Trong mắt nhiều chuyên gia và cả người tiêu dùng, mua sắm truyền thống hiện nay dường như đang bị chi phối bởi kênh thương mại điện tử, đa phần nhờ vào sự phát triển của internet và những công nghệ phụ trợ hiện đại.
Khi người tiêu dùng không còn xa lạ với thiết bị điện tử thì các dịch vụ phát triển từ nền tảng công nghệ số dần dà tạo nên ưu thế, điển hình nhất chính là mang đến sự tiện lợi, dễ dàng, nhanh chóng.
Bên cạnh những trang mua sắm đang thể hiện rõ tính chuyên nghiệp như Lazada, Thegioididong, Sendo, Shopee, Tiki… đâu đó vẫn còn tồn tại các lọai hình mua sắm qua các kênh mạng xã hội như Facebook, Zalo… Việc "nhà nhà bán hàng, người người bán hàng" này có quy mô dù nhỏ lẻ nhưng số lượng lại vô cùng lớn và quan trọng hơn, chi phi của hoat động này không đáng kể. Chính sách thuế cũng hầu như vẫn chưa tác động đến đối tượng này.
Từ đây, sự cạnh tranh cũng trở nên khập khiễng. Chi phí thấp dẫn đến giá thành sản phẩm thấp nên mô hình "bán hàng qua mạng xã hội" được đón nhận bởi số đông. Trong khi đó, các trang mạng tên tuổi, đầu tư bài bản từ con người đến hệ thống vận hành, lại đang gặp không ít khó khăn từ các gánh nặng chi phí liên quan.
Chi phí marketing (tiếp thị quảng cáo) được xem giữ vai trò then chốt cho lĩnh vực này và không hề ít như nhiều người vẫn nghĩ. Theo như ghi nhận, ngân sách chạy marketing cho kế hoạch trong 2 năm đầu của thương mại điện tử dao động xấp xỉ 2 triệu USD và tính "sống còn" sẽ được định đoạt sau thời gian này.
Xét trên thực tế, chúng ta chứng kiến không ít thương hiệu rời bỏ cuộc chơi trong thời gian qua như Beyeu, Deca, Foodpanda… và nhiều doanh nghiệp rút lui lặng lẽ.
Dù được đánh giá là màu mỡ, thế nhưng, mảnh đất thương mại điện tử không dễ đãi ngộ bất cứ ai và đâu đó, nhiều thương hiệu trong lĩnh vực này vẫn trong giai đoạn khó khăn để tìm chỗ đứng cho mình.
Đó là lý do ông Phạm Thái Bình nhìn nhận thương mại tại Việt Nam là hành trình của hoa hồng: hấp dẫn nhưng nhiều gai góc.
Theo thông tin từ Cục thương mại điện tử và Công nghệ thông tin, ngành thương mại điện tử Việt Nam đang có mức tăng trưởng vào khoảng 25% và có thể được duy trì trong giai đoạn 2018 – 2020.
Trong 4 năm tới, quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam được dự đoán có thể đạt tới 10 tỷ USD. Bên cạnh doanh nghiệp, các quỹ đầu tư và tập đoàn nước ngoài cũng tích cực mua cổ phần, bỏ tiền đầu tư cho các sàn và các trang web thương mại điện tử trong nước, khiến cho thị trường này ngày càng sôi động.
Dù tiềm năng phát triển là có thật, thế nhưng, thương mại điện tử tại Việt Nam cũng gặp không ít trở ngại như sự phát triển thiếu bền vững, người tiêu dùng còn nhiều nghi ngại ở sản phẩm, thông tin còn đơn điệu, thiếu chi tiết, thiếu sức hấp dẫn cũng như một số công cụ hỗ trợ khách hàng.
Theo nghiên cứu, khoảng trên 50% người mua sắm Việt Nam thích mua hàng ở nước ngoài do sự tin tưởng vào chất lượng sản phẩm, bên cạnh dịch vụ, thanh toán, hâụ mãi,… Ngoài ra, thói quen mua sắm đặc trưng của người Việt Nam là "thấy, sờ và… thử" nên không ít khách hàng chủ yếu dạo chơi trên mạng để khảo giá là chính.
Tuy nhiên, với sự thay đổi của xã hội và nhịp sống hiện đại, thời gian dành cho việc ra ngoài mua sắm sẽ hạn chế rất nhiều và thương mại điện tử chính là lựa chọn phù hợp.
Bên cạnh đó, xét trên khía cạnh thị trường, mua sắm trực tuyến ở Việt Nam vẫn còn nhiều cơ hội để phát triển nhưng các nhà bán lẻ thương mại điện tử cần nghiên cứu thêm hành vi tiêu dùng, đồng hóa tư duy giúp dễ dàng tiếp cận cả người tiêu dùng lẫn các đơn vị cung cấp hàng hóa, đặc biệt nên hướng tới sự phát triển lâu dài, bền vững.
Việc tham gia sân chơi tại Việt Nam của các thương hiệu thương mại điện tử lớn như Amazon chắc chắn sẽ góp phần tạo thêm động lực cho thị trường này, cũng như khởi động lại cuộc đua giành thị phần. Theo dự báo từ giới chuyên gia, khả năng đến 2025, thương mại điện tử Việt Nam sẽ vượt qua các nước trong khu vực.
"Có thể nói, thì trường thương mại điện tử rất tiềm năng nhưng cũng chứa đựng không ít rủi ro. Việc chú trọng hơn về văn hóa tiêu dùng của người Việt - vốn hay thay đổi và thích cái mới – những nhà đầu tư cần có những bước đi thử nghiệm trước khi tiếp cận, trước khi có kế hoạch thực hiện đầu tư vào thị trường này. Đã không ít các nhà bán lẻ gặp phải nhiều khó khăn khi đối mặt với vấn đề thích ứng văn hóa tiêu dùng. Và cẩn trọng luôn là một bài học không bao giờ cũ", ông Bình nhận định.
