VNBA kiến nghị cho phép ví điện tử được khai thác cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư

Dịch vụ ví điện tử, cổng thanh toán trung gian đã dần được người tiêu dùng chấp nhận và sử dụng, nhu cầu và thói quen của người tiêu dùng có sự chuyển hướng từ ngoại tuyến (offline) sang không gian trực tuyến (online), cùng với sự bùng nổ của các sàn thương mại điện tử trong bối cảnh giãn cách xã hội để ứng phó với dịch Covid-19.

Trong bối cảnh người tiêu dùng đã có cái nhìn tích cực hơn với các loại hình thanh toán điện tử, việc triển khai các hoạt động trung gian thanh toán vẫn gặp phải nhiều khó khăn, vướng mắc.

Đầu tiên là khó khăn trong việc triển khai các biện pháp nhận biết khách hàng. Tại hội nghị, ông Nguyễn Quốc Hùng cho hay việc quy định khách hàng phải có tài khoản tại ngân hàng và liên kết ví với thẻ ngân hàng gây khó khăn cho một số khách hàng không có tài khoản tại ngân hàng, nhất là với những người ở khu vực nông thôn hay vùng sâu, vùng xa.

Khó khăn thứ hai là khung khổ pháp lý về dịch vụ trung gian thanh toán và Fintech còn thiếu và chưa đồng bộ, do đó gây vướng mắc khi triển khai thực hiện. Trong đó, ngoài văn bản hợp nhất số 47 có quy định về hoạt động cung ứng ví điện tử thì hiện chưa có văn bản pháp luật điều chỉnh chi tiết nội dung này.

Ngoài ra, hành lang pháp lý tương ứng giúp cho trung gian thanh toán cung cấp dịch vụ cho một số mô hình đặc thù như tổ chức từ thiện hiện vẫn chưa có.

Về khuôn khổ pháp lý thử nghiệm Fintech, một số quy định tại dự thảo của Ngân hàng Nhà nước quy định về cơ chế thử kiểm có kiểm soát hoạt động công nghệ tài chính (Fintech) trong lĩnh vực ngân hàng (sandbox) chưa phù hợp với thực tế, theo lãnh đạo VNBA.

Một số quy định pháp luật hiện hành được thiết kế phù hợp cho hệ thống ngân hàng và có yêu cầu áp dụng tại các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán với mức độ tương đương ngân hàng trong khi đối tượng, phạm vi hoạt động và cách thức tổ chức có nhiều điểm khác biệt, do đó gây khó khăn, vướng mắc cho trung gian thanh toán trong quá trình triển khai thực hiện.

Khó khăn tiếp theo mà phía VNBA đề cập là về mức độ bao phủ của ví điện tử và các hình thức thanh toán trực trực tuyến còn thấp, hệ sinh thái chưa được phát triển và chưa có sự liên thông, tập trung phần lớn ở khu vực thành thị trong khi số lượng người dùng ngày một tăng.

Bên cạnh đó, cơ chế hợp tác, chia sẻ dữ liệu giữa các ngân hàng, các tổ chức tín dụng và các tổ chức trung gian tài chính, Fintech… chưa rõ ràng, vẫn trong tình trạng khép kín và chưa thực sự mở.

Cuối cùng, sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài vào các tổ chức trung gian thanh toán Việt Nam mặc dù sẽ giúp thêm nguồn tài chính cho các tổ chức trung gian thanh toán Việt Nam, nhưng đồng thời cũng tạo áp lực và cạnh tranh cho các tổ chức cung ứng dịch vụ trong nước.

Trước thực trạng vướng mắc trên, VNBA kiến nghị cơ quan quản lý Nhà nước sớm ban hành Nghị định thay thế Nghị định 101/2012/NĐ-CP ngày 12/9/2012 về thanh toán không dùng tiền mặt để tạo hành lang pháp lý cho các Ngân hàng được giao đại lý dịch vụ thanh toán đối với các tổ chức khác, giúp thực hiện Chiến lược quốc gia về tài chính toàn diện và thanh toán không dùng tiền mặt theo chỉ đạo của Chính Phủ đạt hiệu quả.

VNBA cũng đề nghị Ngân hàng Nhà nước sớm ban hành các hướng dẫn cụ thể, để các các trung gian thanh toán triển khai dịch vụ hỗ trợ thanh toán cho các hàng hóa dịch vụ ở nước ngoài vừa đảm bảo quy định về quản lý ngoại hối của Nhà nước vừa giúp hoạt động của trung gian thanh toán phát triển, phù hợp thông lệ quốc tế. 

Để ngăn chặn, giảm thiểu tình trạng lộ, lọt, mua, bán dữ liệu cá nhân, VNBA kiến nghị Chính phủ sớm ban hành Nghị định quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân để quy định một cách đầy đủ, toàn diện về bảo vệ dữ liệu cá nhân; kiến nghị cơ quan quản lý nhà nước đẩy nhanh việc hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến áp dụng công nghệ số trong hoạt động ngân hàng và ban hành, hướng dẫn triển khai cơ chế thí điểm đối với sản phẩm tài chính mới. 

VNBA đề xuất bổ sung quy định nhằm nâng cao trách nhiệm của các ngân hàng liên kết trong việc phối hợp với ví điện tử, chia sẻ các thông tin nhận biết khách hàng của ngân hàng để ví điện tử có thể tinh giản được các quy trình thủ tục và thông tin khi mở ví điện tử. 

VNBA đề nghị cần sớm xây dựng đưa vào khai thác cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư nhằm định danh cá nhân thuận tiện, an toàn và chính xác, trong đó cho phép các tổ chức cung ứng dịch vụ ví điện tử khai thác dữ liệu công dân có gắn với các yếu tố sinh trắc học trên cơ sở có sự đồng ý của khách hàng nhằm giúp các tổ chức xác thực chính xác khách hàng mở và sử dụng dịch vụ trung gian thanh toán.