Việt Nam có thiếu gạo hay không?

Bộ Công Thương vừa phát đi thông báo, giải thích lý do đơn vị này đề xuất Chính phủ giãn tiến độ xuất khẩu gạo hoặc cấp giấy phép xuất khẩu gạo – tiền đề để Tổng cục Hải quan “lệnh” dừng xuất khẩu gạo.

Theo đó, Bộ Công Thương cho biết trong 2 tháng đầu năm 2020, xuất khẩu gạo đạt 928.798 tấn, tăng 31,7%. Tại một số thị trường, lượng xuất khẩu tăng rất mạnh như Malaysia tăng 149%, Trung Quốc tăng 595%... Đây là nguyên nhân chính khiến giá thóc, gạo trong nước cũng biến động mạnh, tăng khoảng 20 - 25% tùy theo chủng loại.

“Trong điều kiện xâm nhập mặn vẫn đang diễn ra hết sức gay gắt, ảnh hưởng tới hàng chục nghìn héc-ta trồng lúa tại Đồng bằng sông Cửu Long, nếu xuất khẩu vẫn tiếp tục tăng với tốc độ như 2 tháng vừa qua, Việt Nam sẽ đứng trước rủi ro thiếu gạo cho tiêu dùng trong nước”, thông báo của Bộ Công Thương viết.

Tuy nhiên, để đánh giá về việc Việt Nam có đối diện với rủi ro thiếu gạo hay không, cần tham chiếu số liệu về sản xuất lúa gạo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Theo báo cáo mới nhất của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (gửi Thủ tướng hôm nay – 25/3/2020), dư kiến kế hoạch sản xuất lúa năm 2020 đạt 43,5 triệu tấn thóc.

Trong đó, vụ đông xuân sản lượng ước đạt trên 20 triệu tấn thóc và sẽ kết thúc thu hoạch trước 30/6/2020.

Cụ thể, sản lượng lúa đông xuân vùng Đồng bằng sông Cửu Long ước đạt 10,8 triệu tấn, đến nay đã thu hoạch được 1,3 triệu ha, đạt 9 triệu tấn; vùng Đông Nam Bộ sản lượng ước đạt 0,5 triệu tấn, đến nay đang thu hoạch rộ, dự kiến sẽ thu hoạch xong trước ngày 30/4/2020;

Vùng Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên sản lượng ước đạt 2 triệu tấn, đến nay đang thu hoạch rộ, dự kiến sẽ thu hoạch xong trước ngày 30/4/2020; vùng Bắc Trung Bộ sản lượng ước đạt 2,2 triệu tấn, hiện lúa đang giai đoạn đứng cái, làm đòng, dự kiến sẽ thu hoạch xong trước ngày 30/5/2020;

Vùng Trung du miền núi phía Bắc và Đồng bằng sông Hồng sản lượng ước đạt 4,7 triệu tấn, lúa đang giai đoạn đẻ nhánh, dự kiến thu hoạch xong trước ngày 30/6/2020.

Về kế hoạch sản xuất vụ hè thu và 6 tháng còn lại của năm 2020, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn dự kiến sản lượng ước đạt 11 triệu tấn thóc, sẽ tập trung thu hoạch từ ngày 15/6 - 30/9/2020.

Vụ thu đông tại các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long cho sản lượng ước đạt 4,2 triệu tấn thóc, dự kiến sẽ tập trung thu hoạch từ ngày 15/9 - 15/11/2020.

Sản lượng vụ mùa ước đạt 8,2 triệu tấn thóc, dự kiến sẽ tập trung thu hoạch từ ngày 15/9 - 31/12/2020.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện trong kho của các doanh nghiệp đã đáp ứng khoảng 50% nhu cầu hạt giống lúa cho các vụ còn lại trong năm. Như thường lệ, 50% lượng giống còn lại sẽ được các doanh nghiệp sử dụng từ nguồn giống do chuyển vụ từ thu hoạch vụ đông xuân 2019-2020 để cung ứng kịp thời cho sản xuất của vụ tiếp theo.

Hiệp hội Thương mại Giống cây trồng Việt Nam cùng các doanh nghiệp cam kết đảm bảo số lượng cũng như chất lượng hạt giống lúa các loại, tổng lượng hạt giống để gieo trồng các vụ lúa trong năm khoảng 750.000 tấn.

Bên cạnh đó, kho dự trữ quốc gia hiện vẫn còn 3.225 tấn hạt giống lúa các loại, 1.184 tấn hạt giống ngô và 105 tấn hạt giống rau các loại. Trong thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ mua tăng cường 3.500 tấn hạt giống lúa đưa vào dự trữ quốc gia, trong đó miền Bắc mua tăng 1.500 tấn, miền Trung 800 tấn, miền Nam 1.200 tấn hạt giống lúa các loại.

Về xuất khẩu, số liệu mới nhất, tính đến ngày 15/3/2020 cho thấy: sản lượng gạo xuất khẩu đạt gần 1,3 triệu tấn, tăng 26,5% và giá trị đạt 602 triệu USD, tăng 34,6% so với cùng kỳ năm 2019.

Dự báo, sản lượng gạo xuất khẩu năm 2020 đạt từ 6,5 - 6,7 triệu tấn (tương đương 13 - 13,4 triệu tấn thóc).

Hiện, nhu cầu tiêu thụ thóc cả nước là 29,96 triệu tấn, trong đó tiêu thụ của người dân ở mức 14,26 triệu tấn thóc (tương đương 9,27 triệu tấn gạo). Nhu cầu phục vụ chế biến ở mức 7,5 triệu tấn thóc, chăn nuôi 3,4 triệu tấn thóc dùng làm giống, giống dự phòng 1 triệu tấn thóc, dự trữ trong nước 3,8 triệu tấn thóc.

Được biết, trước những phản ứng chính sách trái ngược trong thời gian ngắn của Bộ Công Thương liên quan đến việc xuất khẩu gạo, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã kiến nghị Chính phủ “giao Bộ Công Thương chủ trì, tiếp tục theo dõi sát nhu cầu xuất nhập khẩu của các thị trường để kịp thời tận dụng tốt cơ hội từ các thị trường, đặc biệt lưu ý theo dõi sát tình hình xuất khẩu gạo của Ấn Độ và các nước xuất khẩu gạo trong khu vực”.