Nguy cơ tín dụng 'lệch pha', nhiều ngân hàng vào danh sách thanh tra

Lệch pha trong dòng chảy tín dụng

Chia sẻ tại một hội thảo mới đây, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Đào Minh Tú thừa nhận, để hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng GDP 8 – 10% là một nhiệm vụ nặng nề với ngành ngân hàng.

Lý giải về nhận định này, Phó Thống đốc chỉ ra, quy mô GDP cả nước ở mức 12 triệu tỷ đồng, trong khi dư nợ tín dụng đạt gần 16 triệu tỷ đồng, tương đương 135% GDP. “Từ góc độ vĩ mô, đây là bài toán chúng tôi lo lắng nhưng vẫn phải cố gắng", ông Tú nói.

Với nhiệm vụ nặng nề trên vai, ngay từ đầu năm 2025, ngành ngân hàng đã ráo riết đẩy vốn ra nền kinh tế. Ở phía nhà điều hành, NHNN không giao chỉ tiêu tín dụng “cứng” cho từng nhà băng, mà để cho các ngân hàng chủ động đưa ra mục tiêu tăng trưởng theo hệ số áp dụng chung NHNN công bố trên cơ sở chấm điểm xếp hạng, kết quả cho vay năm 2024.

Trong khi đó, các ngân hàng cũng triển khai hàng loạt chương trình cho vay với lãi suất ưu đãi dành cho cả khách hàng cá nhân lẫn doanh nghiệp. Ở nhóm Big4, Agribank ngay từ đầu năm đã triển khai tới 4 chương trình cho vay ưu đãi dành cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu, doanh nghiệp FDI, khách hàng lớn, doanh nghiệp vừa và nhỏ) với lãi suất thấp hơn 1,2-1,8%/năm so với lãi suất cho vay thông thường.

Hay như Vietcombank triển khai chương trình cho vay lãi suất ưu đãi chỉ từ 4,6%/năm dành cho khách hàng cá nhân vay vốn sản xuất kinh doanh ngắn hạn với quy mô gói tín dụng lên tới 250.000 tỷ đồng.

Ở nhóm các ngân hàng TMCP, hàng loạt gói tín dụng với lãi suất hấp dẫn cũng được các ngân hàng tung ra từ sớm. Trong đó, đáng chú ý nhất là những gói cho vay mua nhà với lãi suất cực thấp, thậm chí từ 0%, của nhiều ngân hàng như SHB, ACB hay KienLong Bank.

Bên cạnh đó, lãi suất huy động tại các ngân hàng có xu hướng nhích nhẹ nhưng vẫn duy trì ở mức thấp, tạo dư địa để các nhà băng tiếp tục hạ lãi suất cho vay. Hiện lãi suất cho vay bình quân tại các ngân hàng là khoảng 6-7% với những khoản vay ngắn hạn, 8-9%/năm với các khoản vay mới trung - dài hạn, hỗ trợ doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn với chi phí hợp lý hơn, từ đó đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng.

Theo số liệu NHNN mới công bố, tính đến ngày 18/2, dư nợ tín dụng toàn hệ thống đạt 15,62 triệu tỷ đồng, tăng 0,02% so với tháng 12/2024 và tăng tới 16,35% so với cùng kỳ. Tại hai thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM, tăng trưởng tín dụng trong tháng 1/2025 đều ở mức dương, lần lượt là tăng 0,8% và 0,04% so với cuối năm trước.

Đảm bảo vốn tín dụng đến đúng 'địa chỉ'

Phát biểu tại Hội thảo: Tâm điểm Tín dụng Việt Nam 2025 do FiinRatings tổ chức, ông Lê Hồng Khang, Giám đốc Phân tích FiinRatings nhận định, mặc dù tín dụng tăng trưởng tích cực trong năm qua xong việc phân bổ tín dụng vẫn còn nhiều bất cập.

“Dòng vốn vẫn đang tập trung vào nhóm doanh nghiệp lớn trong khi các doanh nghiệp nhỏ và vừa lại gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn tín dụng. Không chỉ có sự phân hóa giữa các doanh nghiệp lớn và nhỏ, tín dụng còn phân bổ không đồng đều giữa các nhóm ngành với nhau”, ông Khang nói.

Đại diện của FiinRatings dẫn chứng, trong năm 2024, tín dụng kinh doanh bất động sản (cho vay chủ đầu tư (tăng tới hơn 30%) trong khi tăng trưởng tín dụng chung toàn hệ thống chỉ ở ngưỡng 15%. Nhiều ngành như sản xuất công nghiệp, vận tải,… vẫn trong tình trạng thiếu vốn.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội các doanh nghiệp vừa và nhỏ cho biết, hiện nay chỉ có khoảng 30-35% doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể tiếp cận vốn vay ngân hàng.

Không ít chuyên gia từng lên tiếng cảnh báo, sự “lệch pha” trong phân bổ tín dụng có thể dẫn đến rủi ro tập trung tín dụng, làm gia tăng nợ xấu nếu thị trường suy thoái. Đồng thời, việc doanh nghiệp nhỏ và vừa khó tiếp cận vốn có thể làm giảm hiệu quả sử dụng nguồn lực và cản trở tăng trưởng bền vững.

Do đó, những năm qua, việc hướng dòng tín dụng vào lĩnh vực sản xuất kinh doanh, các lĩnh vực ưu tiên luôn là trọng tâm hàng đầu của nhà điều hành. Như trong văn bản điều hành nhiệm vụ 2025 của NHNN có nêu rõ: tập trung tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng kinh tế (tiêu dùng, đầu tư, xuất khẩu) và các động lực tăng trưởng mới (chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo…); kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, đảm bảo hoạt động tín dụng an toàn, hiệu quả.

Bên cạnh đó, NHNN cũng tiến hành thanh, kiểm tra các tổ chức tín dụng nhằm kiểm soát rủi ro tín dụng, đảm bảo tín dụng được đến đúng “địa chỉ” cần cũng như nâng cao tính minh bạch trong hoạt động cấp tín dụng của các ngân hàng.

Riêng từ đầu năm 2025, NHNN đã tiến hành thanh, kiểm tra hoạt động cấp tín dụng tại nhiều chi nhánh của các ngân hàng thương mại. Trong đó, NHNN đã phát hiện ra nhiều vi phạm trong hoạt động cấp tín dụng của một số chi nhánh như: Sacombank chi nhánh Đắc Lắk...

Một số vi phạm phổ biến được Cơ quan Thanh tra, Giám sát Ngân hàng thuộc NHNN chỉ ra là: Cấp tín dụng cho các khách hàng không đáp ứng đủ điều kiện vay vốn và quá trình thẩm định, xét duyệt cấp bảo lãnh chưa thực sự chặt chẽ và đầy đủ.

Việc kiểm tra và sử dụng tiền vay cũng không được thực hiện đúng quy định. Hơn nữa, công tác phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro của ngân hàng cũng không đúng theo quy định của pháp luật. Đồng thời, tồn tại về định giá tài sản đảm bảo, về sửa đổi bổ sung hợp đồng thế chấp.

Đặc biệt, việc cấp tín dụng tập trung vào một số ít khách hàng khiến cho ngân hàng dễ rơi vào rủi ro tín dụng lớn. Những vi phạm này tiềm ẩn những rủi ro lớn đối với sự ổn định của ngân hàng.

Tại Sacombank chi nhánh Đắc Lak cũng bị Cơ quan Thanh tra, Giám sát Ngân hàng “điểm tên” vì hồ sơ thẩm định cho vay chưa chặt chẽ, công tác kiểm tra, giám sát sử dụng vốn vay của một số khách hàng cũng chưa chặt chẽ,…

Rõ ràng, việc thúc đẩy tín dụng nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế là điều cần thiết, song cần đảm bảo dòng vốn chảy đúng địa chỉ để tránh nguy cơ rủi ro tín dụng và nợ xấu gia tăng. Bài toán phân bổ tín dụng hợp lý vẫn là thách thức lớn đối với ngành ngân hàng, đặc biệt trong bối cảnh áp lực cung ứng vốn để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP 8% mà Chính phủ đã đề ra.