'Chính phủ phải hướng dẫn các địa phương lựa chọn đối tác đầu tư'

"Nói về vốn thực hiện thì 2015 là năm có số vốn FDI thực hiện cao nhất từ trước tới nay ước đạt khoảng 14-15 tỷ USD. So với làn sóng FDI đầu tiên trong giai đoạn 1991 – 1997 thì con số này cao hơn gấp 1,5 lần.

Tuy nhiên, quan trọng hơn là chất lượng dự án. Nhìn từ Bắc tới Nam, những công trường quy mô nhất đều có vốn FDI. Có thể kể đến như nhà máy LG trị giá 1,5 tỷ USD ở Hải Phòng; nhà máy Samsung ở Bắc Ninh, Thái Nguyên, TP.Hồ Chí Minh; nhà máy Microsoft ở Bắc Ninh, Dự án lọc hóa dầu Nghi Sơn trị giá 9,5 tỷ USD; Khu liên hợp gang thép của Formosa (Hà Tĩnh) trị giá 9,9 tỷ USD... Những sản phẩm do DN FDI sản xuất sẽ giúp Việt Nam giảm nhập siêu.

Theo khảo sát của Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO), có tới 80% doanh nghiệp (DN) Nhật Bản được hỏi cho biết muốn tìm hiểu để đầu tư tại Việt Nam. 70% các DN đang hoạt động ở Việt Nam thì muốn mở rộng đầu tư. Tương tự, các phản hồi từ những hiệp hội khác như Phòng Thương mại Hoa Kỳ tại Việt Nam (AmCham), Phòng Thương mại châu Âu tại Việt Nam (EuroCham)… cũng tích cực.

Nhìn chung, tình hình thu hút FDI tại Việt Nam trong năm 2015 có rất nhiều điểm sáng đáng trân trọng. Những địa phương thu hút thành công nhất vốn FDI cũng là những địa phương phát triển rất tốt. Tiêu biểu như Vũng Tàu, Đồng Nai, Bình Dương, TP.Hồ Chí Minh, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Thái Nguyên…

Về tác động lan tỏa của khu vực FDI, hiện nay sức lan tỏa của khu vực DN FDI sang khu vực DN trong nước còn yếu. Tuy nhiên, nhiều ý kiến nói Việt Nam gần như chưa nhận được tác động chuyển giao công nghệ từ các dự án FDI là không đúng.

Kinh nghiệm quốc tế chỉ ra rằng, để có thể tiếp cận công nghệ hiện đại, các nước đang phát triển phải thông qua nhiều kênh, như mua bán công nghệ, sáng chế, phát minh… Giai đoạn đầu tiếp nhận và bắt chước công nghệ bên ngoài, sau đó tổ chức nghiên cứu và phát triển để tạo ra công nghệ của mình được gọi là giai đoạn sáng tạo.

Thu hút FDI là một kênh, chứ không phải là duy nhất về chuyển giao công nghệ. Tuy vậy, cũng cần lưu ý rằng, không một nhà đầu tư nước ngoài nào sẵn sàng chuyển giao công nghệ, kỹ năng nghề nghiệp, nếu điều đó không có lợi cho họ; chỉ khi nào nước nhận đầu tư có chính sách hấp dẫn và có phương thức để cán bộ khoa học, công nghệ học hỏi, tiếp thu, chuyển dần thành công nghệ của nước mình, thì mới có kết quả.

Cho dù chưa thật hài lòng với kết quả chuyển giao công nghệ thông qua FDI, nhưng phải thừa nhận rằng, một số ngành công nghiệp, dịch vụ nước ta có được trình độ như hiện nay, trong đó có ngành đạt trình độ tiên tiến trong khu vực, một phần quan trọng do tác động của FDI. Điển hình như trong một số lĩnh vực như viễn thông và công nghệ thông tin, khai thác dầu khí, ngân hàng…

Năm 2016 là thời điểm Việt Nam cùng lúc thực hiện nhiều cam kết quốc tế về hội nhập, đây sẽ là một cú hích lớn trong việc thu hút FDI và kỳ vọng sẽ tạo nên làn sóng đầu tư mới với chất lượng cũng như vốn đầu tư sẽ tăng lên rất nhiều.

Hiện, nhiều tập đoàn đa quốc gia đã chuyển nhà máy khỏi nước đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Việt Nam là Trung Quốc. Bản thân Trung Quốc cũng chạy đua với Hong Kong, Đài Loan để rót vốn vào ngành dệt của Việt Nam để tận hưởng chi phí vận tải thấp, thuế suất bằng 0%...

Để nắm bắt được lợi ích này, Chính phủ phải hướng dẫn các địa phương lựa chọn đối tác đầu tư; đặc biệt cần lưu ý việc công nghệ vào phải tính tới bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng…"