủy ban Tài chính – Ngân sách đề nghị Chính phủ lưu ý các vấn đề:

Một là, việc triển khai thực hiện Kế hoạch đầu tư công trung hạn còn lúng túng, công tác chỉ đạo chưa quyết liệt, dẫn đến công tác phân bổ, giao dự toán còn chậm, giao nhiều đợt (nhất là vốn đầu tư xây dựng cơ bản); nguồn vốn thực hiện các chương trình mục tiêu do phê duyệt chậm, nên triển khai giao rất chậm, đặc biệt còn 4/11 chương trình mục tiêu chưa được phê duyệt , gây áp lực trong việc triển khai nhiệm vụ những tháng cuối năm. Đề nghị Chính phủ giải trình rõ vấn đề này.

Hai là, tiến độ giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản nguồn ngân sách nhà nước, vốn trái phiếu chính phủ rất chậm so với cùng kỳ. Trong quản lý vốn đầu tư, theo báo cáo của Kiểm toán Nhà nước vẫn còn thất thoát, tiêu cực, lãng phí và nhiều vi phạm quy định của pháp luật.

Ủy ban Tài chính – Ngân sách cho rằng, các nguyên nhân giải ngân vốn đầu tư chậm nói trên đã được xác định rõ trong vài năm gần đây, nhưng chưa được tháo gỡ kịp thời, dẫn đến hệ lụy là trong bối cảnh nguồn lực đầu tư hạn hẹp, khả năng huy động vốn gặp nhiều khó khăn. Việc nhiều bộ, ngành, địa phương đã được phân bổ, giao vốn, song lại chưa giải ngân hoặc tỷ lệ giải ngân quá thấp đã dẫn đến tình trạng lãng phí nguồn lực đi vay, làm giảm hiệu quả trong đầu tư, tác động giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế, giải quyết việc làm, giảm thu ngân sách nhà nước.

"Đây là năm thứ 2 liên tiếp xảy ra tình trạng này. Vì vậy, đề nghị Chính phủ chỉ đạo kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của người đứng đầu các bộ, ngành giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản chậm và sớm có chế tài đủ mạnh nhằm siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong lĩnh vực này", Ủy ban Tài chính nêu rõ.

Giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản vẫn chậm

Ngoài ra, Ủy ban Tài chính – Ngân sách cũng cho rằng việc triển khai thực hiện nhiệm vụ chi thường xuyên đã chú trọng tiết kiệm, chỉ tăng 1,3% so với dự toán.

Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị Chính phủ báo cáo rõ hơn lý do của việc chưa phê duyệt 4 chương trình mục tiêu; việc bố trí kinh phí hỗ trợ xây dựng nhà ở cho người có công rất thấp (chỉ 101 tỷ đồng/8.000 tỷ đồng); việc cụ thể hóa chính sách giảm nghèo đa chiều còn chậm dẫn đến năm 2017 và có thể cả năm 2018 vẫn chỉ thực hiện mục tiêu giảm nghèo về thu nhập; bố trí rất thấp hoặc chưa bố trí vốn cho việc thực hiện chính sách đặc thù đối với vùng dân tộc thiểu số và dân tộc thiểu số rất ít người.