‘Bay hơi’ 6.000 tỷ USD trong 3 năm, chứng khoán Trung Quốc đã lao dốc như thế nào?

Khởi đầu tệ nhất 8 năm

Trong 3 năm qua, giá trị thị trường của chứng khoán Trung Quốc và Hồng Kông đã bị xóa sổ khoảng 6.000 tỷ USD, tương đương gần gấp đôi sản lượng kinh tế hàng năm của Anh.

Chỉ số Hang Seng đã giảm 10% chỉ tính riêng trong năm nay, trong khi chỉ số Shanghai Composite và Thâm Quyến Component lần lượt giảm 7% và 10%.

Những khoản lỗ đáng kinh ngạc, gợi nhớ đến vụ sụp đổ thị trường chứng khoán Trung Quốc gần đây nhất vào năm 2015-2016, làm nổi bật cuộc khủng hoảng niềm tin của các nhà đầu tư lo ngại về tương lai của đất nước.

Các nhà phân tích của Goldman Sachs viết trong một báo cáo nghiên cứu ngày 23/1: “Ba năm qua chắc chắn là khoảng thời gian đầy thử thách và khó chịu đối với các nhà đầu tư và người tham gia thị trường chứng khoán Trung Quốc. Trung Quốc hiện đang giao dịch ở mức định giá thấp và phân bổ thấp nhất trong thập kỷ cho các quỹ đầu tư”.

Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang gặp phải vô số vấn đề. Chúng bao gồm sự suy thoái kỷ lục về bất động sản, giảm phát, nợ nần, tỷ lệ sinh giảm và lực lượng lao động bị thu hẹp…

Cuộc khủng hoảng chứng khoán đã khiến thị trường Trung Quốc trở thành thị trường có diễn biến tệ nhất thế giới trong năm nay. Tất cả những điều này đang diễn ra trong bối cảnh thị trường chứng khoán toàn cầu phục hồi, dẫn đầu những kỷ lục gần đây của Phố Wall và ở châu Á là Nhật Bản.

Điều gì đang thúc đẩy cuộc khủng hoảng?

Các nhà đầu tư đang lo lắng về việc Bắc Kinh thiếu các chính sách hiệu quả để thúc đẩy sự phục hồi kinh tế bền vững.

Nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng 5,2% vào năm 2023. Đó là tốc độ tăng trưởng chậm nhất kể từ năm 1990, ngoại trừ 3 năm đại dịch cho đến năm 2022. Các nhà kinh tế quốc tế dự đoán tốc độ tăng trưởng của nước này sẽ chậm hơn nữa trong năm nay xuống khoảng 4,5% và giảm xuống dưới 4% trong trung hạn.

Mặc dù điều đó có vẻ hợp lý đối với một nền kinh tế lớn, nhưng nó vẫn thấp hơn nhiều so với mức tăng trưởng hai con số của Trung Quốc trong những thập kỷ qua. Các nhà phân tích cho biết đất nước này có thể phải đối mặt với nhiều thập kỷ trì trệ sắp tới vì sự suy thoái này mang tính cấu trúc và sẽ không dễ dàng đảo ngược.

Các nhà phân tích của Nomura cho biết trong một báo cáo nghiên cứu vào cuối ngày 22/1: “Ngân hàng trung ương Trung Quốc đã không đưa ra mức cắt giảm lãi suất cho vay chuẩn như mong đợi vào tuần trước. Ý kiến ​​của các quan chức hàng đầu cho thấy Bắc Kinh không muốn tìm kiếm sự tăng trưởng ngắn hạn với cái giá là gia tăng rủi ro dài hạn”.

Tuần trước, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) đã giữ lãi suất cho vay trung hạn ổn định, trái ngược với kỳ vọng của thị trường rằng họ sẽ thực hiện đợt cắt giảm đầu tiên kể từ tháng 8. Vào đầu tuần này PBoC cũng giữ nguyên lãi suất cho vay cơ bản, một loại lãi suất quan trọng ảnh hưởng đến các khoản thế chấp, không thay đổi, càng làm tiêu tan hy vọng cắt giảm.

Chính quyền ra tay

Có những dấu hiệu cho thấy chính phủ Trung Quốc đang bắt đầu lo lắng. Reuters đưa tin trong tuần này rằng Bắc Kinh đã yêu cầu các ngân hàng bán USD để hỗ trợ đồng nhân dân tệ, và Bloomberg ngày 23/1 cho biết chính phủ đang chuẩn bị can thiệp trực tiếp để hỗ trợ chứng khoán.

Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đầu tuần qua đã ra lệnh cho các quan chức thực hiện “các biện pháp mạnh mẽ và hiệu quả” để ổn định thị trường. Nhưng liệu niềm tin của nhà đầu tư có thể được khôi phục?

Trong năm qua, Bắc Kinh chỉ đưa ra các chính sách từng phần để thúc đẩy phục hồi kinh tế. Nhưng theo các nhà phân tích của Goldman Sachs, điều đó là chưa đủ.

“Việc nới lỏng chính sách vĩ mô thông thường cho đến nay vẫn chưa đạt được kỳ vọng của nhà đầu tư. Có thể cần phải thay đổi kế hoạch nới lỏng từng phần sang cách tiếp cận mạnh mẽ hơn, mang tính đột phá hơn để lật ngược quan điểm tiêu cực trên thị trường”, các nhà phân tích của Goldman Sachs bày tỏ quan điểm.

Họ nói thêm rằng, đặc biệt, cần phải có “sự hỗ trợ hiệu quả của chính phủ” để hỗ trợ các nhà phát triển bất động sản đang thất bại và kích thích nhu cầu về nhà ở để giải quyết cuộc khủng hoảng bất động sản hiện nay, vốn là trung tâm của nhiều vấn đề kinh tế của Trung Quốc.

Các nhà đầu tư cũng lo ngại về những vấn đề hiện hữu đang đe dọa tương lai của Trung Quốc.

Ngoài ra, các nhà phân tích cho biết, căng thẳng Mỹ-Trung đã buộc các nhà đầu tư Mỹ phải giảm mức độ nắm giữ và sở hữu cổ phiếu Trung Quốc.

Thủ tướng Lý Cường, người chủ trì cuộc họp nội các hôm 21/1, đã tuyên bố sẽ hành động để thúc đẩy thị trường chứng khoán và cải thiện tính thanh khoản, theo thông cáo được Tân Hoa Xã công bố. Tuy nhiên, những biện pháp cụ thể không được liệt kê.

Nhưng cùng ngày, các ngân hàng quốc doanh lớn đã chuyển sang hỗ trợ đồng nhân dân tệ của Trung Quốc, nhằm ngăn đồng tiền này giảm giá quá nhanh khi cổ phiếu Trung Quốc lao dốc, theo báo cáo của Reuters.

Một báo cáo hôm 23/1 của Bloomberg cho biết chính quyền Trung Quốc đang xem xét can thiệp trực tiếp hơn bằng cách huy động khoảng 2 nghìn tỷ nhân dân tệ (282 tỷ USD) như một phần của quỹ bình ổn thị trường chứng khoán, chủ yếu bằng cách sử dụng tài khoản ở nước ngoài của các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc.

Quỹ này sẽ mua cổ phiếu niêm yết ở Trung Quốc đại lục thông qua sàn giao dịch chứng khoán Hồng Kông. Bloomberg đưa tin, chính quyền cũng đã dành ít nhất 300 tỷ nhân dân tệ (42 tỷ USD) từ các quỹ địa phương để đầu tư vào cổ phiếu Trung Quốc đại lục.

Xem thêm >> Trung Quốc chưa ‘xoá án’ cho tôm hùm Australia, cơ hội cho Việt Nam