Than – dầu – khí cùng tăng giá: Giá thành điện cao hơn giá bán lẻ

Giá nhiên liệu đắt đỏ

Cập nhật giá các nguyên liệu cơ bản đầu vào cho phát điện trên thị trường cho thấy, giá nhiên liệu các tháng vừa qua của năm 2023 mặc dù có giảm so với năm 2022, tuy nhiên vẫn ở mức cao so với giai đoạn các năm 2020-2021, tiếp tục gây khó khăn cho cân đối của các nhà máy phát điện.

Giá than nhập gbNewC tăng 2,97 lần so với năm 2020, tăng 1,30 lần so với năm 2021; giá dầu HSFO tăng 1,86 lần so với năm 2020 và tăng 1,13 lần so với năm 2021.  

Cụ thể, giá than nhập khẩu NewC Index dự kiến năm 2023 tăng 186% so với 2020 và 25% so với năm 2021.

Than phan trộn TKV: Mức tăng giá than pha trộn bình quân của TKV bình quân dự kiến 2023 là từ 29,6% đến 46,0% (tuỳ từng chủng loại than) so với giá than áp dụng năm 2021.

Than pha trộn TCT Đông Bắc: Mức tăng giá than pha trộn bình quân dự kiến 2023 của TCT Đông Bắc hiện hành là từ 40,6% đến 49,8% (tuỳ từng chủng loại than) so với giá than áp dụng năm 2021.

Trong khi đó, giá dầu thô Brent dự kiến tăng 86% so với giá dầu thô Brent bình quân năm 2020 và tăng 13% so với năm 2021.

Đối với khí đốt, hiện do khí Nam Côn Sơn (Lô 06.1, có giá khí tại mỏ ~ 3 USD/triệu BTU) suy giảm sản lượng mạnh nên các nhà máy nhiệt điện khí (Phú Mỹ 1, Phú Mỹ 2.1, Phú Mỹ 2.1 mở rộng, Phú Mỹ 4, Nhơn Trạch 1&2 và Bà Rịa) tiếp nhận nhiều khí Hải Thạch – Mộc Tinh, Sao Vàng - Đại Nguyệt và khí Đại Hùng, Thiên Ưng có giá cao, đặc biệt khí Thiên Ưng, Sao Vàng - Đại Nguyệt có giá rất cao.

Theo đánh giá từ các chuyên gia năng lượng, do giá nhiên liệu tăng cao, làm cho giá thành các nguồn nhiệt điện than và tua bin khí tăng rất cao - trong khi các NMNĐ than và khí chiếm tỷ trọng sản lượng điện phát lên tới 55% (năm 2023) tổng sản lượng điện phát toàn hệ thống.

Bên cạnh đó, yếu tố tỷ giá ngoại tệ cũng tăng mạnh, bình quân năm 2023 dự kiến tăng 4% so với năm 2021 càng khiến cho giá cả nhập khẩu nguyên liệu trở nên đắt đỏ.

Được biết, hiện nay, trong cơ cấu giá thành sản xuất điện, giá thành khâu phát điện chiếm tỷ trọng tới 82,8% giá thành nên những biến động của giá thành khâu phát điện sẽ ảnh hướng rất lớn đến giá thành sản xuất điện.

Nguy cơ thua lỗ đè nặng

Thống kê từ EVN cho biết, uớc tính cả năm 2023, sản lượng phát thực tế của các loại hình nguồn điện ước tính cả năm 2023 so với phương án kế hoạch 2023 đã được Bộ Công Thương duyệt như sau: thủy điện giảm khoảng 13,9 tỷ kWh, nhiệt điện than tăng khoảng 9,3 tỷ kWh, nhiệt điện dầu tăng khoảng 1,2 tỷ kWh và năng lượng tái tạo tăng 1,3 tỷ kWh.

Mặt khác, nếu so sánh với thực tế đã thực hiện năm 2022 thì sản lượng thủy điện giảm 22,5 tỷ kWh, nhiệt điện than tăng 28,2 tỷ kWh, nhiệt điện dầu tăng 1,2 tỷ kWh và năng lượng tái tạo tăng 2,8 tỷ kWh.

Do cơ cấu chi phí phát điện chiếm tỷ trọng lớn (82,8%), cơ cấu sản lượng thay đổi theo hướng bất lợi (các nguồn mua có giá rẻ giảm, nguồn mua có giá đắt tăng), giá các loại nhiên liệu năm 2023 vẫn ở mức cao so với năm 2020-2021, dẫn tới chi phí sản xuất và mua điện vẫn tăng cao.

Với một số yếu tố đầu vào cơ bản ảnh hưởng giá thành như ở trên thì giá thành sản xuất điện năm 2023 được ước tính khoảng 2098 đồng/kWh, cao hơn giá bán lẻ điện bình quân khoảng 178 đồng/kWh.

Theo tính toán, dù giá bán lẻ điện đã được điều chỉnh tăng 3% từ ngày 04/5/2023, doanh thu của EVN năm 2023 tăng thêm khoảng 8000 tỷ đồng, tuy nhiên điều này cũng chỉ giải quyết được một phần khó khăn về tài chính và EVN vẫn phải tiếp tục đối mặt với rất nhiều khó khăn trong cân bằng tài chính.

Trong khi đó, mới đây TKV cũng đã có đề nghị tăng giá bán than trong nước cho sản xuất điện. Điều này sẽ gây áp lực lớn lên tài chính của EVN khi chi phí mua điện của từ các nguồn điện than sẽ còn tăng lên.

Với áp lực tài chính đang đè nặng và đe dọa đến cân bằng tài chính và khả năng đảm bảo an toàn nguồn cung điện, các chuyên gia tài chính một lần nữa nhắc lại: Cái gốc của vấn đề vẫn là câu chuyện giá. Điều này đã được ghi rõ trong Quyết định số 24/2017/QĐ-TTg ngày 30/6/2017 quy định về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân

Cụ thể: “Trong năm, giá bán điện bình quân được xem xét điều chỉnh khi thông số đầu vào cơ bản trong khâu phát điện biến động so với thông số đã được sử dụng để xác định giá bán điện bình quân hiện hành’ Và “Khi các thông số đầu vào theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này biến động làm giá bán điện bình quân tăng từ 3% trở lên so với giá bán điện bình quân hiện hành thì giá điện được phép điều chỉnh tăng”