Xác định tiền sử dụng đất: Tại sao lại ‘bịt miệng’ doanh nghiệp?

Nhiều bất hợp lý trong quy trình xác định tiền sử dụng đất

Hiệp hội bất động sản thành phố Hồ Chí Minh (HoREA) vừa có văn bản gửi UBND TP. HCM đề nghị cải cách quy trình, thủ tục hành chính, hoàn thiện cơ chế tính tiền sử dụng đất hiện nay.

Theo HoREA, tiền sử dụng đất đang là một "gánh nặng" đối với doanh nghiệp đồng thời là một "ẩn số" và là môi trường tạo ra cơ chế "xin - cho", ẩn chứa tiêu cực. 

Vì vậy, HoREA kiến nghị, về lâu dài nên bỏ hẳn khái niệm "tiền sử dụng đất", thay thế bằng sắc thuế sử dụng đất ở với thuế suất nhất định, đề xuất khoảng 10% hoặc 15% bảng giá đất.

Còn về trước mắt, Hiệp hội cho rằng cần tập trung cải cách quy trình xác định tiền sử dụng đất của doanh nghiệp nhằm loại trừ cơ chế xin – cho hiện nay.

Phân tích thủ tục hành chính và quy trình thực hiện xác định tiền sử dụng đất của dự án tại TP. HCM, HoREA đã chỉ ra một loạt các điểm bất hợp lý.

Quy trình thực hiện xác định tiền sử dụng đất dự án của doanh nghiệp tại TP. HCM

Cụ thể, theo quy trình, Sở Tài chính mới là đơn vị giữ vai trò chủ đạo trong thực hiện xác định tiền sử dụng đất của dự án tại thành phố chứ không phải Sở Tài nguyên Môi trường. 

Sở Tài nguyên Môi trường chỉ chủ trì thực hiện công đoạn đấu thầu qua mạng để chọn đơn vị tư vấn xác định giá đất; thực hiện các thủ tục, chuẩn bị hồ sơ phục vụ Hội đồng Thẩm định giá đất và báo cáo Ủy ban nhân dân thành phố. 

Do vậy, chiếu theo "các quy phạm pháp luật hiện hành và quy trình tổ chức, hoạt động của thành phố thì không có căn cứ để giao cho Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì và chịu trách nhiệm công tác xác định tiền sử dụng đất dự án", HoREA nhấn mạnh.

Mặt khác trong thành phần Hội đồng thẩm định giá đất thành phố hiện nay, không có đại diện của tổ chức có chức năng tư vấn xác định giá đất độc lập hoặc chuyên gia về giá đất độc lập.

Điều này được nhận định là không phù hợp với quy định tại Khoản 2, Điều 12, Thông tư liên tịch số 87/2016/TTLT-BTC-BTNMT ngày 22/06/2016 của Liên Bộ Tài chính - Tài nguyên & Môi trường, yêu cầu phải có các thành viên này để đảm bảo có sự phản biện độc lập, giúp cho quá trình xem xét các phương pháp xác định giá đất và kết quả việc xác định giá đất dự án được khách quan và có tính thuyết phục cao;.    

Ngoài ra, theo HoREA, hiện chưa có cơ chế để doanh nghiệp (người sử dụng đất) thể hiện ý kiến của mình trong quy trình xác định giá đất, kể cả việc xác định chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng để được khấu trừ vào tiền sử dụng đất phải nộp. Nhất là trong trường hợp doanh nghiệp không nhất trí với số tiền sử dụng đất phải nộp hoặc Hội đồng thẩm định giá đất thành phố không chấp thuận hồ sơ xác định giá đất của doanh nghiệp.

Đặc biệt, là sự "độc quyền" thực hiện công tác xác định giá đất dự án của các đơn vị tư vấn đã làm doanh nghiệp "khổ sở". Đây là một yếu tố dẫn đến sự thiếu minh bạch, cơ chế "xin-cho" và tiêu cực, làm tổn hại đến lợi ích của người tiêu dùng, doanh nghiệp, và Nhà nước.

Cần cho doanh nghiệp được "mở miệng" khi xác định tiền sử dụng đất

Với các điểm bất hợp lý như trên, HoREA kiến nghị bổ sung thành viên là đại diện của tổ chức có chức năng tư vấn xác định giá đất độc lập hoặc chuyên gia về giá đất độc lập vào Hội đồng thẩm định giá đất thành phố, để đảm bảo có sự phản biện độc lập trong Hội đồng.

HoREA cho rằng doanh nghiệp cần được tham gia và nếu ý kiến về việc xác định tiền sử dụng đất dự án 

Ngoài ra, đề nghị cho phép doanh nghiệp (người sử dụng đất) được tham gia và được quyền nêu ý kiến tại cuộc họp của Hội đồng thẩm định giá đất thành phố khi thẩm định giá đất dự án của đơn vị mình.

Đồng thời cho phép doanh nghiệp (người sử dụng đất) được tham gia và được quyền nêu ý kiến tại cuộc họp của Sở Tài chính khi xem xét chi phí giải phóng mặt bằng được khấu trừ vào tiền sử dụng đất phải nộp.

Đặc biệt, cần bãi bỏ cơ chế đấu thầu rộng rãi qua mạng internet hiện nay chỉ chọn đơn vị chào thầu với giá thấp nhất được trúng thầu, thay thế bằng cơ chế đấu thầu rộng rãi nhưng với tiêu chí chọn đơn vị tư vấn xác định giá đất có năng lực, có phương án xác định giá đất tối ưu, chứ không phải chọn đơn vị có giá thấp nhất, vẫn theo HoREA nhấn mạnh.