Từ vụ cá tra, cá basa, nhìn lại 3 lần Việt Nam khiếu kiện Hoa Kỳ tại WTO

Lê Anh - 15/01/2018 13:24 (GMT+7)

(VNF) - Việt Nam mới đây đã khiếu nại lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về biện pháp chống bán phá giá mà Mỹ áp dụng đối với cá tra, cá basa nhập khẩu từ Việt Nam. Đây là vụ việc khiếu nại thứ tư của Việt Nam lên cơ chế giải quyết tranh chấp WTO và là vụ việc khiếu nại thứ 3 của Việt Nam đối với Mỹ.

VNF — Việt Nam khiếu nại biện pháp chống bán phá giá cá tra, ba sa lên WTO

Ngày 14/1/2018, Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công thương) cho biết Việt Nam đã chính thức gửi yêu cầu tới Mỹ đề nghị tham vấn trong khuôn khổ Cơ chế giải quyết tranh chấp WTO liên quan tới biện pháp chống bán phá giá mà Hoa Kỳ áp dụng đối với cá tra, cá basa nhập khẩu từ Việt Nam. Việc tham vấn là bước đầu tiên, bắt buộc trong quy trình, thủ tục giải quyết tranh chấp theo quy định của WTO.

Việt Nam khiếu kiện phương pháp quy về không (zeroing) mà Hoa Kỳ sử dụng để tính biên độ phá giá cho doanh nghiệp Việt Nam (trong đợt rà soát 5, 6 và 7) vi phạm ở hai khía cạnh, về mặt pháp lý và về mặt áp dụng quy định của Hiệp định Chống bán phá giá của WTO (ADA).

Tiếp đó, Việt Nam khiếu nại Hoa Kỳ vi phạm quy định của Hiệp định ADA do không thực hiện việc dỡ bỏ lệnh áp thuế chống bán phá giá cho một số doanh nghiệp Việt Nam mặc dù các doanh nghiệp này đáp ứng tiêu chí được dỡ bỏ thuế do có biên độ phá giá bằng 0 trong ba lần liên tiếp.

Theo quy định về thủ tục giải quyết tranh chấp WTO, Hoa Kỳ phải phản hồi về việc chấp nhận tham vấn hoặc không trong vòng 10 ngày và hai bên phải tiến hành tham vấn trong vòng 30 ngày kể từ ngày nhận được yêu cầu tham vấn.

Các khiếu nại này tương tự như khiếu nại của Việt Nam đối với lệnh áp thuế chống bán phá giá tôm của Hoa Kỳ trong vụ việc DS404 và DS429.

Cụ thể, ngày 30/12/2003, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) khởi xướng điều tra áp thuế chống bán phá giá với tôm đông lạnh của Việt Nam. Hơn một năm sau, tháng 2/2005, DOC chính thức ban hành lệnh áp thuế chống bán phá giá với tôm Việt Nam cùng với 5 quốc gia khác là Thái Lan, Ấn Độ, Trung Quốc, Brasil và Ecuador.

Ngay sau đó, Thái Lan và Ecuador, với vị thế là thành viên của WTO, đã gửi đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp vụ việc điều tra và áp thuế chống bán phá giá của Hoa Kỳ lên Cơ quan giải quyết tranh chấp WTO và đã thành công.

Ba năm sau khi gia nhập WTO, ngày 1/2/2010, Việt Nam đã đệ đơn chính thức kiện Hoa Kỳ với nội dung kiện là về phương pháp tính toán biên độ phá giá mà Hoa Kỳ áp dụng đối với sản phẩm tôm của Việt Nam. Vụ kiện do Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) và một số doanh nghiệp xuất khẩu tôm phối hợp triển khai với mã vụ kiện DS404.

Sau hơn 1 năm xem xét, ngày 2/9/2011, Báo cáo của Ban Hội thẩm đã ra phán quyết yêu cầu Mỹ dỡ bỏ thuế chống bán phá giá với tôm Việt Nam. Hoa Kỳ không phản đối các phán quyết nêu trên của Ban Hội thẩm và đồng ý sẽ thực thi phán quyết trong khoảng thời gian là 10 tháng, tức là không muộn hơn ngày 2/7/2012. Tuy nhiên, phía Mỹ liên tục trì hoãn, không thực thi phán quyết.

Vụ kiện về lệnh áp thuế chống bán phá giá tôm của Hoa Kỳ của Việt Nam đã đạt được thành công ngoài mong đợi.

Sau thời hạn chót tháng 7/2012 Mỹ không thực thi phán quyết của DSB, đến ngày 17/1/2013, Việt Nam đề nghị thành lập Ban hội thẩm trong khuôn khổ DSB (với mã vụ kiện DS429) để yêu cầu Mỹ thực thi phán quyết.

Đến ngày 22/4/2015, DSB đã thông qua phán quyết yêu cầu Hoa Kỳ phải: dỡ bỏ lệnh áp thuế chống bán phá giá riêng rẽ cho một số doanh nghiệp xuất khẩu tôm của Việt Nam, trong đó có Minh Phú; sửa đổi kết luận của cuộc "Rà soát cuối cùng lần thứ nhất năm 2010" để từ đó dỡ bỏ lệnh áp thuế chống bán phá giá tôm cho các doanh nghiệp Việt Nam; hủy bỏ quy định về thuế suất toàn quốc trong các vụ điều tra chống bán phá giá liên quan đến các nước có nền kinh tế phi thị trường như Việt Nam và Trung Quốc.

Ngày 18/7/2016, tại Washington, Hoa Kỳ, Bộ Công Thương Việt Nam đã ký thỏa thuận với DOC và đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) liên quan đến việc áp thuế chống bán phá giá của Hoa Kỳ đối với sản phẩm tôm nhập khẩu từ Việt Nam.

Theo đó, hai bên đã đạt được giải pháp song phương để giải quyết các vấn đề tranh chấp trong 2 vụ việc giải quyết tranh chấp tại WTO là vụ DS404 và DS429. Theo một số chuyên gia pháp lý, vụ kiện của Việt Nam với Hoa Kỳ đã đạt được thành công ngoài mong đợi.