Sa lầy cổ phần hoá Vinawaco: ‘Loay hoay xử lý món nợ ‘ngoài sổ sách’’

Gánh ‘cục nợ’ từ mua tàu

Trao đổi với VietnamFinance, ông Ngô Văn Tuấn, Chủ tịch HĐQT Vinawaco cho biết: Trong quá khứ đến nay, Tổng Công ty phải gánh rất nhiều khoản nợ, đặc biệt, là khoản nợ mua 3 tàu từ năm 1995 với chi phí 12 tỷ đồng … nằm ngoài sổ sách.

“Lúc cổ phần hoá Tổng công ty, số nợ trên hoàn toàn ngoài sổ sách, mãi đến năm 2016, phía ngân hàng gửi trát đòi khiến đơn vị rất bất ngờ. Hiện tại, số nợ (bao gồm cả lãi) đã lên tới 60 tỷ đồng, khoản nợ này khiến đơn vị không thể thanh quyết toán, cũng không thể hoàn tất quá trình cổ phần hoá đơn vị… nhưng phía Bộ GTVT và ngân hàng vẫ chưa có hướng giải quyết thoả đáng cho chúng tôi”, ông Tuấn bức xúc.

Theo tìm hiểu của VietnamFinance, khoản nợ 12 tỷ đồng được hình thành từ năm 1995, thời điểm đó, Vinawaco đã tiếp nhận 3 tàu vận tải từ Công ty Vietrancimex với giá trị 26,2 tỷ đồng (tương đương 2.250.000 USD).

Thời điểm đó, Vinawaco được Thủ tướng Chính phủ, Ngân hàng nhà nước bố trí vốn mồi nhận thay nợ từ Công ty Vietrancimex (nay là Traximeco - Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu và Hợp tác đầu tư giao thông vận tải) 19,2 tỷ đồng, số tiền còn nợ lại Traximeco khoảng 7 tỷ đồng.

“Tuy nhiên, do Vinawaco là công ty chuyên thực hiện nạo vét, không thực hiện kinh doanh tàu khách nên đã kinh doanh thua lỗ. Vì thế, Thủ tướng tiếp tục đồng ý cho Vinawaco thanh lý 3 còn tàu trên. Tuy nhiên, khi bán chỉ được trên 13 tỷ đồng, số nợ còn lại là 12,6 tỷ đồng khiến Vinawaco không thể thanh toán”, vị này cho biết.

Đến năm 2005, khi thực hiện cổ phần hóa Vinawaco, Kiểm toán nhà nước đã chỉ rõ: “phần lỗ lũy kế tính đến 31/12/2005 của Tổng công ty Vinawaco là 411,989 tỷ đồng, âm vốn chủ sở hữu là -250,7 tỷ đồng (chưa tính khoản lãi vay và chênh lệch tỷ giá của 3 tàu nạo vét của hãng Ellicott (Mỹ), với giá 80 tỷ đồng/chiếc (khoảng 6 triệu USD), số nợ trên được Chính phủ và Bộ Tài chính đồng ý chưa hoạch toán vào kết quả kinh doanh).

Chính phủ từng đồng ý xoá nợ Vinawaco

Trong bối cảnh Vinawaco chìm trong khó khăn, Bộ GTVT và Bộ Tài chính đã có văn bản kiến nghị Thủ tướng xóa khoản nợ trên.

Cụ thể, Bộ Tài chính có công văn số 9992/TC-TCDN ngày 8/9/2004, đề nghị Bộ GTVT phối hợp Ngân hàng Nhà nước Việt Nam báo cáo Thủ tướng Chính phủ xử lý dứt điểm khoản nợ vay 3 tàu với trị giá 19 tỷ đồng đã được lên lưới thanh toán giai đoạn 2 và khoanh nợ từ năm 1997...”

Căn cứ vào quyết định trên, Bộ GTVT có công văn 7052/GTVT- TC ngày 8/12/2004 gửi Thủ tướng Chính phủ đề xuất cho phép xóa khoản nợ trên theo QĐ 149/2001/QĐ –TTg ngày 5/10/2001 của Thủ tướng Chính phủ.

Về phía Ngân hàng nhà nước, tại công văn số 296/NHNN-TD ngày 6/4/2005 cũng trình Chính phủ cho phép Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo Vietcombank xử lý khoản nợ tồn đọng trên (gồm nợ gốc và nợ lãi).

“Về nguồn xử lý xóa nợ gốc trên Ngân hàng thương mại quốc doanh được hoạch toán trừ vào nguồn Ngân hàng Nhà nước đã chuyển cho các ngân hàng thương mại quốc doanh để cho vay thanh toán nợ”, công văn Ngân hàng Nhà nước nêu rõ

Như vậy, tổng hợp các ý kiến nêu trên, Thủ tướng Chính phủ đã có công văn 791/VPCP – KTTH ngày 21/2/2005 nêu rõ: “Để hỗ trợ đẩy nhanh quá trình cổ phần hóa, sắp xếp lại Tổng Công ty Vinawaco đồng ý áp dụng xóa nợ theo đề nghị của các Bộ ngành”...

Tại sao số nợ 12 tỷ đồng chưa được xóa?

Tuy nhiên, khá bất ngờ khi ngày 7/3/2018, Ngân hàng Nhà nước có công văn 1378/NHNN_TD về việc xử lý tồn tại của Vinawaco gửi Văn phòng Chính phủ. Trong đó, Ngân hàng nhà nước trích dẫn một số điều khoản tại Quyết định số 736/QĐ-NHNN ngày 23/5/2005 cho rằng:

“Đối với số nợ gốc, Vietcombank hạch toán số nợ gốc được xử lý nêu trên ra theo dõi trên tài khoản ngoại bảng cân đối kế toán để tiếp tục theo dõi thu hồi nợ. Đối với số nợ lãi, Vietcombank xử lý theo quy định hiện hành để xóa số nợ lãi phát sinh, từ số nợ gốc theo quyết định của Thống đốc ngân hàng nhà nước”, công văn nêu rõ.

Như vậy, nếu theo quy định trên, thì Vinawaco chưa được khóa khoản nợ gốc là 12 tỷ đồng.

Trách nhiệm của Vietcombank Tp. Hồ Chí Minh ra sao?

Trao đổi với VietnamFinance ngày 26/4/2020, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Công cho biết, “trước đó, Bộ cũng đã có văn bản báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ về khoản nợ tại Vinawaco, Bộ cũng có đưa ra trách nhiệm của các bên có liên quan, ở đây có một phần từ phía Vietcombank Tp. Hồ Chí Minh”.

“Ví dụ như, trong 10 năm, việc xóa nợ từ năm 2005, đến năm 2015 khi Vinawaco thực hiện cổ phần hóa thì Ngân hàng không đòi nợ, không thông báo nợ, không đối chiếu công nợ. Thậm chí, khi rà soát trên Trung tâm Thông tin tín dụng quốc gia Việt Nam để xem xét cấp tín dụng cho Vinawaco cũng không có thông tin nào về khoản nợ xấu tồn đọng tại Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam”.

Đặc biệt, năm 2007, khi cổ phần hóa Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam, Ngân hàng cũng không thông báo, không đối chiếu khoản nợ này với Vinawaco.

“Theo quy định, khi cổ phần hóa doanh nghiệp phải đối chiếu tất cả các khoản nợ tại thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp”, Thứ trưởng Nguyễn Văn Công nói.

Tuy nhiên, đến năm 2016, Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam chi nhánh Tp. Hồ Chí Minh, mới thông báo về khoản nợ 12,6 tỷ đồng tại ngân hàng này.

“Như vậy, trong quá trình suốt 10 năm (2005-2015), việc không thông báo nợ, không đối chiếu công nợ, không đời nợ thuộc trách nhiệm của Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam”, công văn Thứ trưởng Nguyễn Văn Công nêu rõ.

“Tắc” phương án giải quyết nợ cho Vinawaco

Để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, tháng 3/2020, Bộ GTVT đã trình Thủ tướng Chính phủ hướng xử lý tồn tại tài chính và quyết toán vốn nhà nước tại Vinawaco, với điểm nhấn chính liên quan đến khoản vay từ Vietcombank.

Cụ thể, Bộ GTVT đề xuất Thủ tướng cho phép bộ này được phê duyệt quyết toán vốn nhà nước tại Vinawaco tại thời điểm bàn giao sang công ty cổ phần, trong đó không tính khoản nợ Vietcombank trong quyết toán bàn giao.

Sau khi thực hiện quyết toán, Bộ GTVT sẽ phối hợp với Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) bàn giao quyền đại diện chủ sở hữu nhà nước tại Vinawaco về SCIC, đồng thời bàn giao khoản nợ Vietcombank của Vinawaco thời kỳ doanh nghiệp nhà nước về SCIC. Trên cơ sở đó, SCIC tổ chức thoái vốn tại Vinawaco và dùng tiền bán vốn để trả nợ Vietcombank để Vietcombank nộp ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, hướng giải quyết khoản nợ "trên trời" này cho Vinawaco tiếp tục đứng giữa “ngã ba đường” khi ông Đinh Việt Tùng, Phó tổng giám đốc SCIC khẳng định, đơn vị này không có chức năng tiếp nhận, theo dõi, xử lý các khoản nợ, tài sản tồn đọng khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. Do vậy, đề xuất chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại Vinawaco từ Bộ GTVT sang SCIC để tổ chức bán và trả nợ cho Vietcombank là không phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền của SCIC.

“Khoản nợ phải trả của Vinawaco tồn đọng tại Vietcombank là tồn tại trong quá trình xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa Vinawaco. Vì vậy, Bộ GTVT với tư cách là cơ quan chủ trì, quyết định CPH doanh nghiệp tiếp tục làm rõ, xử lý dứt điểm và xác định chính thức giá trị vốn nhà nước tại Vinawaco làm cơ sở chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp này sang SCIC”, ông Đinh Việt Tùng cho biết.

>>> Xem thêm: https://vietnamfinance.vn/sa-lay-co-phan-hoa-tai-vinawaco-nguy-co-mat-von-nha-nuoc-20180504224237746.htm