Tranh Việt đắt giá, khách sẵn lòng trả hàng triệu USD

Mỹ thuật - trào lưu đầu tư hàng độc

Theo báo cáo của Art Basel và UBS, bất chấp kinh tế suy thoái, tổng doanh thu thị trường tác phẩm nghệ thuật toàn cầu năm 2022 tăng 3% lên 67,8 tỷ USD, mức cao thứ 2 trong lịch sử, chỉ sau kỷ lục năm 2014 (68,2 tỷ USD). Còn theo số liệu từ chỉ số đầu tư hàng xa xỉ Knight Frank, tác phẩm mỹ thuật là loại tài sản xa xỉ có hiệu suất cao nhất năm 2023, đứng đầu trong danh mục 10 mặt hàng xa xỉ được yêu thích gồm: Tác phẩm mỹ thuật, xe hơi cổ điển, kim cương màu, tiền xu, đồ nội thất, túi xách, đồ trang sức, đồng hồ và rượu.

Thông tin từ nhà đấu giá nổi tiếng Sotheby’s cũng cho biết, năm 2023, doanh thu bán hàng của công ty này đạt 7,9 tỷ USD, tuy giảm khoảng 100 triệu USD so với mức kỷ lục của năm 2022 nhưng vẫn tăng 40% so với năm 2019, năm cuối cùng trước khi đại dịch Covid-19 bùng phát. Thành tích này một phần đến từ việc đấu giá các tác phẩm mỹ thuật.

Tương tự, nhà đấu giá Bonhams cũng đạt được doanh thu hơn 1,14 tỷ USD trong năm 2023, kết quả tốt nhất từ trước đến nay trong lịch sử 230 năm của công ty. Doanh thu bán hàng của Bonhams chủ yếu đền từ các lĩnh vực tác phẩm mỹ thuật, đồ sưu tập, tăng trưởng 14% so với con số 1 tỷ USD của năm trước đó.

Theo nhận định của một số chuyên gia trong thị trường tranh mỹ thuật, khi kinh tế toàn cầu ngày càng diễn biến phức tạp, nhiều cá nhân có giá trị tài sản ròng cao có khuynh hướng tìm kiếm các lựa chọn đầu tư thay thế để đa dạng hóa danh mục đầu tư của họ. Tác phẩm mỹ thuật mang đến cơ hội đầu tư độc đáo vì ít chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố vĩ mô như các thị trường tài chính truyền thống. Điều này cho phép các nhà đầu tư quản lý tài sản tốt hơn và giảm thiểu rủi ro.

Ông Adriano Picinati, Giám đốc phụ trách nghệ thuật và tài chính nhóm các công ty thành viên Deloitte, cho rằng tác phẩm mỹ thuật như một tài sản hấp dẫn trong dài hạn vì có giá trị lưu trữ cao, tạo ra lợi nhuận thực dương, mang lại khả năng đa dạng hóa.

Cũng giống như các sản phẩm đầu tư khác như chứng khoán, vàng, bất động sản… các tác phẩm mỹ thuật là mặt hàng thường xuyên được giao dịch trên thị trường thứ cấp. Khi một nghệ sĩ trở nên có tên tuổi, được nhiều người biết đến, tác phẩm của họ được nhiều người quan tâm tìm mua thì giá của những tác phẩm đó cũng tăng dựa trên quy luật cung cầu như tất cả các hàng hóa khác.

Theo một số chuyên gia tài chính, giới siêu giàu toàn cầu từ lâu đã xem các tác phẩm mỹ thuật là một dạng đầu tư và trú ẩn tài sản. Một báo cáo thống kê của Art Market Research cho thấy, chỉ số đầu tư xa xỉ (KFLII) của các tác phẩm này từ 12 tháng đến 10 năm sẽ tăng từ 13-75%.

Nghiên cứu của bộ phận tư vấn nghệ thuật và tài chính Ngân hàng Citi Private (New York, US) mới đây cho thấy khuynh hướng tăng trưởng sẽ tiếp tục duy trì trong thời gian tới khi thế hệ Baby Boomer (những người sinh từ giữa thập kỷ 1940 đến giữa thập kỷ 1960) chuyển giao tài sản của họ, sẽ có nhiều bộ sưu tập nghệ thuật quan trọng xuất hiện và được bán đấu giá hoặc chuyển nhượng, tạo động lực cho thị trường.

Tiềm năng từ thị trường tranh Đông Dương

Giai đoạn từ năm 2019 đến nay, loạt tranh mỹ thuật của các họa sĩ tên tuổi Việt Nam được đào tạo từ Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (Tranh Đông Dương), nay là trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, lần lượt có mức đấu giá thành công vượt ngưỡng triệu USD, đỉnh cao là bức “Chân dung cô Phương” của họa sĩ Mai Trung Thứ đạt mức “gõ búa” 3,1 triệu USD tại Nhà đấu giá Sotheby’s Hong Kong.

Gần đây nhất vào tháng 6/2024, bức “Người hát dân ca” của họa sĩ Nguyễn Phan Chánh đạt mức giá 1,09 triệu USD. Đại diện nhà đấu giá chia sẻ, tranh Đông Dương đang ngày có giá trên thị trường quốc tế, là một khoản đầu tư sinh lời cao.

Theo khảo sát của nhà đấu giá Aguttes, tranh Đông Dương của các họa sĩ Vũ Cao Đàm, Lê Phổ và Mai Trung Thứ ghi nhận mức độ tăng giá bình quân hằng năm, lần lượt 21%, 21% và 26% từ năm 2000 đến năm 2022. Trên thực tế, trong giai đoạn 2000 - 2014, sức hấp dẫn của tranh Đông Dương còn hạn chế nhưng từ năm 2014, sức hút gia tăng và đến năm 2022, tổng giá trị giao dịch các lô hàng của 3 danh họa này lên tới hơn 38,3 triệu Euro. Số tiền này vào năm 2014 chỉ là 4,2 triệu Euro.

Năm 2023, bất chấp kinh tế thế giới nhiều biến động, tranh Đông Dương vẫn có sức hút mạnh mẽ, được gõ búa ở những mức giá cao. Lý giải điều này, ông Lý Đợi, nhà nghiên cứu và giám tuyển mỹ thuật cho rằng, với những nhà đầu tư giàu tiềm lực tài chính, biến động kinh tế trước mắt không ảnh hưởng đến họ. Mặt khác, tranh Đông Dương ngày càng khan hiếm, thanh khoản và lợi nhuận luôn tăng theo thời gian nên việc săn tìm, đầu tư mua đi bán lại càng thêm hấp dẫn.

Đánh giá về thị trường tranh Đông Dương, đại diện điều hành thị trường Việt Nam của Sotheby’s cho biết, mặc dù kỷ lục hơn 3 triệu USD cho bức “Chân dung cô Phượng” của họa sĩ Mai Trung Thứ rất cao so với thị trường tranh Việt, nhưng vẫn là bình thường so với các danh họa hiện đại Đông Nam Á. Thị trường tranh mỹ thuật Việt Nam vẫn đi sau Indonesia hoặc Philippines về nhiều mặt, chứ chưa nói đến Singapore hay Trung Quốc. Tuy nhiên, với sự tham gia của người sưu tầm hay đầu tư trong khu vực và tốc độ tăng giá ngày càng cao, dự đoán rằng tranh Đông Dương sẽ còn tiếp tục tự phá kỷ lục giá.

“Tranh Đông Dương sẽ còn tăng giá. Những bức tranh vượt mốc 5 triệu USD sẽ thấy trong tương lai gần, chỉ cần 5-7 năm nữa. Nhìn xa hơn, khi Việt Nam có đến thế hệ sưu tập thứ 10 (hiện nay đang là thứ 6), sẽ có vài tranh Việt vượt ngưỡng 10 triệu USD và hơn thế nữa”, ông Lý Đợi nhận định.