Tính tối ưu thứ hai của một chính sách là gì?

Tính tối ưu thứ hai của một chính sách (second-best of a policy) là khả năng xa rời trạng thái phân bổ nguồn lực tối ưu, chẳng hạn do tác động của những biến dạng do độc quyền hoặc ảnh hưởng ngoại hiện gây ra. Nếu việc sản xuất ra một sản phẩm, ví dụ một loạt hóa chất, dẫn đến ô nhiễm môi trường, chi phí xã hội cận biên của việc sản xuất loại sản phẩm này sẽ vượt  quá chi phí cá nhân cận biên và nền kinh tế không đạt đến trình độ phân bổ nguồn lực tối ưu.

Trong tình huống không tối ưu như vậy, chính phủ có thể cải thiện tình hình bằng cách đánh thuế ô nhiễm đối với doanh nghiệp sản xuất loại hóa chất trên. Một mặt, việc đánh thuế khuyến khích doanh nghiệp áp dụng quy trình sản xuất ít ô nhiễm, nhưng mặt khác thuế lại được chuyển sang cho người mua hóa chất, buộc họ phải trả chi phí xã hội đầy đủ cho sản phẩm mà họ tiêu dùng.

Có thể xác định khái niệm trên một cách cụ thể hơn như R.G.Lipsey và K.Lancaster đã làm . Hai ông đã đưa ra cái gọi là định đề giải pháp tối ưu thay thế. Định đề này nói rằng nếu một trong các điều kiện có tính tối ưu Pareto (tối ưu nhất-best) không thể thỏa mãn, thì tình huống tốt nhất (tối ưu thứ hai - Second best) chỉ có thể được thực hiện khi rời bỏ tất cả các điều kiện Pareto khác.

(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)